Cơ hội và thách thức

Nước Việt Nam XHCN khẳng định vị thế, uy tín ngày càng cao trên trường quốc tế. Tổng Bí thư Nguyễn Phù Trọng khẳng định: “Đất nước ta chưa bao giờ có được cơ đồ, tiềm lực, vị thế và uy tín quốc tế như ngày nay”. Thắng lợi to lớn của dân tộc có sự đóng góp quan trọng của báo chí cách mạng và đội ngũ những người làm báo cả nước. Niềm tự hào của nền báo chí cách mạng, báo chí và đội ngũ những người làm báo đoàn kết, tuyệt đối trung thành với lí tưởng chiến đấu của Đảng. Báo chí xứng đáng là một trong những đội quân xung kích, đi tiên phong trên mặt trận chính trị, tư tưởng, văn hóa của Đảng, tuyên truyền, cổ động toàn dân tộc nhất tề đứng dậy đánh giặc giữ nước, xây dựng đất nước phồn vinh. Trong quá trình phát triển, xây dựng và trưởng thành, báo chí cách mạng và đội ngũ những người làm báo có nhiều thuận lợi cơ bản và thành công trên nhiều mặt nhưng cũng đang phải đối mặt với không ít khó khăn, thách thức cần phải vượt qua.

Thuận lợi cơ bản của báo chí và đội ngũ những người làm báo cách mạng, báo chí đặt dưới sự lãnh đạo trực tiếp, tuyệt đối của Đảng - một Đảng Cách mạng chân chính trung thành với Chủ nghĩa Mác- Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh, luôn luôn phấn đấu vì lợi ích của đất nước, của dân tộc và Nhân dân. Người làm báo cách mạng là con em của giai cấp công nhân, nông dân, trí thức xã hội chủ nghĩa, được sinh thành và nuôi dưỡng trong môi trường văn hóa Việt Nam, nền văn hóa yêu nước đậm đà bản sắc dân tộc, giàu truyền thống cách mạng. Báo chí Việt Nam và đội ngũ người làm báo không chỉ kế thừa truyền thống cách mạng, yêu nước của dân tộc mà đã sớm nắm bắt thời cơ hội nhập toàn diện, sâu rộng với cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ 4, với nền báo chí tiên tiến, chuyên nghiệp và hiện đại của báo chí thế giới, báo chí các quốc gia tiên tiến.

Thuận lợi cơ bản đi liền với những thách thức không nhỏ, đối mặt với không ít khó khăn khách quan và chủ quan. Để báo chí không bị tụt hậu, không bị bỏ lại phía sau so với yêu cầu nhiệm vụ, với nền báo chí tiên tiến của thế giới, đòi hỏi người làm báo phải vươn lên không ngừng, sự phấn đấu mạnh mẽ, quyết liệt, không mệt mỏi. Thấy được thời cơ và thuận lợi để không ngừng tiến lên, thấy được thách thức và khó khăn để không chồn chân mỏi gối, thẳng tiến đến tương lai. Đó chính là bản lĩnh và trí tuệ của người làm báo Việt Nam trong thời kì mới.

Thứ nhất: Bổn phận và trách nhiệm xã hội, nghĩa vụ công dân của người làm báo là không ngừng tu dưỡng, tôi rèn bản lĩnh, sự vững vàng về phẩm chất, đạo đức nghề nghiệp. Sự vận hành nền kinh tế - xã hội trong bối cảnh kinh tế thị trường, sự tác yêu tác quái, cám dỗ của đồng tiền làm cho một bộ phận không nhỏ người làm báo hư hỏng, bị nhiễm bẩn của thói ích kỉ, lợi dụng nghề nghiệp để vụ lợi, chạy theo nhóm lợi ích, xa rời tôn chỉ mục đích. Đạo đức nghề nghiệp của báo chí cách mạng Việt Nam trước hết, trên hết là trung thành với sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam XHCN, dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam, vì lợi ích của đất nước, của Nhân dân; thực hiện đúng tôn chỉ, mục đích hoạt động báo chí; hành nghề trung thực, khách quan, công tâm, không vụ lợi, bảo vệ chân lí và lẽ phải; nêu cao tinh thần nhân văn, tôn trọng quyền con người … Những năm qua, trước và sau đại dịch Covid-19 bên cạnh nhiều nhà báo hi sinh phấn đấu hoàn thành xuất sắc thiên chức và nhiệm vụ, đã có một số người làm báo vi phạm các quy định cơ bản về đạo đức nghề nghiệp, tự mình đánh mất uy tín và danh dự nhà báo, bị xử lí kỉ luật, cao hơn là vi phạm pháp luật, bị xử lí hình sự.

Thứ hai: Báo chí đang phải đối mặt với sự cạnh tranh gay gắt giữa các loại hình. Báo in giảm lượng người đọc, số lượng phát hành giảm mạnh, phát hành báo in rất khó khăn. Báo điện tử, báo hình cạnh tranh với báo in, báo nói. Nếu báo in giảm người đọc thì báo nói giảm số lượng thính giả. Báo chí truyền thống bị mạng xã hội cạnh tranh, thậm chí trong một số trường hợp bị dẫn dắt thông tin, mất bạn đọc, từ đó dẫn đến giảm doanh thu quảng cáo. Cuộc cạnh tranh này đã và đang diễn ra gay gắt, tỉ lệ thuận với sự bùng nổ và phát triển của công nghệ, thời kì báo chí số và trí tuệ nhân tạo. Nếu báo in và các loại hình báo chí khác không có sự đổi mới mạnh mẽ, không thay đổi nội dung thông tin, chậm trễ trong thông tin thì sớm muộn cũng sẽ bị bỏ lại phía sau.

Thứ ba: Tình hình thế giới đang có những biến đổi mau lẹ khó lường, tác động đến nền kinh tế trong nước. Thách thức của báo chí đang hiện hữu từng ngày trong điều kiện cơ chế thị trường và nền kinh tế thế giới không ổn định. Đó là sự chậm trễ, thua cuộc của kinh tế báo chí, chịu sự thử thách nghiệt ngã của cơ chế thị trường. Thời kì mới đòi hỏi báo chí phải từng bước tự chủ về tài chính, một số tòa soạn bị thu hẹp, bị cắt nguồn tiền tài trợ từ ngân sách, kể cả các cơ quan báo chí thuộc các đoàn thể - tổ chức chính trị - xã hội, xã hội nghề nghiệp.