Nghiên cứu - Trao đổi 28/05/2024 10:17
Theo các nhà khoa học, Việt Nam thuộc một trong ba khu vực tập trung giông sét nhiều nhất của thế giới. Thời gian gần đây, sét hoạt động khá mạnh và phức tạp, gây tổn thất tính mạng con người. Tuy nhiên, nếu biết được cách phòng chống, thì có thể hạn chế mức độ nguy hiểm và thiệt hại vật chất.
Các nhà khoa học khuyến cáo: Đường dây điện nối với hệ thống điện lưới bên ngoài hoặc tuyến cáp Internet hoặc dây điện thoại để bàn rất nguy hiểm cho người sử dụng điện thoại bàn và điện thoại di động lúc diễn ra sấm sét. Ở khu vực nông thôn miền núi, mưa giông tạo ra sấm sét diễn biến rất phức tạp, khó lường.
 |
| Phòng chống sét đánh ở khu vực nông thôn miền núi |
Khi trời trở cơn giông, sắp có mưa to (lúc chưa có sấm sét hoặc nghe tiếng sét đánh ở xa), cần ngắt cầu giao và rút hết phích điện, tắt ti vi, máy tính, radio; rút dây ăng - ten, dây cáp điện thoại bàn, tắt điện thoại di động... Khi trời mưa giông, có tiếng sấm sét đánh gần (tiếng nổ lớn, chớp sáng mạnh) nên phòng ngừa bằng cách đóng các cửa sổ, cửa chính không cho gió mang hơi nước lùa vào nhà vì gió có hơi nước sẽ dẫn điện mang sét vào nhà.
Không ngồi gần các ổ điện, cần ngồi trên ghế, giường bằng gỗ cách điện đặt nơi cao ráo, không bị dột, ướt. Không được nghe, không được gọi điện thoại cố định, di động. Không được rút hoặc cắm các loại phích điện. Nên tránh xa các dây dẫn và vật dụng dùng điện khoảng cách trên 1m, không nên đứng gần cửa sổ, cửa ra vào, tránh đứng nơi ẩm ướt như bể tắm, vòi nước, chỗ mưa tạt…
Thực hiện “quy tắc nhìn – nghe”, ta lấy thời gian từ khi tia chớp lóe sáng đến khi nghe được tiếng sấm, đem chia cho 3 để biết được khoảng cách từ nơi ta đứng đến vị trí có tia chớp. Cụ thể: Nếu đếm được 3 giây thì nơi xảy ra tiếng sét cách chỗ ta đứng là 3/3=1km. Nếu thời gian này nhỏ hơn 30 giây là ta đã đứng trong phạm vi của tia sét, bởi vì sét có thể đánh cách xa nơi có mưa từ 15 - 20 km.
Khi có sấm sét, nếu bạn ở trên đỉnh gò, núi cao, phải tìm hang, hố nơi thấp nhất để ẩn núp, tránh trú dưới cây cao. Khi ở ngoài đồng, bờ đê, bờ đập cao... trước khi có sấm sét, phải nhanh chóng tắt nguồn điện thoại di động, không nên trú mưa dưới gốc cây to, trụ điện hay mang vác đồ vật bằng kim loại (dao, liềm, cày cuốc…).
Khi đang đi ghe, thuyền hoặc tắm, bơi ở dưới sông hồ ao, phải lên bờ ngay, tìm nơi thấp nhất để ẩn núp. Nếu thấy tóc mình dựng đứng là rất dễ bị sét tấn công, hãy ngồi xổm, dùng tay bịt tai lại để giảm tác hại đến thính lực và gục đầu vào 2 đầu gối. Không được nằm duỗi thẳng trên mặt đất, vì phải hạn chế tối đa tiếp xúc với mặt đất để giảm lượng điện tích truyền xuống đất qua cơ thể.
Khi gặp nạn nhân bị sét đánh, hãy hỗ trợ ngay lập tức, vì sau khi bị sét đánh, nạn nhân không còn mang điện tích và không nguy hại cho bạn. Cần để nguyên tại chỗ cấp cứu kịp thời. Theo kết luận của các nhà khoa học, nếu được cứu chữa đúng cách, kịp thời có thể cứu được 80% trường hợp bệnh nhân bị sét đánh nặng, tim đã ngừng đập.
Cách cấp cứu như sau: Để nguyên bệnh nhân tại hiện trường, nếu trời nóng có thể dội nước vào người, giúp bệnh nhân tán nhanh điện xuống đất, nới rộng quần áo cho bệnh nhân. Áp dụng phương pháp hà hơi thổi ngạt: Để đầu bệnh nhân hơi ngửa ra phía trước, banh mồm nạn nhân há ra, lấy khăn vải xô, vải màn thoáng bịt mồm nạn nhân để bảo đảm vệ sinh cho người cấp cứu.
Người cấp cứu hít thật sâu không khí vào lồng ngực mình rồi kề mồm vào mồm bệnh nhân thổi mạnh (nhớ bóp mũi) thổi liên tục theo nhịp 7 - 10 lần/phút, làm liên tục 20 - 30 lần, có tác dụng kích thích phổi và tim bệnh nhân hoạt động trở lại. Hô hấp nhân tạo: Dùng một trong hai cách, hai tay người cấp cứu nắm lấy hai cổ tay bệnh nhân giơ lên thả xuống đất theo nhịp 7 - 10 lần/phút liên tục trong 10 - 15 phút hoặc lấy hai bàn tay người cấp cứu chồng lên nhau ấn mạnh vào ức bệnh nhân theo nhịp 7 - 10 lần/phút để kích thích phổi và tim bệnh nhân hoạt động.
Khi gặp nạn nhân bị sét đánh đã ngừng thở hay ngừng tim ngừng thở, việc cần làm ngay là thổi ngạt và xoa bóp tim ngoài lồng ngực như nêu trên. Tránh sai lầm là gọi xe chở nạn nhân đến bệnh viện mà không cấp cứu ngay tại chỗ. Từ lúc nạn nhân ngừng tim ngừng thở đến lúc được cấp cứu, nếu không quá 5 phút thì cứu sống được 90% trường hợp, nếu chậm hơn 7 phút thì chỉ có 10% được cứu sống.
Mùa mưa giông ở nước ta kéo dài từ tháng 4 đến tháng 10 hằng năm, nhất là trong mùa Hè. Ở khu vực nông thôn miền núi, có nhà thiết kế “cột thu lôi” đơn giản bằng cách trồng sát nhà một cây trụ cao hơn nóc nhà vài mét. Dùng một dây kim loại lớn (loại không bị rỉ sét) lắp cao hơn trụ khoảng 1 mét, dây kim loại chạy treo trụ và nối âm dưới mặt đất trên 2 mét.
Với cách trên tuy đơn giản nhưng rất hiệu quả trong việc phòng chống sét đánh vào nhà. Tuy nhiên về lâu dài, các cơ quan chức năng, các nhà khoa học nên hướng dẫn các cột thu lôi đặt tại hộ gia đình được an toàn hơn, nhất là khu vực nông thôn miền núi, những nơi thường xảy ra hiện tượng sấm sét.
