Đẩy mạnh chăm sóc NCT trong bối cảnh già hóa dân số

Bài 1: Thách thức lớn khi già hóa dân số tăng nhanh

Theo Tổng cục Dân số và Kế hoạch hóa gia đình (Bộ Y tế), năm 2011, số người từ 60 tuổi trở lên (NCT) chiếm 9,9% dân số cả nước, Việt Nam chính thức bước vào giai đoạn già hóa dân số (GHDS); năm 2018, NCT chiếm 11,95% dân số; đến năm 2038, Việt Nam sẽ trở thành nước có dân số rất già, với tỉ lệ người từ 60 tuổi trở lên chiếm 20,1% dân số. Dự báo đến năm 2049, tỉ lệ NCT sẽ chiếm khoảng 25% dân số, tức là cứ 4 người dân có một NCT.

Theo dự báo, Việt Nam là một trong số những quốc gia có tốc độ GHDS nhanh nhất thế giới. Trong khi các nước phát triển mất nhiều thập kỉ, có nước mất hàng thế kỉ mới chuyển đổi từ giai đoạn GHDS sang giai đoạn dân số già như: Pháp 115 năm; Australia 73 năm; Trung Quốc 26 năm… nhưng ở Việt Nam chỉ mất 15 năm.

Có đến 68% NCT sống ở nông thôn, là nông dân và làm nông nghiệp; đời sống vật chất còn nhiều khó khăn. Xuất hiện tình trạng nữ hóa ở NCT với tỉ số giới tính nghiêng về nữ giới khi độ tuổi ngày càng cao, sự gia tăng tỉ lệ góa và tình trạng NCT sống một mình. 72,3% NCT sống với con, cháu trong khi xu hướng cấu trúc gia đình thay đổi, chuyển dần từ gia đình truyền thống sang gia đình hạt nhân. Việc phải sống một mình rất bất lợi đối với NCT, bởi gia đình luôn là chỗ dựa cơ bản cho mỗi thành viên khi về già.

0310 2 nhan ryng cac loyi hinh clb vyn hoa thy thao nang cao yyi syng tinh thyn cho nct

Tăng cường các hoạt động văn hóa thể thao phù hợp cho NCT

Về sức khỏe NCT cũng còn nhiều hạn chế. Tuy tuổi thọ trung bình cao (73 tuổi) nhưng số năm sống khỏe mạnh của Việt Nam là khoảng 64 tuổi. Gánh nặng bệnh tật kép (khoảng 95% NCT có bệnh) và trung bình mỗi NCT Việt Nam mắc 3 bệnh.

Theo các chuyên gia, GHDS là một trong những thành tựu lớn của nhân loại, chứng minh sự cải thiện đáng kể về y tế, dinh dưỡng và phát triển kinh tế - xã hội, mang đến những cơ hội lớn cho mỗi cá nhân, gia đình và cộng đồng. Cùng với quá trình GHDS, Việt Nam cũng đang ở trong thời kì cơ cấu dân số vàng khi tỉ lệ người trong độ tuổi lao động lớn hơn tỉ lệ người trong độ tuổi phụ thuộc. Lợi thế dân số vàng nếu tận dụng tốt, sẽ là điều kiện để cải thiện cuộc sống cho nhóm dân số cao tuổi trong tương lai.

Tuy nhiên đối với một đất nước chỉ mới thoát nghèo như Việt Nam, GHDS đã đặt ra thách thức lớn đối với nền kinh tế và an sinh xã hội như nhận thức, hành vi của người dân chưa thích ứng với giai đoạn GHDS; hệ thống an sinh xã hội còn nhiều bất cập; hệ thống chăm sóc sức khỏe chưa đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng của NCT; nhiều khó khăn trong công tác lập kế hoạch, hoạch định chính sách cho NCT…

0432 2 khuyyn khich xa hyi hoa cac mo hinh chym soc nct

Đẩy mạnh công tác xã hội hóa các mô hình chăm sóc NCT

Sớm nhận thức rõ tầm quan trọng của NCT và vấn đề GHDS, trong những năm qua, Đảng và Nhà nước luôn quan tâm đến NCT. Chỉ thị số 59-CT/TW ngày 27/9/1995 của Ban Bí thư chỉ rõ: “NCT có công sinh thành, nuôi dạy con cháu, giữ gìn và phát triển giống nòi, giáo dục các thế hệ thanh niên Việt Nam về nhân cách, phẩm chất và lòng yêu nước… Việc chăm sóc đời sống vật chất và tinh thần của NCT là trách nhiệm của Đảng, Nhà nước và toàn xã hội… Chăm sóc và phát huy tốt NCT là thể hiện bản chất tốt đẹp của chế độ ta và đạo đức”. Năm 2009, Quốc hội khóa XII thông qua Luật NCT quy định về quyền và nghĩa vụ của NCT; trách nhiệm của gia đình, xã hội trong việc phụng dưỡng, chăm sóc và phát huy NCT.

Đảng, Nhà nước ta cũng có nhiều chính sách về an sinh xã hội dành cho NCT như chính sách về bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế và trợ cấp xã hội… Tuy vậy, mới hỗ trợ nâng cao đời sống cho một bộ phận NCT. Trong khi phần lớn NCT hiện nay được sinh ra, trưởng thành trong các cuộc chiến tranh bảo vệ Tổ quốc, ít có điều kiện chăm sóc sức khỏe và tích lũy vật chất cho tuổi già. Mặt khác, nước ta còn nghèo nhưng lại phải giải quyết cùng lúc nhiều vấn đề liên quan, trong đó đó có hệ thống an sinh xã hội.

0554 vyyn thanh long cya hyi vien nct tynh yiyn bien
Phát huy vai trò NCT phát triển kinh tế gia đình, cải thiện đời sống

Khi tuổi càng cao thì sức khỏe ngày càng yếu. Mô hình bệnh tật ở nước ta nói chung và ở NCT nói riêng đang thay đổi nhanh chóng, chuyển từ mô hình chủ yếu là bệnh lây nhiễm sang mô hình chủ yếu là những bệnh không lây nhiễm. NCT còn phải đối diện với nguy cơ tàn phế do quá trình lão hóa và tác động của các căn bệnh mạn tính, đe dọa đến khả năng sống độc lập làm cho nhu cầu chăm sóc sức khỏe của NCT ngày càng tăng. Hệ thống y tế, lão khoa chưa đầy đủ và trang bị chưa đáp ứng nhu cầu để giải quyết các bệnh của NCT. Hiện tại, NCT nghèo và NCT sống ở nông thôn, vùng sâu vùng xa ít có khả năng tiếp cận được dịch vụ chăm sóc cần thiết. NCT nước ta phần đông là nữ, tỉ lệ góa chồng cao trong khi phải đối mặt với nhiều rủi ro hơn so với nam giới cao tuổi xét về thu nhập, tình trạng khuyết tật, khả năng tiếp cận với các dịch vụ chăm sóc sức khỏe và bảo hiểm y tế. Vì vậy cũng tạo thách thức lớn trong chăm sóc sức khỏe NCT.

Như vậy, hệ thống văn bản pháp luật về NCT ở nước ta đã tạo điều kiện để phát huy và nâng cao chất lượng chăm sóc NCT. Tuy nhiên, việc tổ chức thực hiện để chính sách đi vào cuộc sống còn hạn chế, việc chăm sóc đời sống tinh thần và phát huy vai trò NCT hiện vẫn do Hội NCT đảm nhiệm là chủ yếu. Vì vậy, nhận thức của người dân về vai trò của NCT, việc phát huy, chăm sóc NCT chưa đáp ứng yêu cầu đề ra, đặc biệt trong bối cảnh NCT ở nước ta bước vào giai đoạn tăng nhanh cả về số lượng và tỉ lệ.

Trong mọi giai đoạn phát triển đất nước, Đảng và Chính phủ luôn quan tâm chăm lo đời sống NCT về vật chất, tinh thần và sức khỏe. Tuy nhiên, do tốc độ GHDS tăng nhanh, số lượng và tỉ lệ NCT tăng cao sẽ làm tăng gánh nặng kinh tế, xã hội để duy trì ổn định cuộc sống khỏe mạnh của nhóm NCT.

(Còn nữa)

Bài và ảnh: Thanh Hà

Tin liên quan

Ý kiến bạn đọc

* Vui lòng gõ tiếng Việt có dấu

Cùng chuyên mục

Phản bác luận điệu xuyên tạc nghị quyết về phát triển kinh tế tư nhân của Đảng

Phản bác luận điệu xuyên tạc nghị quyết về phát triển kinh tế tư nhân của Đảng

Gần 40 năm đổi mới, khu vực kinh tế tư nhân ở Việt Nam đã phát triển mạnh mẽ, đóng góp to lớn vào GDP, giải quyết việc làm, thúc đẩy tăng trưởng, đổi mới sáng tạo và hội nhập kinh tế quốc tế. Tuy nhiên, các thế lực thù địch đã đưa ra những luận điệu xuyên tạc, bóp méo chủ trương phát triển kinh tế tư nhân, cho rằng Đảng Cộng sản Việt Nam “thừa nhận sự thất bại của kinh tế Nhà nước” và “đang hướng lái theo chủ nghĩa tư bản”.
Tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh là “tài sản” vô giá của dân tộc ta

Tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh là “tài sản” vô giá của dân tộc ta

Ngày 15/6/2016, Bộ Chính trị ban hành Chỉ thị 05-CT/TW về đẩy mạnh học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh. Chỉ thị nêu rõ: “Toàn Đảng, toàn dân, toàn quân tiếp tục đẩy mạnh việc học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh”.
Những chủ bút đầu tiên của các tờ báo cách mạng Việt Nam

Những chủ bút đầu tiên của các tờ báo cách mạng Việt Nam

Trong quá trình đấu tranh giành độc lập dân tộc, Đảng ta đã sử dụng báo chí như một thứ vũ khí sắc bén và lợi hại để đấu tranh với kẻ thù xâm lược. Những tờ báo cách mạng đã góp phần đưa sự nghiệp cách mạng nước ta đi hết thắng lợi nầy đến thắng lợi khác. Nhân kỉ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21/6/1925 – 21/6/2025), chúng ta cùng nhìn lại chặng đường hình thành và phát triển các tờ báo tiền thân của Đảng...
Duyên nợ với nghề báo bắt đầu từ... thơ

Duyên nợ với nghề báo bắt đầu từ... thơ

Nhà thơ Tố Hữu đã dịch bài thơ “Đợi anh về” của nhà thơ Konstantin Simonov vào năm 1947 và phổ biến rộng rãi tại Việt Nam. Nhưng không chỉ là nhà thơ nổi tiếng, Simonov còn là một phóng viên mặt trận ưu tú của đất nước Xô viết.
Kì vọng chọn đúng cán bộ đủ tầm cho chính quyền địa phương sau khi sắp xếp

Kì vọng chọn đúng cán bộ đủ tầm cho chính quyền địa phương sau khi sắp xếp

Việc sắp xếp, tổ chức lại đơn vị hành chính, chuyển sang mô hình chính quyền địa phương hai cấp (cấp tỉnh, cấp xã) từ ngày 1/7/2025, đòi hỏi cán bộ có năng lực vượt trội, trách nhiệm cao, tư duy đột phá và sáng tạo.

Tin khác

Vững tiến tăng tốc vào kỉ nguyên vươn mình của dân tộc

Vững tiến tăng tốc vào kỉ nguyên vươn mình của dân tộc
Trong các bài viết, phát biểu tại các diễn đàn, hội nghị trong nước và quốc tế gần đây, Tổng Bí thư Tô Lâm luôn nhấn mạnh đến kỉ nguyên mới - kỉ nguyên vươn mình của dân tộc Việt Nam. Thế nhưng, các thế lực thù địch đã công kích, xuyên tạc, chống phá...

Thi đua là động lực phát triển và xây dựng con người mới xã hội chủ nghĩa

Thi đua là động lực phát triển và xây dựng con người mới xã hội chủ nghĩa
Ngày 11/6/1948, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã ra “Lời kêu gọi thi đua ái quốc”. Lời kêu gọi này của Người đã được toàn dân hưởng ứng, tạo thành một sức mạnh to lớn để dân tộc ta vượt qua những khó khăn và giành thắng lợi trong sự nghiệp kháng chiến, kiến quốc.

Cần, kiệm, liêm, chính để xây dựng chủ nghĩa xã hội

Cần, kiệm, liêm, chính để xây dựng chủ nghĩa xã hội
Sinh thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã chỉ rõ: “Muốn xây dựng chủ nghĩa xã hội thì phải bồi dưỡng con người xã hội chủ nghĩa. Con người xã hội chủ nghĩa là con người có đạo đức, cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô tư, một lòng một dạ phục vụ Nhân dân, phục vụ cách mạng”. Trong bài “Bác vẫn cùng chúng cháu hành quân”, Tổng Bí thư Tô Lâm đã nhấn mạnh: “Những phẩm chất “cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô tư” mà Người dạy không chỉ là lí tưởng để mỗi cán bộ, đảng viên noi theo mà còn trở thành chuẩn mực cho mọi người hướng tới”.

Những căn cứ khoa học nghiên cứu 3 ngôi mộ cổ ở Tam Kỳ

Những căn cứ khoa học nghiên cứu 3 ngôi mộ cổ ở Tam Kỳ
Bài 3: Giải mã mộ Giày Thầy Lánh, mộ 1856 Phan Thị, mộ 1850 là mộ vợ chồng thay tên đổi họ, chờ kết quả khảo cổ

Người cao tuổi mãi là cây đại thụ dựng xây cơ đồ dân tộc cường thịnh

Người cao tuổi mãi là cây đại thụ dựng xây cơ đồ dân tộc cường thịnh
Nguyễn Ái Quốc - Hồ Chí Minh là bản thiên anh hùng ca bất diệt cho ý chí tự lực, tự cường dân tộc, trọn cuộc đời hiến dâng cả tuổi thanh xuân và tuổi già cho Tổ quốc và Nhân dân.

Tình trạng lạm dụng NCT

Tình trạng lạm dụng NCT
Các loại lạm dụng NCT thường gặp bao gồm lạm dụng về thể chất, lạm dụng về tâm lí và lạm dụng về tài chính. Mỗi loại lạm dụng NCT có thể là cố ý hoặc vô ý. Lạm dụng thể chất là việc sử dụng vũ lực dẫn tới tổn thương hoặc khó chịu về thể chất hoặc tâm lí.

Những căn cứ khoa học nghiên cứu 3 ngôi mộ cổ ở Tam Kỳ

Những căn cứ khoa học nghiên cứu 3 ngôi mộ cổ ở Tam Kỳ
Bài 2: Mộ 1850 là hài cốt người phụ nữ cải táng từ miền Bắc, xác định mối quan hệ mộ vợ chồng của nữ sĩ Hồ Xuân Hương

Những căn cứ khoa học nghiên cứu 3 ngôi mộ cổ ở Tam Kỳ

Những căn cứ khoa học nghiên cứu 3 ngôi mộ cổ ở Tam Kỳ
Bài 1: Xác định mối quan hệ mộ vợ chồng của nữ sĩ Hồ Xuân Hương

Vài suy nghĩ về Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá hiện nay

Vài suy nghĩ về Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá hiện nay
Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá có hiệu lực thi hành đã 13 năm (2012-2025). Tuy vậy hiệu quả của nó rất khiêm tốn. Thuốc lá vẫn bán tràn lan, người hút thuốc nơi công cộng kể cả trẻ em, học sinh phổ thông vẫn xảy ra. Các bệnh tật liên quan tới thuốc lá vẫn làm cho hàng chục triệu người khác bị ảnh hưởng.

Kì vọng chọn đúng cán bộ đủ tầm cho chính quyền địa phương 2 cấp

Kì vọng chọn đúng cán bộ đủ tầm cho chính quyền địa phương 2 cấp
Việc sắp xếp, tổ chức lại đơn vị hành chính, chuyển sang mô hình chính quyền địa phương 2 cấp (cấp tỉnh, cấp xã) từ ngày 1/7/2025, đòi hỏi cán bộ có năng lực vượt trội, trách nhiệm cao, tư duy đột phá và sáng tạo.

Rào cản trong tiến hành các cuộc cách mạng

Rào cản trong tiến hành các cuộc cách mạng
Bài 5: Trọng trách người đứng đầu trong thời điểm độ trễ của pháp luật

Cảnh giác với những luận điệu chống phá chủ trương tinh gọn tổ chức bộ máy

Cảnh giác với những luận điệu chống phá chủ trương tinh gọn tổ chức bộ máy
Tinh gọn tổ chức bộ máy là chủ trương đúng đắn của Đảng, Nhà nước, đang được thực hiện quyết liệt, đồng bộ, bước đầu mang lại hiệu quả tích cực. Tuy nhiên, lợi dụng vấn đề này, các thế lực thù địch liên tục đưa ra những luận điệu xuyên tạc, thông tin giả chống phá Đảng, Nhà nước, gây hoang mang, chia rẽ dư luận...

Tư tưởng Hồ Chí Minh về bảo vệ môi trường và ý nghĩa trong phát triển bền vững giai đoạn hiện nay

Tư tưởng Hồ Chí Minh về bảo vệ môi trường và ý nghĩa trong phát triển bền vững giai đoạn hiện nay
Chủ tịch Hồ Chí Minh là tấm gương tiêu biểu trong bảo vệ môi trường. Suốt cuộc đời hoạt động cách mạng, Người luôn nhấn mạnh tầm quan trọng của việc chăm lo môi trường sống và thường xuyên kêu gọi Nhân dân gìn giữ thiên nhiên để “con đường từ chủ nghĩa xã hội đến chủ nghĩa cộng sản thêm xanh tươi”.

Tư tưởng Hồ Chí Minh - những khát vọng của dân tộc

Tư tưởng Hồ Chí Minh - những khát vọng của dân tộc
Hình ảnh “Anh hùng giải phóng dân tộc” và “Danh nhân văn hóa” đã hòa quyện tạo nên một nét riêng độc đáo ở Hồ Chí Minh không chỉ trong quá khứ, mà đang sống với hiện tại và sẽ tiếp tục tỏa sáng trong nền văn hóa tương lai.

Rào cản trong tiến hành các cuộc cách mạng

Rào cản trong tiến hành các cuộc cách mạng
Bài 4: Rào cản trong chuyển đổi số
Xem thêm
Phiên bản di động