Phòng chống sét đánh ở khu vực nông thôn, miền núi

Ở khu vực nông thôn miền núi, mưa giông tạo ra sấm sét có diễn biến rất phức tạp, khó lường. Có trường hợp, khi xảy ra sấm sét (tuy ở xa) nhưng khi bạn rút dây cáp từ máy điện thoại bàn ra, bạn có thể bị điện giật ngay, mặc dầu bạn có thể chưa tiếp xúc với kim loại ở đầu dây cáp.

Khi trời trở cơn giông, sắp có mưa to (lúc chưa có sấm sét hoặc nghe tiếng sét mới đánh ở xa), cần ngắt cầu giao điện và rút hết phích điện, tắt ti vi, máy tính, radio; rút dây ăng - ten, dây cáp điện thoại bàn, tắt điện thoại di động,... Khi trời mưa giông, có tiếng sấm sét đánh gần (tiếng nổ lớn, chớp sáng mạnh): Nên phòng ngừa bằng cách đóng các cửa sổ, cửa chính không cho gió mang hơi nước lùa vào nhà vì gió có hơi nước sẽ dẫn điện mang sét vào nhà.

Không ngồi gần các ổ điện, cần ngồi trên ghế, giường bằng gỗ cách điện đặt nơi cao ráo, không bị dột, ướt. Không được nghe, không được gọi điện thoại cố định, di động. Không được rút hoặc cắm các loại phích điện. Nên tránh xa các dây dẫn và vật dụng dùng điện với khoảng cách trên 1m, không nên đứng gần cửa sổ, cửa ra vào, tránh đứng nơi ẩm ướt như bể tắm, vòi nước, chổ mưa tạt…

Thực hiện “quy tắc nhìn - nghe”, ta lấy thời gian từ khi tia chớp lóe sáng đến khi nghe được tiếng sấm, đem chia cho 3 để biết được khoảng cách từ nơi ta đứng đến vị trí có tia chớp. Cụ thể: Nếu đếm được 3 giây thì nơi xảy ra tiếng sét cách chỗ ta đứng là 3/3=1km. Nếu thời gian này nhỏ hơn 30 giây là ta đã đứng trong phạm vi của tia sét, bởi vì sét có thể đánh cách xa nơi có mưa từ 15-20 km.

Khi có sấm sét, nếu ở trên đỉnh gò, núi cao, phải tìm hang, hố nơi thấp nhất để ẩn nấp. Khi ở ngoài đồng, bờ đê, bờ đập cao... trước khi có sấm sét, phải nhanh chóng tắt nguồn điện thoại, không nên trú mưa dưới gốc cây to, trụ điện hay mang vác đồ vật bằng kim loại (dao, liềm, cày cuốc…).

Khi đang đi ghe, thuyền hoặc tắm, bơi ở dưới sông, ao, hồ phải lên bờ ngay, tìm nơi thấp nhất để ẩn núp. Nếu thấy tóc mình dựng đứng là rất dễ bị sét tấn công, hãy ngồi xổm, dùng tay bịt tai lại để giảm tác hại đến thính lực và gục đầu vào 2 đầu gối. Không được nằm duỗi thẳng trên mặt đất, vì phải hạn chế tối đa tiếp xúc với mặt đất để giảm lượng điện tích truyền xuống đất qua cơ thể.

Khi gặp nạn nhân bị sét đánh, hãy hỗ trợ ngay lập tức, vì sau khi bị sét đánh, nạn nhân không còn mang điện tích và không nguy hại cho bạn. Cần để nguyên tại chỗ cấp cứu tại chỗ kịp thời. Theo các nhà khoa học, nếu được cứu chữa đúng cách, kịp thời có thể cứu được 80% trường hợp bệnh nhân bị sét đánh nặng, tim đã ngừng đập.

Cách cấp cứu như sau: Để nguyên bệnh nhân tại hiện trường, nếu trời nóng có thể dội nước vào người, giúp bệnh nhân tản nhanh điện xuống đất, nới rộng quần áo cho bệnh nhân. Áp dụng phương pháp hà hơi thổi ngạt: Để đầu bệnh nhân hơi ngửa ra phía trước, dùng banh mồm nạn nhân há ra, lấy khăn vải xô, vải màn thoáng bịt mồm nạn nhân để bảo đảm vệ sinh cho người cấp cứu.

Người cấp cứu hít thật sâu vào lồng ngực rồi kề mồm vào miệng nạn nhân thổi mạnh (nhớ bóp mũi) thổi liên tục theo nhịp 7-10 lần/phút, làm liên tục 20-30 lần để kích thích phổi và tim bệnh nhân hoạt động trở lại. Hô hấp nhân tạo: Dùng một trong hai cách, hai tay người cấp cứu nắm lấy hai cổ tay nạn nhân giơ lên thả xuống theo nhịp 7-10 lần/phút liên tục trong 10-15 phút hoặc lấy hai bàn tay chồng lên nhau ấn mạnh vào ức nạn nhân theo nhịp 7-10 lần/phút để kích thích phổi và tim nạn nhân hoạt động.

Khi gặp nạn nhân bị sét đánh đã ngừng thở hay ngừng tim, việc cần làm ngay là thổi ngạt và xoa bóp tim ngoài lồng ngực như nêu trên. Từ lúc nạn nhân ngừng tim ngừng thở đến lúc được cấp cứu, nếu không quá 5 phút thì cứu sống được 90% trường hợp, nếu chậm hơn 7 phút thì chỉ có 10% được cứu sống.

Mùa mưa giông ở nước ta kéo dài từ tháng 4 đến tháng 10 hằng năm. Ở khu vực nông thôn miền núi, có nhà thiết kế “cột thu lôi” bằng cách trồng sát nhà một cây trụ cao hơn nóc nhà vài mét. Dùng một dây kim loại lớn (loại không bị rỉ rét) lắp cao hơn trụ khoảng 1m, dây kim loại chạy theo trụ và nối âm dưới mặt đất trên 2m. Cách trên tuy đơn giản nhưng có hiệu quả trong việc phòng chống sét. Tuy nhiên về lâu dài, các cơ quan chức năng nên hướng dẫn các gia đình làm cột thu lôi, nhất là những nơi thường xảy ra sấm sét.