Truyện ngắn 03/07/2025 15:08
Tự nhiên ông nhớ một tháng Bảy khác cách đây đã bảy mươi năm. Bố ông, người lính Điện Biên khoác chiếc ba lô lên vai, ôm chặt hai mẹ con ông, xoa đầu ông, khẽ thì thầm: “Mẹ nó với con không phải lo lắng gì nhá. Tôi đi, chỉ hai năm thôi”.
Ngày ấy, từ chiến thắng Điện Biên, Hiệp định Giơnever quy định sẽ tổng tuyển cử sau hai năm, chính xác là ngày 20/7/1956… Bố ông được cử đi đón cán bộ tập kết rồi ở luôn miền Nam. Và ông không bao giờ trở về.
Bất ngờ bố ông kéo ông ra một chỗ, vuốt tà áo ông phẳng phiu và nói với ông bằng một giọng khản đặc: “Con nghe bố dặn và nhớ kĩ nhá”.
Ông bảo “Vâng!”.
Lúc ấy tim ông đạp thình thịch. Ông biết điều bố sắp nói ra sẽ vô cùng quan trọng. Giây phút im lặng cảm giác dài vô tận…
“Con phải học giỏi này. Nhớ chưa!”.
“Vâng!”.
“Con phải ngoan, chăm sóc mẹ này. Nhớ chưa!”
“Vâng!”
“Không bao giờ được từ bỏ trách nhiệm khi tổ chức cần. Nhớ chưa!”
“Vâng!”…
 |
| Minh hoạ Q. Hùng |
Ông đáp như một cái máy, như vô thức. Song, những lời bố sau đó đều vang trong đầu ông mỗi ngày. Khi bố ông hi sinh, điều đó trở thành lời hứa thiêng liêng.
Từ một cậu bé sáu, bảy tuổi thiếu vắng, trống trải vì mất cha; từ nỗi nhọc nhằn mẹ góa con côi và lời dặn của cha đã tôi luyện cho ông một tinh thần gang thép. Lớn lên, ông nhập ngũ và tham gia hầu hết các chiến trường. Điều thôi thúc ông xông pha lửa đạn là hình ảnh và lời dạy của người cha thân thương năm nào. Còn điều ông canh cánh là người mẹ già một mình vò võ phía hậu phương…
“Ôi giời, ông Quang! Sao ông không ở nhà, ra góc công viên này ngồi một mình ngẩn tò te mà mắt đỏ hoe thế?”
Vợ ông, bà Thắm kẽo kẹt chiếc xe đạp tập thể dục, thấy ông thì ngạc nhiên dừng lại, trật chiếc mũ quạt lấy quạt để. Từ khi ông vận động bà chịu đi xe đạp mỗi buổi chiều, bệnh hen suyễn của bà nghe chừng cải thiện rõ.
Ông sờ tay lên mặt. Ươn ướt. Có lẽ ông đã khóc. Mỗi khi nghĩ về cha, về những kỉ niệm chiến tranh, ông vẫn hay rơi lệ.
“Tôi ra đây cho thoáng bà ạ. Bà cứ đi đi”.
Bà Thắm lại lên xe. Tiếng xích nghiến ken két trên con đường uốn lượn dưới hàng cây xa dần…
Nghỉ hay không nghỉ? Ông băn khoăn bấy lâu nay. Và tháng Bảy đang đến thật gần.
Sau khi về hưu, ông làm hết Hội Cựu Chiến binh lại chuyển qua Hội Người cao tuổi. Làm rồi mới thấy, công tác người cao tuổi có không ít việc. Tỉ lệ người cao tuổi ngày càng chiếm tỉ lệ cao trong xã hội. Có những làng quê, thanh niên trai tráng đều đi làm ăn trong nước, ngoài nước, còn lại toàn người già, trẻ nhỏ. Ở những nơi ấy, người cao tuổi không chỉ là đối tượng cần quan tâm, mà còn là đối tượng chính giữ bình ổn làng quê, ngõ xóm. Công tác người cao tuổi càng quan trọng vô cùng.
Hội Người cao tuổi huyện cắt cử nhau đi khắp các xã xây dựng phong trào. Cùng với Mặt trận Tổ quốc, các đoàn thể vận động người cao tuổi sống khỏe, sống có ích. Đóng góp của người cao tuổi không dễ nhận thấy, nhưng vẫn lặng lẽ hiển hiện giữa đời. Ngay như nhà ông, nếu vợ ông hen suyễn như mấy năm trước thì con cái cũng méo mặt…
Nhưng mấy ai hiểu công việc của ông. Bà Thắm không ít lần chì chiết: “Cái Hội Người cao tuổi có vị gì mà ông cứ ham. Đi đến rạc người ra. Quyền lợi ít, trách nhiệm thì nhiều. Chuyến này giải tán cấp huyện, ông nghỉ đi cho tôi nhờ. Ở nhà chơi với con cháu, đạp xe với tôi rèn luyện sức khỏe. Chứ đang ở huyện lại về xã làm gì?”
Bà ấy thương ông. Rõ là thế rồi, nhưng hay mau mắn. Chính bà ấy cũng không nhận ra phong trào đạp xe tập thể dục sáng chiều, vận động con cháu quét sạch đường xóm ngõ, thu gom rác vệ sinh, thăm hỏi người cao tuổi ốm đau, khen thưởng con cháu học giỏi… là sáng kiến của Hội Người cao tuổi. “Vợ cán bộ Hội Người cao tuổi còn chưa đánh giá đúng công việc của Hội thì nói gì sự ghi nhận của ai?”, tự nhiên ông nghĩ vậy và bật cười.
Nhớ lại cuối những năm 90, sau khi chinh chiến chán chê, ông nghỉ phép về hẳn với mẹ mấy tháng. Ông rất ngạc nhiên thấy bà không còn ủ dột như trước. Bố ông hi sinh, bà ở vậy nuôi ông, cắn răng, cứng cỏi chịu đựng mất mát. Chỉ có điều bà hầu như không bao giờ cười. Giờ bà vui vẻ lạ thường.
Sáng tối bà đi cùng các ông bà xóm phố thể dục dưỡng sinh. Có khi còn tổ chức cùng nhau đi chùa, tham quan, du lịch. Lúc ấy không còn quá khó khăn nữa. Ông mua cho mẹ bộ áo dài nhà chùa, động viên bà tham gia với các cụ cho vui. Bà hào hứng bảo: “Xóm phố mình vừa thành lập Chi hội Người cao tuổi. Hoạt động tốt lắm con ạ. Mẹ tham gia cũng thấy khỏe ra”.
Đó là lần đầu tiên ông nhận ra vai trò của Hội Người cao tuổi ở cơ sở nhưng không mấy để tâm. Ông cũng không ngờ những năm tháng cuối đời lại gắn bó trọn vẹn với tổ chức này.
Thật ra, ông cũng báo cáo với chi bộ, bày tỏ ý muốn nghỉ ngơi. Tới đây, sau khi bỏ cấp huyện, các phường, xã hầu hết đều sáp nhập, quy mô dân số, diện tích sẽ tăng gấp mấy lần. Cán bộ tỉnh, huyện được điều động về làm việc tại xã. Một số có nguyện vọng nghỉ sẽ được cho nghỉ, một số năng lực yếu kém cũng được cho thôi việc.
“Tôi nghỉ cũng là để tạo điều kiện cho anh em trẻ khỏe hơn công tác”, ông nói với anh cán bộ tổ chức.
“Vấn đề là bỏ cấp huyện, cán bộ sẽ gần dân, sát dân hơn, phục vụ dân tốt hơn. Yêu cầu đầu tiên là năng lực, uy tín và tâm huyết của cán bộ. Ở vùng này nói đến bác ai cũng biết. Một lời của bác trọng lượng gấp mấy lần người khác. Bác từng là cựu chiến binh, gia đình cách mạng truyền thống, lại mẫu mực trong cách làm việc, cách sống. Cán bộ như bác rất cần để xây dựng tổ chức cơ sở Hội vững mạnh lúc này”, anh cán bộ tổ chức giải thích cho ông.
“Không bao giờ được bỏ trách nhiệm khi tổ chức cần. Nhớ chưa!” - lời bố ông năm nào chợt vang lên như khánh.
“Mình sẽ không từ bỏ chừng nào còn hữu ích. Bà Thắm rồi cũng sẽ hiểu cho mình”, ông tự nhủ.
Xác định như vậy ông thấy lòng nhẹ hẳn đi. Ông thong thả đứng dậy, làm mấy động tác thể dục chân tay rồi men theo con đường nhỏ về nhà.
“Những ngày tới đây sẽ có nhiều thách thức và thú vị với mình đây”, ông nghĩ.
