Bốn thập kỉ bổ nhiệm Giáo sư, Phó giáo sư

Việc xét công nhận GS, PGS ở nước ta hình thành 3 cấp Hội đồng: Cấp cơ sở (trường - cụm trường, viện nghiên cứu), cấp ngành - liên ngành và cấp Nhà nước. Ứng viên nộp hồ sơ cho Hội đồng cơ sở để xét từ dưới lên.

Kì cuối: Những trăn trở...

Năm 2017, cả nước có hơn 100 Hội đồng cơ sở, 28 Hội đồng ngành - liên ngành, 1 Hội đồng cấp Nhà nước (nhiệm kì 5 năm). Mỗi cấp gồm nhiều GS, PGS, có bộ phận giúp việc. Chủ tịch Hội đồng cấp Nhà nước là Bộ trưởng Bộ GD&ĐT đương nhiệm. Hằng năm, sau khi có thông báo, các ứng viên tấp nập nộp hồ sơ như một trào lưu, chạy đua, không tránh khỏi tình trạng chạy chọt...

Về chất lượng khoa học và học thuật

Tiêu chuẩn công nhận GS, PGS ở nước ta quy định phải là Tiến sĩ (TS), có công trình khoa học, có trình độ ngoại ngữ, không nhất thiết phải có bài báo quốc tế (ISI/Scopus) mà vận dụng có đủ công trình khoa học, ít nhất 50% số công trình quy đổi từ các bài báo và 25% số công trình khoa học được quy đổi trong 3 năm cuối, có đủ số giờ đứng lớp, đã hướng dẫn 2 TS trở lên.

Đối với thế giới thì tiêu chuẩn bắt buộc phải có ISI/Scopus nhưng ở Việt Nam “được châm chước”, vô hình trung “bật đèn xanh” cho những công bố ít hiệu quả, hạ thấp tiêu chuẩn. Có GS được công nhận không từ bài báo khoa học mà là bài in ở Nội san (không phải là Tạp chí), hoặc bài đăng báo Nhân Dân. Sự “châm chước” dẫn đến tình trạng là các đợt phong hàm quá nửa số người không có công bố khoa học quốc tế trong khi thế giới áp dụng tiêu chí đó để đánh giá năng lực nghiên cứu. Mặt khác, Hội đồng phỏng vấn, phản biện không có GS nước ngoài tham gia...

Bốn thập kỉ bổ nhiệm Giáo sư, Phó giáo sư
Ảnh Internet

Đánh giá về đợt phong GS, PGS năm 2017, có nhà khoa học nhận xét: “Số người có công trình đăng bài báo quốc tế rất thấp”. Cụ thể: 56/85 GS có ISI/Scopus với tổng số 924 bài, 29/85 GS không có bài báo quốc tế. Công nhận 1.046 PGS chỉ có 609 ứng viên (53%) có bài báo ISI/Scopus. Trong 28 ngành có PGS thì 11 ngành không có bài báo quốc tế (khoa học xã hội: 13 PGS ngành luật, 22 PGS ngôn ngữ học). Trong 93 GS, PGS thuộc lực lượng vũ trang Nhân dân chỉ có 1 người có 1 bài báo quốc tế; 3/32 PGS của ngành GD&ĐT có bài báo quốc tế cũng chỉ với 4 bài; ngành Tâm lí học chỉ có 2/17 PGS có bài báo quốc tế; ngành Triết học - Xã hội - Chính trị học có 26 PGS chỉ 2 người có bài báo quốc tế. Đợt năm 2017 tiêu chuẩn xét GS, PGS thấp hơn tiêu chuẩn xét công nhận TS. Nếu thực hiện theo chuẩn mực quốc tế thì các đợt công nhận GS, PGS hằng năm chỉ đạt 40% - 45 % tổng số ứng viên.

GS Đào Trọng Thi, cựu Giám đốc Đại học Quốc gia Hà Nội nhận xét: “Quy trình, tiêu chuẩn công nhận hiện nay “có vấn đề”. Ông lấy làm lạ là “những điều thế giới cần thì Việt Nam không quan tâm mà chỉ quan tâm đến hình thức, thủ tục và số lượng…”.

Chức năng của GS, PGS là giảng dạy, nghiên cứu khoa học, thế nhưng…

Lẽ thường, học hàm GS, PGS dành cho những người chuyên giảng dạy, nghiên cứu khoa học, mang tính chuyên gia. Đánh giá năng lực GS, PGS trên hai tiêu chí quan trọng nhất là năng lực đào tạo (giảng dạy) và nghiên cứu. Đội ngũ này chịu trách nhiệm về hướng phát triển một ngành, một lĩnh vực tại cơ sở đang hoạt động. Trên thế giới không ở đâu quy định GS, PGS có chức năng quản lí Nhà nước, họ không công nhận những người không trực tiếp giảng dạy, nghiên cứu.

Ở Việt Nam, có nhiều GS, PGS tâm huyết, giàu trí tuệ, cống hiến cho đất nước trong lĩnh vực giáo dục, y học, khoa học - công nghệ. Tuy nhiên, do cơ chế xét, bổ nhiệm “vừa chặt chẽ vừa dễ dãi” qua nhiều năm phong ồ ạt dẫn đến “đồng thau lẫn lộn”, mang tính vinh danh nhiều hơn mang tính khoa học. Không ít người sắp về hưu cũng nỗ lực “phấn đấu”, nhiều công chức trong các cơ quan hành chính cũng “chạy thủ tục” để có học hàm. Nhà nước tổ chức vinh danh trọng thể nhưng ít đề cao chức năng phục vụ.

Ở các nước phát triển - đặc biệt là Mỹ - GS, PGS nhất thiết phải là người giảng dạy, nghiên cứu khoa học chuyên nghiệp. Nhiều quốc gia không có HĐGSNN như nước ta. Việc công nhận học hàm do nhà trường, cơ sở nghiên cứu xét, quyết định. Nhà nước chỉ xây dựng tiêu chí “cứng”, ban hành chính sách. Danh vị GS, PGS là nhu cầu của nhà trường, của ngành, nơi họ làm việc chứ không phải GS, PGS của cả nước. Khi nghỉ hưu, nếu không tham gia giảng dạy, nghiên cứu thì không còn chức danh GS, PGS.

Ở Việt Nam, GS, PGS như một tước vị suốt đời. Khi tại chức được hưởng phụ cấp 45% lương cơ bản, phụ cấp thâm niên, được hỗ trợ kinh phí nghiên cứu, được kéo dài thời gian làm việc. Về hưu và khi qua đời vẫn được vinh danh GS, PGS. Cuộc chạy đua để có học hàm thể hiện khát vọng, ý chí của rất nhiều người nên nảy sinh không ít tiêu cực. Trước khi lập hồ sơ, nhiều ứng viên “chạy” điểm (bài báo, số giờ lên lớp, quy đổi công trình khoa học…) mà Hội đồng chỉ căn cứ kê khai chứ không thể đi xác minh. Có những ứng viên “sao kê” cả số giờ nói thời sự, giảng nghị quyết để tính điểm. Việc mua, bán điểm ở một số Hội đồng không phải là không có. Tình trạng thuê viết luận án, thuê làm công trình, thuê viết bài báo cũng là “chuyện thường ngày ở huyện”.

So với quốc tế, Việt Nam có cách làm “không giống ai”. Theo chuẩn mực GS phải viết sách, có đề tài nghiên cứu khoa học cấp quốc gia. Ở ta, nhiều người được công nhận hàng chục năm sau không có công trình khoa học, không viết sách cũng chẳng sao (?). Có vị viết ra sách nhưng không ai đọc, không áp dụng được vào cuộc sống. Tiêu chí không cần có bài báo ISI/Scopus là sự dễ dãi, công nhận nhiều GS, PGS là cán bộ, công chức giữ cương vị lãnh đạo, quản lí ở cơ quan hành chính cũng là đặc điểm “không giống ai”. Với những người này, danh vị học hàm chỉ còn là cái mác như đồ trang sức. Vì vậy, có đợt phong GS, PGS cho nhiều quan chức, trong đó có cả Bộ trưởng, Thứ trưởng, tướng lĩnh. Đó là những người hằng ngày “bơi trong biển công việc”, họp hành chóng mặt, đi nước ngoài nước trong còn đâu thời gian giảng dạy, nghiên cứu khoa học, hướng dẫn Tiến sĩ…

Sau khi có khoảng 20% - 25% số GS, PGS qua đời hoặc giải nghệ thì hiện cả nước có khoảng trên 9.000 GS, PGS; nhưng tính đến năm 2019 các trường đại học, học viện, viện nghiên cứu cấp Nhà nước chỉ có 619 GS, 4.831 PGS trực tiếp hoạt động theo tiêu chí còn là làm lãnh đạo, quản lí trong khi các nhà khoa học thực thụ, sáng tạo lớn thua kém xa thế giới, khu vực.

Nước ta cũng có hơn 30.000 tiến sĩ nhưng chỉ có 38% làm công tác giảng dạy, nghiên cứu còn lại là công chức, viên chức Nhà nước, làm ở doanh nghiệp hoặc hoạt động tự do. Theo Bộ Khoa học và Công nghệ, trong lĩnh vực sở hữu trí tuệ số văn bằng bảo hộ cấp chứng chỉ sáng chế năm 2017 cả nước có 1.746 (cấp trong 5 năm) tăng 60% nhưng chỉ bằng 1/3 Thái Lan và Singapore, 1/11 Malaysia, 1/1.240 Hàn Quốc, 1/3.170 Trung Quốc.

Mặc dù nước ta có hơn 400 trường đại học, cao đẳng, tầng lớp trí thức đông hơn nhiều quốc gia khác (cao hơn Nhật Bản), trải qua hơn 35 năm đổi mới và 4 cuộc cải cách giáo dục nhưng cho đến nay rất hiếm các trường đại học đạt chuẩn quốc tế, nếu có xếp hạng cũng ở vị trí rất xa (ngày 2/9/2021 tổ chức Times Higher Education (THE) xếp hạng 5 cơ sở đại học của ta thì 2 trường Tôn Đức Thắng, Duy Tân được xếp gần cuối tốp 500; Đại học Quốc gia Hà Nội, Đại học Quốc gia TP Hồ Chí Minh và Đại học Bách khoa Hà Nội được xếp hạng tốp 801… đến 1.201…của thế giới).

Trong khi đó, nhiều người dân không phải là TS, GS, PGS nhưng có hàng loạt phát minh sáng chế đem lại hiệu quả kinh tế - xã hội bất ngờ: Từ máy ép củi trấu, hệ thống phun tưới nước tự động, máy tẽ ngô, máy bóc lạc, máy gặt đập liên hợp đến mô hình trực thăng, tàu điện ngầm, di dời công trình xây dựng… lại do những cái đầu và trái tim người lao động chân đất, học vấn xa vời so với các vị TS, GS, PGS (!?)...

Bốn thập kỉ Bổ nhiệm Giáo sư, Phó giáo sư Bốn thập kỉ Bổ nhiệm Giáo sư, Phó giáo sư

Nhà nước ta chủ trương phong học hàm Giáo sư, Phó giáo sư (GS, PGS) từ năm 1976. Năm 1980 Chính phủ quyết định công ...

Kim Quốc Hoa

Tin liên quan

Cùng chuyên mục

Chống lãng phí là nhiệm vụ cấp bách

Chống lãng phí là nhiệm vụ cấp bách

Vừa qua, Bộ Chính trị ban hành Chỉ thị số 27-CT/TW về “Tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác thực hành tiết kiệm, chống lãng phí” nhằm quán triệt Nghị quyết Đại hội lần thứ XIII của Đảng, tạo sự chuyển biến tích cực; khắc phục tồn tại, hạn chế, tháo gỡ khó khăn, vướng mắc, cơ bản đáp ứng yêu cầu thực tiễn…
Đôi điều về “suy thoái” của một số cán bộ, đảng viên hiện nay

Đôi điều về “suy thoái” của một số cán bộ, đảng viên hiện nay

Trong cuộc sống, đâu phải dễ nhận ra biểu hiện cũng như nguyên nhân của sự “suy thoái” ở một cá nhân hay tổ chức nào đó. Sự suy thoái của quần chúng đã là một vấn đề đáng lo ngại, và càng đáng lo ngại hơn nếu đó là sự suy thoái của cán bộ, đảng viên. Bởi vậy, vấn đề suy thoái của cán bộ, đảng viên hiện nay cần phải tiếp tục được nhìn nhận kĩ lưỡng và chỉnh đốn thường xuyên, nghiêm túc!
Thanh niên Việt Nam thực hiện tốt lời dạy của Bác Hồ

Thanh niên Việt Nam thực hiện tốt lời dạy của Bác Hồ

Trong bất cứ hoàn cảnh nào, thanh niên Việt Nam cần khắc ghi những lời dạy của Chủ tịch Hồ Chí Minh để giữ vững và giương cao ngọn cờ độc lập dân tộc gắn liền với chủ nghĩa xã hội, nhằm làm tròn nhiệm vụ cách mạng vẻ vang là xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa...
Làm việc và lạc quan khiến tinh thần người già nở hoa

Làm việc và lạc quan khiến tinh thần người già nở hoa

Nhiều công trình nghiên cứu về NCT đã cho lời khuyên đừng để những người già sống biệt lập, mà cần tạo điều kiện để người già được sống trong bầu không khí gia đình hòa thuận hoặc một tập thể quan hệ tốt.
Giải pháp nâng cao hiệu quả hoạt động Chi hội và Chi hội trưởng NCT ở Lạng Sơn

Giải pháp nâng cao hiệu quả hoạt động Chi hội và Chi hội trưởng NCT ở Lạng Sơn

Hội NCT tỉnh Lạng Sơn được thành lập theo Quyết định số 48 ngày 24/9/2001 của Chủ tịch UBND tỉnh, đến nay đã được 23 năm. Trải qua hơn 2 thập kỉ hoạt động, Hội NCT các cấp trong tỉnh đã không ngừng được xây dựng và phát triển, phong trào thi đua “Tuổi cao - Gương sáng” ngày càng nâng cao về chất lượng, xuất hiện ngày càng nhiều mô hình tiêu biểu trong các lĩnh vực của đời sống xã hội.

Tin khác

“Hạnh phúc cho mọi người”

“Hạnh phúc cho mọi người”
Hưởng ứng chương trình của Liên Hợp Quốc và thực hiện quyết định của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Đề án “Tổ chức các hoạt động nhân Ngày Quốc tế Hạnh phúc 20/3 hằng năm”.

Đảng ta lấy hạnh phúc của Nhân dân làm mục tiêu phấn đấu

Đảng ta lấy hạnh phúc của Nhân dân làm mục tiêu phấn đấu
Tháng 6/2012, Liên Hợp Quốc có nghị quyết chọn ngày 20/3 là Ngày Quốc tế Hạnh phúc. Sau đó, 193 nước thành viên (trong đó có Việt Nam) cùng cam kết sẽ ủng hộ bằng các nỗ lực nâng cao chất lượng cuộc sống, xây dựng xã hội công bằng, phát triển bền vững, nhằm đem lại hạnh phúc cho người dân...

Xu thế già hóa, đặc điểm ở Việt Nam và khuyến nghị chính sách

Xu thế già hóa, đặc điểm ở Việt Nam và khuyến nghị chính sách
Các khái niệm “Người cao tuổi” (NCT) hay “Già hóa”, “Dân số già”, “Dân số siêu già” chỉ mang tính tương đối, chứ không có tính “chính xác toán học”. Chẳng hạn, Liên Hợp Quốc và nhiều nước phát triển thường lấy tiêu chuẩn là từ 65 tuổi trở lên còn Luật NCT Việt Nam (2009) quy định những người từ đủ 60 tuổi trở lên là NCT, (bài viết sử dụng tiêu chuẩn này).

Bác Hồ với sự nghiệp giải phóng phụ nữ

Bác Hồ với sự nghiệp giải phóng phụ nữ
Sinh thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh rất quan tâm đến sự nghiệp giải phóng phụ nữ. Trên nền tảng chủ nghĩa Mác - Lênin, Người đã phát triển và làm sáng tỏ hơn con đường giải phóng phụ nữ.

Lễ chùa đầu năm - nét đẹp văn hóa truyền thống của người Việt

Lễ chùa đầu năm - nét đẹp văn hóa truyền thống của người Việt
Với nhiều người, đi lễ chùa đầu năm không chỉ để cầu những điều may mắn cho bản thân, gia đình, mà còn bày tỏ tấm lòng thành kính với đức Phật, tổ tiên trong năm mới...

Giá trị cốt lõi trong bài viết của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng nhân kỉ niệm 94 năm thành lập Đảng

Giá trị cốt lõi trong bài viết của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng nhân kỉ niệm 94 năm thành lập Đảng
Phát huy truyền thống lịch sử 94 năm quang vinh của Đảng, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đã có bài viết quan trọng: “Tự hào và tin tưởng dưới lá cờ vẻ vang của Đảng, quyết tâm xây dựng một nước Việt Nam ngày càng giàu mạnh, văn minh, văn hiến và anh hùng”, gửi thông điệp về sứ mệnh của Đảng cầm quyền, quyết đưa dân tộc ta tiến kịp thời đại.

Tình cảm của Bác Hồ với Bộ đội Biên phòng

Tình cảm của Bác Hồ với Bộ đội Biên phòng
Trải qua 65 năm (1959 – 2024) xây dựng, chiến đấu và trưởng thành, lực lượng Bộ đội Biên phòng (BĐBP) luôn được Đảng, Nhà nước và Nhân dân tin yêu. Với chức năng, nhiệm vụ làm nòng cốt, chuyên trách trong quản lí, bảo vệ chủ quyền lãnh thổ, an ninh biên giới quốc gia; những trang sử vẻ vang, chiến công oanh liệt của lực lượng đã được Đảng, Nhà nước ghi nhận bằng nhiều phần thưởng cao quý...

Tìm hiểu đền đá cổ thời nhà Trần ở Tràng An

Tìm hiểu đền đá cổ thời nhà Trần ở Tràng An
Đền đá cổ thời nhà Trần ở Tràng An nằm trên ngọn núi cao, phía dưới là thung lũng Vụng Thắm thuộc địa phận xã Ninh Hải, huyện Hoa Lư, tỉnh Ninh Bình.

Tài năng và khí phách của Lưỡng quốc Trạng nguyên Nguyễn Trực

Tài năng và khí phách của Lưỡng quốc Trạng nguyên Nguyễn Trực
Nguyễn Trực (1417-1474) tên chữ là Công Tiệp, hiệu là Hu Liêu, xã Bối Khê, phủ Ứng Thiên, trấn Sơn Nam Thượng. Nay là làng Song Khê, xã Tam Hưng, huyện Thanh Oai, TP Hà Nội; đỗ Trạng nguyên khoa Nhâm Tuất, niên hiệu Đại Bảo thứ 3 (1442) đời vua Lê Thái Tông, là Trạng nguyên đầu tiên của triều Lê.

Những thành tựu của ngành Y tế nước ta

Những thành tựu của ngành Y tế nước ta
Sau Cách mạng Tháng Tám (1945), ngành Y tế Việt Nam đã có những thành tựu to lớn. Nguyên nhân là do dưới sự lãnh đạo của Đảng, của Bác, Việt Nam có hệ thống y tế ngày càng hoàn chỉnh, hiện đại.

Tâm sự của người làm Bí thư Chi bộ

Tâm sự của người làm Bí thư Chi bộ
Trong cuộc đời quân ngũ, tôi và nhiều đồng đội của tôi đã từng làm Bí thư cấp ủy các cấp. Và dù ở cấp nào đi chăng nữa, việc làm Bí thư cũng đã để lại những nỗi niềm buồn vui, trăn trở, những kỉ niệm không thể nào quên trong kí ức của mỗi người.

Linh thiêng cội nguồn

Linh thiêng cội nguồn
Thắp hương là một nghi lễ truyền thống lâu đời ở nhiều nền văn hóa trên thế giới, trong đó có Việt Nam. Nghi lễ này mang nhiều ý nghĩa sâu sắc về yếu tố tâm linh, văn hóa và phong tục tập quán, phổ biến trong một số sự kiện tôn giáo, văn hóa, cúng bái, cầu nguyện, tưởng niệm,...

Tư tưởng Hồ Chí Minh về bảo vệ chính trị nội bộ trong xây dựng Đảng

Tư tưởng Hồ Chí Minh về bảo vệ chính trị nội bộ trong xây dựng Đảng
Tư tưởng Hồ Chí Minh về bảo vệ chính trị nội bộ Đảng, chống mọi quan điểm tư tưởng thù địch và những biểu hiện cơ hội, sai trái hiện nay có ý nghĩa quan trọng và cấp thiết, góp phần thực hiện tốt chủ trương xây dựng, chỉnh đốn Đảng theo Nghị quyết Đại hội lần thứ XIII của Đảng.

Đảng đã đưa đất nước đến với mùa Xuân phồn vinh, hạnh phúc

Đảng đã đưa đất nước đến với mùa Xuân phồn vinh, hạnh phúc
Mùa Xuân khởi đầu một năm mới, muôn hoa nở rộ đủ sắc màu, mát mẻ; mùa trẻ hoá, đổi mới, bật dậy tuổi thanh xuân; những đàn chim én lượn cao vút trên bầu trời xanh mang thông điệp sức sống mới của vạn vật. Trục quay trái đất nghiêng dần về phía mặt trời, các giờ được chiếu sáng tăng dần lên chan hoà, lan toả muôn nơi, khiến cho tiết trời ấm áp. Cây nảy lộc đâm chồi.

Chuyện về người gánh hành lí trong bức tranh “Bác Hồ về nước”

Chuyện về người gánh hành lí trong bức tranh “Bác Hồ về nước”
Sáng sớm 28/1/1941 (tức mồng 2 Tết Tân Tỵ), Bác Hồ cùng 5 chiến sĩ dẫn đường và tháp tùng khởi hành trở về Tổ quốc.
Xem thêm
Phiên bản di động