Ngăn chặn tế bào ung thư di căn

Đây là một trong số những bệnh lí gây tử vong hàng đầu trên thế giới. Khi nhắc đến ung thư, điều chúng ta thường lo lắng và quan tâm nhiều nhất đó là sự di căn của tế bào ác tính. Di căn được coi là giai đoạn muộn của bệnh lí ung thư. Vậy, làm cách nào để chúng có thể di chuyển và xâm chiếm đến khắp các nơi trong cơ thể như vậy? Cùng tìm hiểu trong bài viết sau đây:

Như chúng ta đã biết, ung thư là tế bào phát triển không tuân theo quy luật tự nhiên của cơ thể mà do một số nguyên nhân dẫn đến sự rối loạn sao chép, tăng sinh vô hạn của các tế bào này. Việc tăng sinh nhanh chóng như vậy khiến nhu cầu về mặt năng lượng của chúng tăng lên nhanh chóng, từ đây tạo động lực để các tế bào ác tính xâm lấn sang những khu vực khác để tìm “nguồn sống”. Để đi đến nơi chúng muốn đến thì chúng phải trải qua một quá trình bao gồm các giai đoạn:

Giai đoạn 1: Phát tán và xâm lấn

Bình thường các tế bào biểu mô luôn liên kết chắt chẽ với nhau và với cấu trúc nền ngoại bào để giữ vững cấu trúc ổn định. Nhưng ở những nơi phát sinh các tế bào ác tính thì sẽ có sự chuyển tiếp biểu trung - mô hoặc trung - biểu mô gây ra do những thay đổi sinh hóa trong tế bào làm biến đổi tế bào biểu mô thành tế bào trung mô. Từ đó, các tế bào ung thư mới có khả năng xâm chiếm, chịu được áp lực và di căn đến nơi khác. Việc kết hợp kiểu hình biểu mô và trung mô này giúp cho các tế bào ác tính dễ lưu hành trong hệ thống tuần hoàn, khu trú tại các cơ quan và phát triển thành di căn. Sự chuyển tiếp kiểu hình này diễn ra qua nhiều giai đoạn trung gian khác nhau, đóng vai trò trung tâm trong quá trình di căn, và các tế bào ác tính có kiểu hình trung mô rõ rệt nhất thường nằm gần các tế bào nội mô và tế bào viêm. Các yếu tố thuận lợi giúp hoạt hóa quá trình này bao gồm có tình trạng thiếu dinh dưỡng, áp lực di căn và mức độ bền vững của chất nền ngoại bào.

Các yếu tố thúc đẩy quá trình phát tán và xâm lấn:

Trao đổi chất của các tế bào di căn: Các nghiên cứu chuyên sâu đã nhận thấy rằng điều kiện oxy thấp có thể kích hoạt sản xuất các protein thúc đẩy sự lây lan của tế bào ung thư. Thêm vào đó, khi yếu tố gây thiếu oxy tăng cao có thể gia tăng mạch máu ở các khối u, tăng tiết một loại protein VEGF làm tân sinh mạch tại u.

Chuẩn bị vi môi tường di căn: Có một điều chúng ta không thể ngờ tới rằng tế bào ung thư thực sự rất “thông minh”. Từ khi chúng còn là khối u nguyên phát, tế bào ác tính đã có sự lựa chọn cơ quan đích ngay cả trước khi chúng di căn. Chúng giải phóng ra các chất gọi là “yếu tố thúc đẩy sự xâm lấn và di căn” như miRNA, EGFR, Amphiregulin. Chúng tạo ra vi môi trường ở cơ quan đích, thuận lợi cho sự phát triển của chúng sau này. Các tế bào ác tính còn chia sẻ vật chất sinh học với các tế bào lành để “đồng hóa” chúng, làm cho chúng trở nên ác tính hơn.

Yếu tố sinh học: Nghiên cứu được thực hiện bởi giáo sư Salvador Aznar Benitah và cộng sự, được đăng trên tạp chí Nature, lần đầu tiên xác định một protein đặc biệt có tên là CD36+ trên các tế bào ung thư có khả năng di căn. Loại protein này được tìm thấy ở trên thành tế bào ung thư, chúng có chức năng hấp thụ các acid béo.

Ảnh hưởng của hệ thống miễn dịch: Hệ miễn dịch chính là hàng rào phòng thủ bảo vệ cơ thể. Những năm gần đây, hàng loạt các nghiên cứu có giá trị đã chứng minh tầm quan trọng của hệ miễn dịch đối với bệnh ung thư, đồng thời mở ra những tiềm năng và hướng đi mới trong việc điều trị. Bởi vì, sự có mặt của các tế bào miễn dịch có thể kiểm soát được các tế bào ác tính và tiêu diệt chúng.

Ảnh hưởng của phẫu thuật: Các tế bào ác tính nằm trong máu và có khả năng di chuyển theo hệ tuần hoàn hoặc theo đường bạch huyết để đi đến các cơ quan khác. Vậy nên, tỉ lệ di căn vẫn có thể xảy ra khi bệnh nhân đã được cắt khối u nguyên phát. Hơn nữa, việc phẫu thuật có thể làm tăng khả năng này. Thuốc gây mê trong quá trình phẫu thuật cũng có thể thúc đẩy quá trình di căn bằng cách thay đổi môi trường thông qua các Cytokine.