Khu đô thị mới (KĐTM) Cổ Nhuế của Tập đoàn Nam Cường, được giao 122.768m2 (Quyết định số 3451/QĐ-UBND ngày 4/8/2006 của UBND TP). Tại thời điểm này xã Cổ Nhuế được công nhận là xã giáp ranh. Trên bản đồ hành chính năm 2004, tỉ lệ 1/2500, KĐTM Cổ Nhuế, màu hiển thị là đất chuyên dùng, nằm gọn trong khu đất kẹt tiếp giáp khu dân cư và đường Phạm Văn Đồng. Thế nhưng, UBND huyện Từ Liêm lại xây dựng phương án bồi thường đợt 2, đợt 3, cho 209 hộ theo đơn giá đất nông nghiệp 108.000đồng/m2(?) Tùy tiện bớt xén bồi thường của dân, giảm mức bồi thường cho Tập đoàn Nam Cường. Hành vi lộ liễu này bị dân khiếu nại. Ngày 26/9/2007, UBND TP Hà Nội có Văn bản số 5274/UBND-NNĐC điều chỉnh quy định với đất giáp ranh của xã Cổ Nhuế được tính bằng 80% giá đất nông nghiệp nội thành (250.000 đồng/m2) nâng mức đền bù lên 201.600 đồng/m2. Các phương án bồi thường đợt 4,5 và 6 năm 2007, cũng ở mức 201.600 đồng (mức giá tại Văn bản số 5274/UBND-NNĐC ngày 26/9/2007 và Quyết định số 150 /2017/QĐ-UBND ngày 28/12/2007 về quy định giá đất năm 2008 của UBND TP). Cũng tại các quyết định ban hành về giá đất các năm 2007, 2008 và 2009, UBND TP còn quy định giá đất theo các khu vực, vị trí, nội thành, ngoại thành, đất ven các tuyến phố, đường quốc lộ và đất xen kẹt trong khu dân cư. Nhưng khi xác định nguồn gốc đất của Dự án KĐTM Cổ Nhuế, chính quyền và chủ đầu tư đã không thực hiện đơn giá đất ven đường, xen kẹt, chuyên dùng, mà xác định là đất nông nghiệp.
Việc bồi thường không đúng nguồn gốc và giá đất, đã tạo ra khoản chênh lệch hàng nghìn tỉ đồng “ăn chặn” của dân cho doanh nghiệp (DN).
Đất tái định cư trên giấy... biệt thự giá khủng
Chính sách đền bù hỗ trợ GPMB được UBND TP ban hành hàng năm, còn có giá hỗ trợ hoa màu trên đất sản xuất và chính sách tái định cư (TĐC)... Theo Quyết định 3451/QĐ-UBND ngày 4/8/2006 thu hồi đất tại Dự án KĐTM Cổ Nhuế, Điều 2: Cơ chế sử dụng quỹ đất, nhà của dự án, ghi rõ khoản 2.5 “Khu TT1 4.081 m2 đất công ty hoàn thiện cơ sở hạ tầng báo cáo UBND huyện để làm thủ tục giao đất theo phương án bồi thường thiệt hại, TĐC được duyệt”.
Tại khoản 2.6 ghi rõ: “Đất ở cao tầng, có khu CT2 diện tích 7.2609m2, gồm 2.186m2 đất xây dựng nhà để bố trí TĐC tại chỗ cho các hộ dân bị thu hồi đất ở”.
Tại Văn bản số 4685/UBND-TNMT của UBND quận Bắc Từ Liêm ngày 15/11/2017, thừa nhận: “Diện tích khu TT1 là đất TĐC tại chỗ cho khoảng 50 hộ có nhà ở bị thu hồi đất cho dự án, được bố trí TĐC tại khu TT1”, (không xác nhận khu CT2 xây nhà TĐC tại chỗ cho các hộ dân tại dự án này-PV).
Những điều ghi trong quyết định thu hồi đất tại Dự án KĐTM Cổ Nhuế, làm an tâm người dân bị thu hồi đất, vì họ được TĐC tại chỗ. Nhưng đến nay qua 11 năm, các hộ mất đất, mất nhà, vẫn chưa nhận được nhà, đất TĐC. Cần thanh tra rõ diện tích này đang sử dụng như thế nào? Không thể để báo cáo theo kiểu “treo đầu dê bán thịt chó”, trong khi DN được đất, đã thu lợi nhuận từ dự án, còn cuộc sống và quyền lợi của 50 hộ dân trong diện TĐC sinh sống ở đâu, thì DN và chính quyền phớt lờ!?
Mộ tổ họ Ngô được TĐC tại Dự án KĐTM Cổ Nhuế
Biệt thự nhà giàu... mộ nhà quan... túp lều của gia đình chính sáchTừ khi có Dự án KĐTM Cổ Nhuế, gương mặt phố phường đã hiện hữu, còn những người dân bị mất đất cho dự án, thì chưa an cư, khiếu kiện vẫn kéo dài, nguồn gốc đất đai còn trong góc khuất của bóng đô thị lớn.Câu chuyện công dân Cổ Nhuế đi đòi bồi thường hỗ trợ đất khai hoang, hoa màu trên đất, theo phương án của UBND huyện phê duyệt, gian nan và vất vả, trở thành khiếu kiện gay gắt về nội dung hỗ trợ mật độ, kích thước cây trồng, đơn giá bồi thường, chưa đúng quy định của UBND TP, Sở Tài chính và chưa đúng kê khai của người dân.Việc các hộ dân khiếu kiện về giá đất giá hỗ trợ vật nuôi, cây trồng... cũng chỉ có thể nâng lên vài triệu, đến vài chục triệu đồng/hộ, nhưng việc chuyển nhượng đất của nhà đầu tư từ giá đất rẻ như “bèo” đất nông nghiệp 201.600 đồng/m2, đến khi thành căn hộ biệt thự giá đất thương mại cũng lên tới 120-150 triệu đồng/m2, đem lại lợi nhuận khủng cho Tập đoàn Nam Cường. Dấu hiệu DN này “trả ơn” những quan giúp đỡ có lợi nhuận khủng, bằng việc biếu, tặng, bán rẻ nhà đất, cứ nghĩ là “cái kim trong bọc”, ai ngờ đã hé lộ. Tại buổi họp báo cuối năm 2017 của Bộ Công an, đại diện Báo Người cao tuổi đã đề nghị Bộ Công an vào cuộc thanh tra các Dự án KĐTM Cổ Nhuế và Dương Nội của Tập đoàn Nam Cường, với hồ sơ “Panama” danh sách “các quan” mua nhà, đất giá rẻ và nhận tặng biếu nhà đất biệt thự. Đây là góc khuất trong hồ sơ khách hàng mua bán nhà đất biệt thự tại KĐTM Cổ Nhuế và Dương Nội của Tập đoàn Nam Cường.Còn một góc khuất tại KĐTM Cổ Nhuế, không phải ai cũng nhìn ra, trong khi vài chục hộ dân “dài cổ” nhìn đất TĐC của mình “thiên biến” cùng cuộc sống vất vưởng của người dân, thì những nghịch cảnh vẫn diễn ra. Minh chứng như hộ cụ Trần Thị Vân, gia đình liệt sĩ, do Tập đoàn Nam Cường GPMB “quá trớn” xâm phạm nhà và đất nằm ngoài dự án của gia đình cụ. Hiện gia đình đang sống trong túp lều mái tôn, thờ cúng liệt sĩ, chờ giải quyết khiếu nại kéo dài.Cách không xa túp lều của gia đình cụ Vân, biệt thự số TT2-14 người đứng tên là con gái một quan chức. Biệt thự này được chuyển nhượng cho chủ mới, với giá gần 30 tỉ đồng.
Cũng tại dự án này, hàng trăm ngôi mộ được di chuyển để GPMB, thế nhưng ở một góc lại có ngôi mộ tổ của gia đình một quan chức được “TĐC” trên diện tích gần 70 m2 và được nhận hàng trăm triệu đồng để "TĐC" phần mộ. Như vậy mộ tổ quan chức trên được TĐC trong KĐTM Cổ Nhuế, còn nhà đất TĐC của người sống, thì 11 năm qua chẳng thấy đâu.
Mong muốn đối thoại công khai đúng chính sách với chủ đầu tư Xác định sai nguồn gốc đất, áp giá sai trong đền bù hỗ trợ GPMB gây khiếu kiện 11/20 dự án trên địa bàn xã Cổ Nhuế, trong đó điển hình là các Dự án Thành phố Giao lưu, thu hồi 973.977m2 (2004); Dự án Tổ chức triển khai, phát triển thương mại điện tử Hà Nội 8.539m2 (2005); KĐTM Cổ Nhuế 122.768m2 (2007); Tổ hợp Trung tâm xúc tiến và văn phòng cho thuê 13.452m2 (2007); Dự Trung tâm thương mại và nhà ở bán của Công ty ICC 10.600m2 (2009)…
Ngoài 2 dự án Thành phố Giao Lưu và KĐTM Cổ Nhuế do Chính phủ phê duyệt chủ đầu tư còn các dự án khác thực chất của một số tổ chức và cá nhân không thực hiện các công trình phúc dân sinh, quân sự mà là dự án bất động sản, kinh doanh thương mại, nhưng đều không thông qua đấu giá dự án là không đền bù cho người dân mất đất theo giá thỏa thuận sát với giá thị trường. DN đã mượn bàn tay của chính quyền và chính sách của thành phố để đem lại lợi nhuận cho DN và nhóm lợi ích.
Khiếu kiện của người dân Cổ Nhuế kéo dài gần 20 năm, các cấp chính quyền UBND huyện, thành phố, Bộ TN&MT, Thanh tra Chính phủ đã tiếp công dân và giải quyết khiếu nại. Theo Luật Khiếu nại có nội dung hòa giải, đối thoại giữa chủ đầu tư và các công dân.
Nhưng sự thật chưa bao giờ người dân được đối thoại với chủ đầu tư dự án. Chưa bao giờ chính quyền đóng vai trò trọng tài trên căn cứ cơ sở pháp luật để giải quyết khiếu nại của dân và DN.
Chỉ khi nào xác định rõ nguồn gốc đất, đúng thực tế và thực hiện đúng các chính sách về đất đai, GPMB do Nhà nước và TP Hà Nội ban hành, mới có thể giải quyết dứt điểm khiếu nại, đó cũng là mong đợi của các công dân phường Cổ Nhuế 1 và Cổ Nhuế 2 hiện nay
Trần Thị Thực
