Người cao tuổi và những nỗi lo cuối đời

Bài cuối: Làm gì để hạn chế bạo lực và lạm dụng NCT?

Phát huy vai trò của chính sách, pháp luật

Với truyền thống của người Việt Nam, NCT được coi là “tài sản vô giá”, là nền tảng gia đình. Bởi vậy, việc chăm sóc và phát huy tốt vai trò NCT trong gia đình, xã hội thể hiện tốt văn hóa, đạo đức truyền thống, đồng thời thể hiện tính ưu việt của chế độ chính trị, góp phần vì mục tiêu dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng và văn minh. Các hệ thống chính sách bảo vệ NCT rất đầy đủ, được thể hiện qua Hiến pháp, các bộ luật, nghị định, thông tư, chương trình hành động quốc gia…

Đơn cử, chúng ta đã có 5 bản Hiến pháp thì 4 bản đề cập đến NCT (Hiến pháp 1946, 1958, 1992, 2013). Tại Điều 14 Hiến pháp 1946 quy định: “Những công dân già cả hoặc tàn tật không làm được việc thì được giúp đỡ”. Hiến pháp 1992 quy định: “Con cái có trách nhiệm kính trọng và chăm sóc ông bà, cha mẹ,…”,…

Để hạn chế tình trạng lạm dụng, bạo lực với NCT cần sự vào cuộc đồng bộ của toàn xã hội (Ảnh IT)

Tại Điều 9, Luật NCT nêu rõ các hành vi bị cấm: “1. Lăng mạ, ngược đãi, xúc phạm, hành hạ, phân biệt đối xử đối với NCT. 2. Xâm phạm, cản trở NCT thực hiện quyền về hôn nhân, quyền về sở hữu tài sản và các quyền hợp pháp khác. 3. Không thực hiện nghĩa vụ phụng dưỡng NCT. 4. Lợi dụng việc chăm sóc, phụng dưỡng NCT để vụ lợi. 5. Ép buộc NCT lao động hoặc làm những việc trái với quy định của pháp luật. 6. Ép buộc, kích động, xúi giục, giúp người khác thực hiện hành vi vi phạm pháp luật đối với NCT. 7. Trả thù, đe dọa người giúp đỡ NCT, người phát hiện, báo tin ngăn chặn hành vi vi phạm pháp luật đối với NCT”.

Trước khi có Luật NCT (2009), Đảng và Nhà nước ta đã đưa ra các chủ trương và ban hành nhiều chính sách, cụ thể như: Chỉ thị số 59-CT/TW ngày 27/9/1995 về chăm sóc NCT; Chỉ thị số 17/TTg ngày 27/2/1996 về chăm sóc NCT và hỗ trợ hoạt động Hội NCT Việt Nam… Qua đó, thể hiện sự quan tâm của Đảng, Nhà nước và xã hội đối với NCT- tầng lớp xã hội có vai trò quan trọng trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ đất nước.

Về hình sự, theo Điều 185 Bộ luật Hình sự thì người nào đối xử tồi tệ hoặc có hành vi bạo lực xâm phạm thân thể ông bà, cha mẹ, vợ chồng, con, cháu hoặc người có công nuôi dưỡng mình bị phạt cảnh cáo, phạt cải tạo không giam giữ đến 3 năm hoặc phạt tù từ 6 tháng đến 3 năm. Phạm tội với người già yếu,... có thể bị phạt tù từ 2 - 5 năm. Tại Khoản 2, Điều 71 Luật Hôn nhân và Gia đình cũng quy định: Con có nghĩa vụ và quyền chăm sóc, nuôi dưỡng cha mẹ, đặc biệt khi cha mẹ mất năng lực hành vi dân sự, ốm đau, già yếu, khuyết tật,… Tuy vậy, mặc dù đã có những chế tài xử phạt về hành chính, hình sự đối với việc lạm dụng, bạo lực đối với NCT, nhưng trên thực tế việc xử phạt những đối tượng này còn ít, thậm chí chưa phát hiện vi phạm để xử lí…

Vì thế, để hạn chế tình trạng lạm dụng và bạo lực với NCT, hơn lúc nào hết cần sự vào cuộc đồng bộ, sâu sát hơn nữa của các cơ quan chức năng liên quan từ trung ương đến địa phương để các thiết chế chính sách, pháp luật về NCT được phát huy cao hơn nữa trong cuộc sống.