Vụ án “Giả mạo trong công tác”
Hành vi được Cơ quan CSĐT Công an tỉnh Khánh Hòa khởi tố bằng Quyết định số 09/PC44 ngày 21/12/2017 và các Quyết định khởi tố bị can số 16, 17, 18, ngày 25/12/2017 đối với: Đỗ Thế Vinh, Nguyễn Ngọc Khánh (cán bộ dự án) và Huy Tôn Hạnh, Tổ trưởng tổ dân phố Phước Tín 3, phường Phước Long. Trước đó, ngày 2/10/2017, Cơ quan CSĐT Công an tỉnh Khánh Hòa đã ra Quyết định số 45/CSĐT, khởi tố vụ án “Làm giả tài liệu của cơ quan tổ chức”; tạm giữ Nguyễn Khánh Hùng, nhưng do Hùng bị bệnh nặng nên vụ án đã tạm đình chỉ.
Dự án Khu đô thị Hoàng Long, phường Phước Long, được triển khai từ năm 2010, với diện tích 25,794ha. Ngày 24/8/2010, UBND TP Nha Trang ban hành Quyết định số 1654/QĐ-UBND, phê duyệt về bồi thường, hỗ trợ và cấp đất TĐC cho các hộ dân bị ảnh hưởng bởi dự án, dự kiến thực hiện trong 5 đợt: Năm 2011, Hội đồng bồi thường hỗ trợ, cấp đất TĐC (gọi tắt là Hội đồng), do ông Lê Huy Toàn, Phó Chủ tịch UBND TP Nha Trang làm Chủ tịch Hội đồng, đã xét duyệt 2 đợt, với 37 trường hợp, tất cả đều là đất nông nghiệp. Tiếp đó, để giúp việc cho Hội đồng, ngày 19/6/2015, UBND TP Nha Trang ban hành Quyết định số 1294/QĐ-UBND, thành lập Tổ công tác có 7 thành viên gồm: Đỗ Thế Vinh, Nguyễn Ngọc Khánh (cán bộ Dự án), Nguyễn Đức Cường (cán bộ địa chính phường Phước Long), Võ Mỹ (cán bộ phòng Quản lí đô thị), Lương Như Giáp (cán bộ Phòng Tài chính Kế hoạch), Châu Trần Thái Huyền (cán bộ Phòng Tài nguyên và Môi trường) và Huy Tôn Hạnh, Tổ trưởng tổ dân phố 3 (đại diện các hộ dân); do Đỗ Thế Vinh làm Tổ trưởng.
Trong năm 2016, Tổ công tác đã giúp Hội đồng thực hiện bồi thường, hỗ trợ và cấp đất TĐC 3 đợt, với 90 trường hợp, trong đó có 77 trường hợp được xét cấp đất TĐC. Vùng đất thuộc dự án, vốn là vùng nuôi tôm, nên rất ít hộ dân cư trú đủ điều kiện xét cấp đất TĐC. Bởi vậy, sự bùng phát về số lượng hộ dân được bồi thường đất ở, nhà ở và cấp đất TĐC đã gây thắc mắc và phản ứng của Nhân dân. Cơ quan CSĐT Công an tỉnh Khánh Hòa, sau khi khởi tố Nguyễn Khánh Hùng, xác định có dấu hiệu tội phạm liên quan đến một số cán bộ thuộc Ban quản lí dự án và địa phương, nên ngày 21/12/2017, có quyết định khởi tố vụ án, khởi tố bị can đối với: Đỗ Thế Vinh, Nguyễn Ngọc Khánh, Võ Văn Cường và Huy Tôn Hạnh về tội “Gỉa mạo trong công tác”.
Kết luận của cơ quan điều tra cho biết: Lợi dụng nhiệm vụ được giao, Đỗ Thế Vinh, Nguyễn Ngọc Khánh câu kết với Huy Tôn Hạnh, lập khống, hướng dẫn cho người khác hoặc tự mình hợp thức hóa các hồ sơ ban đầu, sử dụng tài liệu giả về cư trú; tẩy xóa, sữa chữa hoặc lập mới giấy tờ mua bán đất viết tay, ghi lùi thời gian về trước; tự tách thửa, chia nhỏ các thửa đất, dựng lán trại trái phép, mượn người ngoài địa phương đứng tên, sử dụng hóa đơn, chứng từ về thuế, nghĩa vụ công ích, hộ khẩu, đăng kí tạm trú giả; kê khống hiện trạng nhà ở; lập hồ sơ khai man nhà… Tất cả đều hướng tới mục đích được cấp đất TĐC. Huy Tôn Hạnh có thời gian vừa là Tổ trưởng, vừa Bí thư Chi bộ, nên nắm rất chắc tình hình dân cư, đất đai trong tổ dân phố, nhưng bất chấp pháp luật, lập nhiều hồ sơ đứng tên người thân của Hạnh, như đối với các ông, bà: Ngụy Tôn Đán, Trần Thị Khá, Châu Minh Kỳ… đưa cho Đỗ Thế Vinh, Nguyễn Ngọc Khánh lập bản xác minh theo ý muốn; thông qua Võ Đức Cường trình Chủ tịch UBND phường Phước Long Vũ Thị Mai Hương xác nhận, sau đó thông qua Hội đồng để cấp đất TĐC. Một số trường hợp tách thửa như Lê Văn Can, Hồ Ngọc Phi Công, Nguyễn Đức Hùng, Trần Thị Kim Anh, Mai Hữu Hoàng, Ngụy Tôn Đán đều tách từ thửa đất của Hạnh. Nhiều trường hợp không có nhà, nhưng lập hồ sơ có nhà như Trần Thị Thu Giang, Lê Văn Tú, Mai Hữu Hoàng. Cá nhân Đỗ Thế Vinh cũng được Hạnh giúp tự hợp thức hồ sơ ban đầu đứng tên vợ là Nguyễn Thị Ái Mỹ, để được cấp đất TĐC.
Đỗ Thế Vinh, Nguyễn Ngọc Khánh khai báo trước cơ quan điều tra, mỗi hồ sơ được lập ra không đúng quy định nói trên, đều có sự trao đổi và thống nhất với Võ Đức Cường và chỉ khi nào được Cường đồng ý, thì Vinh, Khánh và Hạnh mới thực hiện. Tuy nhiên, quá trình điều tra, cơ quan điều tra không đủ căn cứ để xác định Cường đồng phạm. Trong lúc đó, cơ quan điều tra lại phát hiện Võ Đức Cường “Vi phạm quy định về bồi thường, hỗ trợ, TĐC khi Nhà nước thu hồi đất”, cùng với Vũ Thị Mai Hương. Do đó, cơ quan điều tra đã hủy quyết định khởi tố bị can đối với Cường về tội “Giả mạo trong công tác” và ngày 10/10/2018 ra quyết định khởi tố vụ án, khởi tố bị can đối với Võ Đức Cường và Vũ Thị Mai Hương về tội “Vi phạm quy định về bồi thường, hỗ trợ, TĐC khi Nhà nước thu hồi đất”.
Ngày 21/12/2018 Cơ quan CSĐT Công an tỉnh Khánh Hòa đã Kết luận điều tra, chuyển toàn bộ hồ sơ vụ án “Giả mạo trong công tác” sang Viện KSND tỉnh Khánh Hòa, đề nghị truy tố 3 bị can: Vinh, Khánh và Hạnh về tội danh nói trên. Viện KSND tỉnh Khánh Hòa ủy quyền cho Viện KSND TP Nha Trang ban hành cáo trạng truy tố 3 bị cáo nói trên ra TAND TP Nha Trang để xét xử theo quy định của pháp luật.
Hành vi của Huy Tôn Hạnh, Đỗ Thế Vinh, Nguyễn Ngọc Khánh là táo tợn, kéo dài và có hệ thống. Hậu quả, kéo theo Võ Đức Cường và Vũ Thị Mai Hương bị khởi tố về tội “Vi phạm quy định về bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất”. Đồng thời, một số cán bộ có chức, có quyền như ông Lê Huy Toàn, Lương Như Giáp, Võ Mỹ cũng bị khởi tố về tội “Thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng”…
Diễn biến hành vi phạm tội
Dự án Khu đô thị (KĐT) Hoàng Long nằm trên địa bàn tổ dân phố Phước Tín, phường Phước Long, dưới sự quản lí hành chính của UBND phường Phước Long, co bà Vũ Thị Mai Hương làm Chủ tịch. Giúp việc cho bà Hương về lĩnh vực đất đai là Võ Đức Cường. Tuy nhiên, cả ông Cường và bà Hương, do coi nhẹ công tác quản lí và không loại trừ lợi ích nhóm, đã “Vi phạm quy định về bồi thường, hỗ trợ, tái định cư (TĐC) khi Nhà nước thu hồi đất”.
Kết luận của Cơ quan điều tra phân tích: Theo quy định tại Điều 69 Luật Đất đai năm 2013 và quy định tại điểm b, Khoản 3, Điều 26 Quyết định số 29/2014/QĐ-UBND ngày 21/12/2014 của UBND tỉnh Khánh Hòa, UBND cấp xã (phường) có trách nhiệm: “Phối hợp với Hội đồng bồi thường, hỗ trợ và TĐC (gọi tắt là Hội đồng) thực hiện xác nhận nguồn gốc đất đai, tài sản của người bị thu hồi, chịu trách nhiệm về những số liệu, hồ sơ do mình xác minh cung cấp”. Tuy nhiên, bà Hương vừa là thành viên Hội đồng, vừa là Chủ tịch UBND phường, chẳng những không thực hiện đầy đủ chức trách, nhiệm vụ theo quy định, mà còn có nhiều hành vi trái pháp luật. Cụ thể, bà Hương đã xác nhận nguồn gốc đất đai, tài sản của người bị thu hồi khá tùy tiện và không đúng thực tế. Ông Cường là cán bộ địa chính, tham gia tổ công tác giúp việc Hội đồng, nhưng không kiểm kê hiện trạng đất của người dân bị thu hồi, kí xác nhận một cách bừa bãi các hồ sơ do Đỗ Thế Vinh, Nguyễn Ngọc Khánh và Huy Tôn Hạnh tự lập; diện tích đất bị chia tách trái pháp luật; người ảo đứng tên thửa đất, đất không có nhà cửa… vẫn kí nháy biên bản kiểm kê hiện trạng và trình bà Hương kí xác nhận. Trong lúc đó, bà Hương quan liêu, không lắng nghe kiến nghị của dân và dư luận; không tổ chức giám sát và kiểm tra kết quả xác minh thực tế đất đai và cư dân sinh sống trên địa bàn phường. Hậu quả, các hồ sơ đền bù, giải tỏa và TĐC được tổ công tác xác lập, được Võ Đức Cường kí nháy, hầu hết đều sai sự thật; rồi bà Hương kí, trình ra Hội đồng xét duyệt. Với tác phong làm việc thiếu trách nhiệm đó, nên đã gây ra hậu quả, hàng loạt hồ sơ không đủ điều kiện vẫn được Hội đồng thông qua để cấp đất TĐC.
Diễn biến của vụ việc được nêu trong Kết luận bộc lộ đường dây lợi ích nhóm. Bởi vậy, ông Lê Huy Toàn bị khởi tố về hành vi “Thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng”. Bản Kết luận điều tra của Cơ quan CSĐT Công an tỉnh Khánh Hòa phân tích, chứng minh hành vi sai phạm của ông Toàn như sau: Trong quá trình triển khai thực hiện nhiệm vụ, tất cả các cuộc họp của Hội đồng do ông Toàn chủ trì đều không mời đúng, đủ thành phần. Các lãnh đạo phòng chuyên môn của TP Nha Trang, Chủ tịch UBND phường Phước Long có tên trong Hội đồng, nhưng thường vắng mặt trong các cuộc họp để xét duyệt hồ sơ. Thay vào đó là chuyên viên, nhân viên các phòng, ban và tổ công tác giúp việc nên công tác xét duyệt trở nên hình thức, tổ công tác đề xuất hồ sơ nào, Chủ tịch UBND phường Phước Long chấp nhận trường hợp đó, lên Hội đồng cũng thông qua hết. Hội đồng tùy tiện đặt ra các yêu cầu xác minh, xác nhận nguồn gốc đất không đúng quy định của pháp luật. Theo quy định tại Điều 69 Luật Đất đai năm 2013, khi tiến hành bồi thường, hỗ trợ và cấp đất TĐC, Hội đồng phải lập phương án bồi thường, tổ chức lấy ý kiến của Nhân dân trong khu vực có đất thu hồi, đồng thời niêm yết công khai tại UBND phường và nơi có đất thu hồi để dân biết, dân bàn, dân kiểm tra, giám sát. Việc tổ chức lấy ý kiến phải được lập thành Biên bản. Hội đồng Dự án KĐT Hoàng Long đã không thực hiện công việc này và cũng không có cơ chế kiểm tra, giám sát; do đó người dân có đất và thực thụ sinh sống trên đất trong khu vực dự án không biết để kịp thời phản ánh về các trường hợp gian dối, bất hợp lí. Chính vì thế mà trong 3 đợt (3, 4, 5) Hội đồng xét duyệt vào năm 2016, với 90 bộ hồ sơ, thì có 77 trường hợp được xét, thông qua và UBND TP Nha Trang đã ban hành quyết định cấp đất TĐC, trong đó 71 trường hợp đã phải thu hồi khi Cơ quan CSĐT khởi tố vụ án. Rất may, Cơ quan CSĐT vào cuộc kịp thời, nếu không 71 trường hợp được bồi thường, hỗ trợ và cấp đất TĐC, được mua đi bán lại nhiều lần, không thể kiểm soát nổi thì tình hình còn phức tạp hơn.
Hành vi của các bị can gây thiệt hại về vật chất. Cụ thể, đã gây thất thoát về chi phí đo vẽ số tiền 63.342.000 đồng; chênh lệch khoản bồi thường giữa đất ở và đất nông nghiệp đối với trường hợp ông Lê Văn Hóa số tiền 59.810.400 đồng; chi bồi thường vật kiến trúc trên đất của hồ sơ Trần Thị Thu Giang sai quy định, không có nhà ở nhưng vẫn được bồi thường 141.922.280 đồng + tiền hỗ trợ di chuyển 7 triệu đồng + tiền thuê nhà 6 triệu đồng = 154.922.280 đồng. Tổng cộng chi sai 3 trường hợp nêu trên là 278.074.680 đồng. Ngoài ra còn các khoản chi khác như bồi dưỡng cho các cá nhân trong quá trình thực hiện công tác bồi thường, hỗ trợ nhưng không tính được. Dự án KĐT Hoàng Long phải thực hiện lại từ đầu công tác bồi thường, hỗ trợ và TĐC, gây nhiều bức xúc, khó khăn cho người dân cũng như tiến độ thực hiện dự án của doanh nghiệp.
Ngày 11/6/2019, Cơ quan CSĐT Công an tỉnh Khánh Hòa đã ban hành Kết luận số 532/PC01 vụ án “Vi phạm quy định về bồi thường hỗ trợ, TĐC khi Nhà nước thu hồi đất” và vụ án “Thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng”; chuyển toàn bộ hồ sơ sang Viện KSND tỉnh Khánh Hòa để truy tố, đưa ra tòa xét xử. Các bị can Lê Huy Toàn, Võ Mỹ và Lương Như Giáp bị đề nghị truy tố về tội “Thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng”. Nhân dân TP Nha Trang và tỉnh Khánh Hòa đang theo dõi sát sao diễn biến của các vụ án này.
