Ngoại tôi

Hồi bấy giờ, khi tôi còn nhỏ, người dân trong xóm thường gọi bà ngoại tôi bằng cái tên thân mật: Cố Sừ. Từ đó, tôi mới biết tên ngoại của mình.

Ngoại tôi có hai ngôi nhà ba gian lợp tranh, cách biệt nhưng chung sân. Ông mất sớm, ngoại ở cùng với gia đình người cậu nhưng có bếp riêng, không ăn chung. Đây là một cách để con cháu của ngoại sớm biết độc lập, tự lo liệu. Cậu tôi làm việc ở huyện, thường một tuần mới về thăm nhà một lần. Mẹ tôi là con đầu, cậu thứ hai, tiếp đến là ba người dì.

Sau ngày hòa bình lập lại trên miền Bắc, quê tôi đều tổ chức hợp tác xã, ngoại tôi giao hết đất ruộng cho làng, chỉ hưởng thu nhập từ công điểm. Cha tôi ở làng bên, cách một cánh đồng khá xa, phía nội ruộng vườn không có bao nhiêu nên ngoại tôi đứng ra “gánh” lấy “trách nhiệm”, coi như cha tôi “ở rể”.

Tác giả đứng bên giếng xưa tại xóm Trung Miệu đã được sửa sang như để tri ân ngoại.
Tác giả đứng bên giếng xưa tại xóm Trung Miệu đã được sửa sang như để tri ân ngoại.

Do hoàn cảnh đặc biệt đó, nên tôi mới có điều kiện ở gần và hiểu được những đức tính của ngoại. Có thể kể ra đây một vài chuyện: Thời ấy, nhiều người còn nghèo khổ, kẻ cơ nhỡ không nơi nương tựa phải đi làm mướn nuôi thân. Biết được tin người nào ở trong hoàn cảnh đó, ngoại tôi đón về sống cùng gia đình, coi như con đẻ. Đám cháu chúng tôi thì vô tư, coi như mình có thêm người thân: Dì Nuôi, cậu Nuôi,… Do không phải ngoại tôi sinh ra, nên các thành viên mới trong gia đình đều được đặt cho cái tên mộc mạc, chân thật như vậy. Tới tuổi trưởng thành, ngoại tôi lo dựng vợ, gả chồng như con đẻ, không hề phân biệt. Người dân xóm tôi qúy đức tính ngoại tôi là vậy.

Vùng đất quê tôi thiên tai hết sức khắc nghiệt: Gió lào và bão lũ luôn rình rập. Có những năm nắng hạn kéo dài, con suối có tên: Rào Miệu qua cánh đồng làng tôi trơ đáy, nứt nẻ. Nhiều hôm, tôi và cha tôi phải đào lật lên từng tảng đất đá của lòng suối, mới lấy được nước để sinh hoạt.

Thấy cảnh sống vất vả của xóm giềng, ngoại tôi không hề tính thiệt hơn, đã hiến một đám đất chuyên trồng rau muống để đào giếng. Ngày khởi công công trình đặc biệt này, trẻ già cả xóm đã có mặt từ sáng sớm. Mỗi người một việc, nhất là lớp đàn anh của tôi hết sức hăng hái. Thế là từ hôm đó, xóm tôi đã có giếng khơi, giải quyết được cơn khát trong những ngày nắng hạn. Do nhiễm phèn, gàu nước đầu tiên lấy lên từ giếng mới đào, khi đun sôi nó ngả màu tro, đã làm cho nhiều người mừng hụt. Mẹ tôi có kinh nghiệm chứa nước vào các chum vại để lắng, mới dùng. Ấm nước chè xanh đầu tiên do mẹ tôi ủ từ nguồn nước được xử lí, đã làm hài lòng các cụ nghiện chè ở cạnh nhà. Một bữa “tiệc” chỉ là bát nước chè xanh của mẹ tôi có thể được coi là “dấu mốc” đầu tiên về “công trình” xóm tôi ngày ra đời. Từ hôm đó, nơi đây đã trở thành một địa chỉ không thể thiếu cho các gia đình ở làng tôi và có cả những mối tình đẹp của các đôi trai gái bên cái giếng này.

Hiện nay, vùng quê đã có nguồn nước sạch, giếng xưa đã đi vào kí ức. Mấy người con của cậu tôi sinh sống ở nơi xa, trong một dịp về thăm quê, đã tranh thủ sửa sang như để tri ân ngoại tôi và lớp người xưa. Cái giếng ấy, nay đã trở thành “di tích” của xóm Trung Miệu, làng Đan Du, xã Kỳ Thư, huyện Kỳ Anh, tỉnh Hà Tĩnh quê tôi.

Những năm chiến tranh phá hoại của đế quốc Mỹ lan ra miền Bắc, quê tôi có phong trào thi đua “Hai giỏi”; chiến đấu, sản xuất giỏi. Một lần, sang nhà ngoại, tình cờ tôi thấy có tấm Giấy khen do huyện gửi tặng về thành tích cấy lúa thi. Ngoại tôi chỉ quen với con trâu, cái cày trên đồng ruộng, chưa một lần cầm cây bút, trang giấy trên tay-ngoại không biết chữ. Nhưng ngoại tôi vẫn đặt tấm bằng lên sập thờ, một vị trí trang trọng của ngôi nhà. Tấm bằng chỉ là một tờ giấy láng, còn thơm mùi mực, không có khung nhưng ngoại vẫn treo đúng, phía dưới có con dấu đỏ, phía trên là dòng chữ đậm nét ghi tên người được khen. Tôi thấy ngoại tôi vui như trẻ lại thời con gái. Tôi còn nhớ, người kí Giấy khen là ông Thiều Y, Chủ tịch UBND huyện Kỳ Anh tặng cho những người đạt danh hiệu chiến sĩ thi đua cấp huyện lúc bấy giờ, mà ngoại tôi là một trường hợp.

Trong những năm kháng chiến chống Mỹ, tôi cũng như đám con trai, con gái quê tôi lần lượt lên đường ra trận. Trước ngày đi, tôi sang chào ngoại. Ngoại dúi vào tay tôi mấy đồng bạc được dành dụm từ lâu và nói: “Cháu đi cho chân cứng đá mềm!”. Răng ngoại rụng gần hết, tôi chỉ nghe lơ lớ nhưng vẫn hiểu được tình cảm của ngoại dành cho đứa cháu sắp xa nhà.

Sau hơn 6 năm có mặt ở chiến trường, cho đến một ngày giữa năm 1974, lúc đó tôi cùng đơn vị đang đóng quân tại chiến khu Đá Bàn, tỉnh Khánh Hòa thì nhận được lá thư của chị gái, do người lính quân bưu chuyển đến. Qua thư, tôi mới hay quê hương đã có nhiều thay đổi. Đặc biệt, chị thông báo có nhiều người thân yêu của tôi, mà ngoại là một trong số đó đã theo cánh hạc về trời.

Ngoại tôi không còn nữa, nhưng mỗi khi nhắc đến hai tiếng: Cố Sừ, người dân xóm tôi rất đỗi tự hào, trân qúy.

Phan Trọng Hùng

Tin liên quan

Cùng chuyên mục

Dư âm từ buổi gặp mặt nhân kỉ niệm 40 năm ngày ra trường (1984-2024)

Dư âm từ buổi gặp mặt nhân kỉ niệm 40 năm ngày ra trường (1984-2024)

"K.XI ơi, mình yêu các bạn, tôi yêu các ông bà!" Đó lời nói từ gan, ruột, không riêng gì của Phó giáo sư,Tiến sỹ Dương Hồng Thái, giảng viên cao cấp, nguyên Phó Giám đốc Bệnh viện Đa khoa Trung ương Thái Nguyên, Trưởng ban Liên lạc Khóa XI (1978-1984) Trường Đại học Y Bắc Thái (nay là Trường Đại học Y Dược Thái Nguyên) mà của tất cả 66 cựu sinh viên (SV) khóa K.XI có mặt trong cuộc gặp mặt nhân kỷ niệm 40 năm ngày ra trường (1984-2024) tại cao nguyên Mộc Châu, tỉnh Sơn La, trong những ngày trung tuần tháng 11/2024
Bà nội của các con tôi

Bà nội của các con tôi

Những câu thơ trong bài thơ “Mẹ của anh” của thi sĩ Xuân Quỳnh viết tặng mẹ chồng, mà đến nay tôi vẫn còn yêu thích.
Đôi dép cao su huyền thoại của ông tôi

Đôi dép cao su huyền thoại của ông tôi

Ông tôi là người đã trực tiếp tham gia Chiến dịch Điện Biên Phủ cho đến kháng chiến chống Mỹ cứu nước. Bởi vậy, kí ức đậm sâu nhất trong ông là những năm tháng kháng chiến gian khổ mà hào hùng, và những kỉ vật vô giá với ông vẫn là những kỉ vật thời chiến. Trong đó, ấn tượng nhất là đôi dép cao su cùng ông đi qua hai cuộc kháng chiến trường kì của dân tộc!
Niềm vui của ông tôi

Niềm vui của ông tôi

Bà mất, con cháu ở xa về đầy đủ lo việc hiếu cho bà xong thì lại “mỗi người mỗi ngả”, còn nhà cửa, công việc, bỏ sao được. Vườn, nhà chỉ còn ông, một mình lủi thủi vào ra.
Bà ngoại tôi

Bà ngoại tôi

Bà ngoại tôi mất năm bà 103 tuổi. Cả một năm sau ngày bà mất, gần như nhà ngoại lúc nào cũng có người đến thắp hương. Nhiều người đến, kể những kỉ niệm về ông bà ngoại, rồi mọi người lại cùng nhau nức nở.

Tin khác

Tình yêu bình dị của ông bà tôi

Tình yêu bình dị của ông bà tôi
Ông Lê Đình Bạ và vợ là bà Hoàng Thị Châu, năm nay đều đã ngoài 90 tuổi. Ông từng tham gia hai cuộc kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ.

Chút quà của ngoại mãi còn vấn vương

Chút quà của ngoại mãi còn vấn vương
Sinh ra và lớn lên tại một miền quê nghèo của dải đất miền Trung đầy nắng gió. Tuổi thơ tôi gắn với bao kỉ niệm đẹp về bà ngoại. Đến tận bây giờ, hình ảnh của ngoại vẫn luôn in hằn trong kí ức tôi với nhiều cảm xúc khó tả.

Bà ngoại tôi là người dũng cảm

Bà ngoại tôi là người dũng cảm
Những năm 1949-1953, quê tôi bị giặc Pháp chiếm đóng; giặc Pháp và bọn tay sai ra sức đàn áp cách mạng. Cán bộ của ta phải hoạt động bí mật. Nhiều cán bộ cách mạng của ta vô cùng gian khổ mà anh dũng.

Hình bóng bà mãi trong tim...

Hình bóng bà mãi trong tim...
Bà nội tôi tên là Hoàng Thị Liễu, người làng Tiên Hòa, xã Hà Lĩnh, huyện Hà Trung, tỉnh Thanh Hóa. Cả cuộc đời bà sống thầm lặng và dành trọn yêu thương, sự hi sinh cho gia đình, cho con cháu. Tôi cảm thấy mình may mắn và tự hào vì được là cháu của bà. Những kỉ niệm về bà, với tôi, chính là món quà quý giá, chẳng gì sánh bằng.

Ông tôi - tấm gương sáng ngời về lòng yêu nước

Ông tôi - tấm gương sáng ngời về lòng yêu nước
Ông tôi mất gần 10 năm nay nhưng về miền quê Đức Chánh, huyện Mộ Đức, tỉnh Quảng Ngãi, hỏi về cụ Nguyễn Thăng Văn, ai cũng nhớ và tự hào về một người lính yêu nước thiết tha, một người con ưu tú của quê hương Đức Chánh.

Ông ngoại trong lòng tôi

Ông ngoại trong lòng tôi
Ông ngoại mất khi tôi còn rất nhỏ nhưng trong số con cháu trong nhà, tôi may mắn hơn cả, vì thường xuyên được ở cạnh và gần gũi với ông.

Những cuốn sách quý của ông tôi

Những cuốn sách quý của ông tôi
Có lẽ, niềm đam mê đọc sách trong tôi có được là từ ông. Với tôi, ông không chỉ là người yêu sách mà còn là người biết khơi dậy niềm yêu thích việc đọc cho những người xung quanh.

Chuyện về ông nội tôi

Chuyện về ông nội tôi
Ông nội tôi, cụ Hoàng Thanh Liêm, sinh ra ở làng quê nghèo thuộc xã Đốc Tín, huyện Mỹ Đức, TP Hà Nội. Thuở thiếu thời, ông được cha mẹ cho theo thầy học chữ quốc ngữ, khi trưởng thành, ông theo nghiệp “gõ đầu trẻ”.

Lòng ngoại mênh mông tựa biển trời

Lòng ngoại mênh mông tựa biển trời
Bà ngoại tôi dù đã đi về miền mây trắng từ nhiều năm trước, nhưng tấm lòng nhân hậu, vị tha của bà luôn là tấm gương sáng để con cháu chúng tôi noi theo.

Lời khuyên và điều ước của ông nội tôi

Lời khuyên và điều ước của ông nội tôi
Ông nội tôi tên Hồ Chí Trọng, người dân tộc Bru Vân Kiều mang họ Hồ ở bản miền núi Cửa Mẹc, xã Ngân Thuỷ, huyện Lệ Thuỷ, tỉnh Quảng Bình.

Từ lời chỉ dạy, khuyên bảo của ông bà ngoại

Từ lời chỉ dạy, khuyên bảo của ông bà ngoại
Cứ đến ngày húy nhật ông bà ngoại, mẹ tôi cùng các dì, các cậu lại đến nhà cậu (em trai mẹ tôi nhưng là trưởng nam của ông bà) đông đủ cùng các cháu, chắt làm giỗ, thắp nén tâm hương tưởng nhớ bậc sinh thành. Khi công việc xong xuôi, mẹ tôi cùng các dì, các cậu lại ôn những kỉ niệm về ông bà.

Thúng khoai của bà

Thúng khoai của bà
Đang hưởng thú điền viên yên lành, ngày chăm sóc cây cảnh, tối nghe cải lương, đột nhiên bà đề nghị với ba mẹ:

Đâu rồi tiếng gậy khua của bà?

Đâu rồi tiếng gậy khua của bà?
Bà nội tôi mất đã 50 năm, nhưng tôi vẫn nhớ tiếng gậy khua của bà. Nhiều lúc anh em tôi gọi điện cho nhau, rồi tự hỏi: “Đâu rồi tiếng gậy khua của bà?”

Bà giữ lửa hồng trong căn bếp ấm

Bà giữ lửa hồng trong căn bếp ấm
Hình ảnh bà nội ngồi bên bếp lửa hồng luôn in đậm trong tâm trí tôi. Tôi đã quen với hình ảnh đó suốt cả tuổi thơ của mình và bây giờ nó trở thành một miền kí ức đặc biệt trong tôi.

Tấm lòng vị tha của ông tôi

Tấm lòng vị tha của ông tôi
Vào dịp Quốc khánh 2/9 năm ngoái, gia đình bác cả từ Hà Nội về quê thăm ông bà tôi bằng chiếc xe ô tô 7 chỗ đen bóng, rất đẹp. Vừa vào nhà, bác cả thưa với ông bà tôi: “Nhân dịp nghỉ lễ, con đưa vợ con và các cháu về thăm ông bà.
Xem thêm
Chuyện trong ngõ nhỏ

Chuyện trong ngõ nhỏ

Hôm nay, trong một chuyến đi công tác, lúc tránh nắng bên đường, tôi tình cờ chứng kiến hình ảnh rất cảm động nhưng dung dị vô cùng. Một bà cụ cầm chiếc khăn tang buộc lên lá cờ với vẻ trang trọng và tôn kính.
Sách là vàng chứ không phải là đá sỏi

Sách là vàng chứ không phải là đá sỏi

Đến nay đã ngoài 80 tuổi, nhưng cụ Tín vẫn còn khỏe mạnh, minh mẫn. Tủ sách của gia đình cụ có hàng ngàn quyển. Nhìn thấy sách nhiều không còn chỗ để, cụ phải buộc lại để trên nóc tủ, cô con dâu của cụ một lần về chơi nói:
Bà giáo già sáng bán vé số, tối mang ánh sáng tri thức cho trẻ em nghèo

Bà giáo già sáng bán vé số, tối mang ánh sáng tri thức cho trẻ em nghèo

cụ bà Nguyễn Thị Ba, men từng con hẻm nhỏ ở Bình Dương bán từng tờ vé số, bà giáo gieo mầm tri thức cho những mảnh đời bất hạnh tại lớp học tình thương.
Trường Đại học Hàng hải Việt Nam: Lan tỏa mạnh mẽ thông điệp hiến máu cứu người

Trường Đại học Hàng hải Việt Nam: Lan tỏa mạnh mẽ thông điệp hiến máu cứu người

Ngày 26/12, hàng trăm cán bộ, giảng viên, sinh viên Trường Đại học Hàng hải Việt Nam và người dân trên địa bàn TP Hải Phòng đã tham dự ngày Chủ Nhật Đỏ lần thứ XVII năm 2025 - ngày hội hiến máu cứu người.
Nhựa Tiền Phong khởi công cầu số 118 tại Hậu Giang

Nhựa Tiền Phong khởi công cầu số 118 tại Hậu Giang

Sáng ngày 22/12, tại ấp 6, xã Vĩnh Viễn A, huyện Long Mỹ, tỉnh Hậu Giang, công ty CP Nhựa Thiếu niên Tiền Phong đã phối hợp với Đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh Hậu Giang, UBND huyện Long Mỹ tổ chức Lễ khởi công Cầu nối yêu thương số 118 (cầu Kênh Trực Thăng).
Bình Thuận: Hơn 136,4 tỉ đồng giúp cho người khuyết tật và trẻ mồ côi

Bình Thuận: Hơn 136,4 tỉ đồng giúp cho người khuyết tật và trẻ mồ côi

Sáng 18/12, Hội Bảo trợ người khuyết tật và Bảo vệ quyền trẻ em (BTNKT&BVQTE) tỉnh Bình Thuận đã tổ chức biểu dương người khuyết tật, trẻ mồ côi và người bảo trợ tiêu biểu toàn tỉnh năm 2024. Đến dự có bà Mai Thị Ngọc Mai, Phó Chủ tịch Hội BVQTE Việt Nam- Chủ tịch Hội BVQTE TP Hồ Chí Minh, đại diện lãnh đạo các sở, ngành liên quan, các nhà tài trợ, các gương NKT tiêu biểu.
Giữ nghề làm cốm nổ

Giữ nghề làm cốm nổ

Xã Trung Thạnh, huyện Cờ Đỏ, TP Cần Thơ từ lâu nổi tiếng với nghề làm cốm nổ, mang hương vị mộc mạc, bình dị. Gia đình bà Âu Thị Thu Hồng 65 tuổi, chủ lò cốm Minh Tứ ở ấp Thạnh Lợi, là một trong những hộ đã gắn bó với nghề làm cốm nổ hơn 30 năm qua. Không chỉ lưu giữ nếp quê qua món bánh dân dã, nghề làm cốm mang đến cho gia đình bà Hồng nguồn thu nhập ổn định…
Kể chuyện trên sắc màu thổ cẩm

Kể chuyện trên sắc màu thổ cẩm

Họ kể câu chuyện của cộng đồng Xê Đăng trên sắc màu thổ cẩm, ở đó không chỉ là hồn cốt của dân tộc, mà ngày càng phát triển mạnh hơn, vừa phát triển kinh tế vừa giữ gìn được bản sắc văn hóa…
Triển lãm các sản phẩm, dịch vụ khởi nghiệp sáng tạo tại Techfest Việt Nam

Triển lãm các sản phẩm, dịch vụ khởi nghiệp sáng tạo tại Techfest Việt Nam

Chiều 26/11, tại Hải Phòng, Bộ Khoa học và Công nghệ (KH&CN) phối hợp UBND TP Hải Phòng tổ chức Khai mạc Triển lãm các sản phẩm, dịch vụ khởi nghiệp sáng tạo thuộc khuôn khổ Techfest Việt Nam 2024.
Phiên bản di động