Ông tôi trở về từ chiến trường Tây Nguyên sau những năm đánh Mỹ ác liệt. Chân ông bị vết đạn sâu khiến việc đi lại rất khó khăn. Nhưng ông từ chối làm các thủ tục để hưởng chế độ thương binh. Sau này khi tôi hỏi vì sao ông không làm để hưởng quyền lợi. Ông trả lời: “Mình được bình an trở về là quý lắm rồi con ạ. Bao nhiêu người đã nằm xuống vì Tổ quốc và còn bao nhiêu người khác đã hi sinh một phần máu xương, ngày trở về không còn lành lặn”. Tôi nhớ ông nói đến đây rồi như chùng xuống, bao suy tư hiện trên gương mặt ông. Khi lớn lên và đi công tác khắp nơi, tôi có dịp đến nhiều căn cứ kháng chiến, viếng nhiều nghĩa trang liệt sĩ. Những khi đó, trong tôi có biết bao niềm xúc động thiêng liêng và tôi lại thấm thía hơn về những lời của ông ngày ấy.
Tôi nhớ mãi trưa Hè oi nóng, những đêm trăng tròn treo lơ lửng trên ngọn cau hay những ngày mưa dầm mù mịt, ông lại bế tôi lên chõng tre nằm cạnh ông. Rồi ông kể tôi nghe về những trận bom dữ dội, những đêm hành quân xuyên rừng, những ngày sốt rét da xanh như lá, những chiến dịch thần tốc,… Khi kể về những trận thắng các cứ điểm quan trọng, giọng ông hào sảng như được sống lại những năm tháng hào hùng kề vai sát cánh đồng đội chiến đấu với quân thù. Khi kể về một người đồng đội bị thương nặng, phải nằm lại nơi chiến trường, mắt ông rưng rưng chẳng biết đỏ hoe tự lúc nào. Thuở ấy bé thơ, tôi nào hiểu chiến tranh là gì. Chỉ biết thương ông những năm tháng ở chiến trường gian khổ. Và lòng đầy tự hào vì ông mình là một người lính quả cảm, kiên cường.
Hòa bình lập lại, đất nước thống nhất, ông trở về quê nhà với ruộng đồng, vườn tược. Quần quật với vụ mùa mưa nắng, hết nuôi con đến chăm cháu, hơn nửa đời người qua đi như một nháy mắt. Gần 50 năm ông bước ra từ cuộc chiến, nay tuổi già đến xóa mờ nhiều thứ. Nhưng những năm tháng đánh giặc cứu nước ông tôi vẫn nhớ như in. Từng gương mặt đồng đội, từng chiến trường ông để lại dấu chân, với ông vẫn như vừa mới hôm qua. Suốt cả tuổi thơ tôi, có biết bao nhiêu lần ông khoe về những kỉ vật chiến trường, tôi cũng chẳng còn nhớ nữa. Chỉ nhớ một điều, mỗi lần mang ra chiếc ba lô đã sờn vai, tấm áo lính cũ đã bạc màu, chiếc bình tông nước cũ kĩ, hay di ảnh của người đồng đội nằm lại giữa núi rừng, ông tôi lại xúc động rất lâu, trên gương mặt như hiện về một thời khói lửa oai hùng.
Mấy năm gần đây sức khỏe ông tôi sa sút hẳn, phần vì vết đạn ở chân, phần vì tuổi ông cũng sắp vào ngưỡng tám mươi. Nhưng ông còn rắn rỏi lắm, vẫn tự tay làm vườn, dọn nhà, đạp xe đi thăm con cháu, láng giềng. Mỗi ngày, ông đều đọc sách báo, xem tin tức. Ông vẫn thường bảo tôi, đất nước mình thật kì diệu, kẻ thù hiểm ác, chiến tranh đau thương không thể ngăn người Việt mình yêu nước thương nòi, yêu đời, yêu cuộc sống. Và điều khiến ông hạnh phúc nhất chính là những hi sinh của ông và các đồng đội đã được đền đáp xứng đáng khi đất nước mình ngày càng đổi mới, phát triển.
Tôi vẫn bảo ông, đất nước mình bây giờ nơi đâu cũng đẹp, ông thích nhất đi đến nơi nào để cháu đưa đi? Ông mỉm cười từ tốn, rằng chỉ muốn về lại chiến trường xưa, dù ông và các đồng đội cũ đã về mấy lần rồi. Ông muốn thăm lại những tán rừng khộp từng che chở ông và đồng đội trước mưa bom đạn pháo quân thù. Và dưới những cánh rừng khộp ấy, bạn ông vẫn còn những người nằm đó. Ông muốn đi tìm lại những người đã từng kề vai chiến đấu năm nào. Có lần ông bảo tôi rằng, đất nước mình thống nhất gần 50 năm rồi, hàng vạn hài cốt liệt sĩ đã được quy tập nhưng vẫn còn đó nhiều người nằm lại với rừng sâu, đất lạnh. Biết bao giờ các anh mới được về với quê hương… Chỉ nói đến đó thôi, mắt ông lại đục ngầu, giọng như có gì nghèn nghẹn.
Tôi lớn lên nhờ một tay ông săn sóc, bằng những câu chuyện nơi chiến trường ông kể ngày xưa. Chính ông là người cho tôi hiểu rằng, để có cuộc sống hòa bình, no ấm hôm nay, đã có biết bao thế hệ cha ông hi sinh xương máu. Chẳng biết tự bao giờ, có lẽ từ những câu chuyện đánh giặc cứu nước oai hùng ông kể, trong tôi là niềm tự hào sâu xa về lịch sử nước mình…
Dù bây giờ công việc rất bận, nhưng tôi vẫn dành ngày cuối tuần về thăm ông, mua tặng ông Tạp chí Người cao tuổi và báo Quân đội Nhân dân mới. Được về bên ông, ngồi trên chõng tre nghe ông kể chuyện thời chiến, cùng ông xem lại từng kỉ vật chiến trường xưa, nghe ông dặn dò phải biết ghi nhớ công ơn của bao lớp cha ông đi đánh giặc giữ nước, phải cố gắng làm người tử tế để góp phần xây dựng đất nước mình… với tôi là một điều hạnh phúc thật bình dị mà lớn lao…
