Cây thắt lòng ủ nhựa đợi mùa sang

Giáp Tết mấy năm trước, tôi hẹn với Trần Lưu Hậu ra giêng xin phép được ngồi với ông lấy vài buổi. Nghe vậy, ông vui lắm nhưng vẫn có ý đắn đo thì phải.

Nhiều chủ đề muốn kể nhưng liệu có thành một bố cục gì không hay lại lan man chẳng đâu vào đâu thì phí công của ông. “Cánh họa sĩ chúng mình nói bằng hình bằng màu, mỗi khi phải dùng đến ngôn từ là y như rằng lúng túng, rất ngại!”.

Lan man nhớ gì kể nấy, nghĩ sao nói vậy mới hay, như thế vừa thật lại vừa tự nhiên. Cũng giống như lúc các ông ngồi vào vẽ, thoạt tiên nào đã biết nên bắt đầu từ đâu, chỉ đến khi đặt những nét thì hình hài bức tranh mới lần lần hiện lên. Vẽ mà biết trước cả rồi thì còn vẽ làm gì, đó là sự sao chép khô cứng.

Nghĩ ngợi hồi lâu ông Hậu lại nói: “Hay ta làm luôn cần gì phải đợi ra giêng. Mình định ra giêng sẽ lẩn lên Sa Pa vẽ vài tháng, trốn đi vẽ là thích nhất. Hãy tưởng tượng dưới kia là con đường đá, đám đông đang náo nức vượt dốc vào chợ. Họ thức dậy từ nửa đêm để sáng là ra tới. Tiếng con gái khúc khích lảnh lót, tiếng vó ngựa gõ móng, tiếng mõ trâu, tiếng lục lạc, tiếng chim sâu, chim sáo… Một vùng âm thanh rộn ràng trôi nổi như muôn vẻ cuộc đời đang vỡ ra”.

Vào khoảng trưa, đỉnh Hoàng Liên Sơn chợt ló ra một thoáng như mơ, như thực. Nó chính là núi mẹ, núi cha của đất nước. Chất thêm thanh củi khô vào lửa, một mình trong xó bếp, ngồi nhấp chung rượu đồng bào, rượu ngô ủ men lá thơm mùi hoa cỏ. Chợt hiểu ra không có trường phái nghệ thuật nào xa lạ với hiện thực mà mọc cánh, tỏa hương. Các nghệ sĩ nói cho cùng, chỉ là những con người lang thang dưới gầm trời này để lắng nghe và đón nhận lấy những âm giai màu sắc, những tinh thần từ xa xăm gửi về, nó như một mật mã đòi hỏi họ phải tìm cách để giải. Không phải là vô lí khi người xưa đã nhìn nghệ thuật là một quyền năng của thần thánh.

Ông nói hay hơn nhà thơ rồi đó. Muốn ông nán lại để cùng ông mở đầu một năm mới. Chả đi đâu mà vội, cứ thong thả cùng nhau nhìn lại một lần quãng đường dài mà ta đã để lại phía sau lưng, như vậy cũng rất ý nghĩa. Ông Hậu nghe phải gật đầu.

Thấy tôi đứng lâu trước bức sơn dầu vừa vẽ xong còn đặt trên giá. Ghé tai tôi ông Hậu nói: “Là Thu Hà Nội đấy! Đỗ Chu nghĩ sao?”. Tôi chỉ thấy lòng đang xôn xao nắng gió của những tháng năm nao nay đã rất xa. Lan tràn trên khắp mặt toan một cách hào phóng là sắc vàng ấm áp hòa trộn lung linh với sắc tím đen huyền. Những nhát bút rộng xổ phạt ngang dọc đầy cảm xúc, tự tin và táo bạo. Không dáng phố xá mà vẫn vang vọng một tiếng gọi thiết tha yêu dấu. Một Hà Nội của riêng Hậu, được tái tạo và bay lên từ hiện thực.

Hà Nội của những lớp người có gốc gác, là sắc màu của họ, là những câu thơ trang sách, là cách cảm cách nghĩ của cả một thời đã đi qua, nhưng sự ngân rung của nó là rất lâu bền.

Ta đi Ngõ Gạch tường đang đục gạn từng giọt nước đánh cầm hơi… Có người bạn ra phố mua bao thuốc chín năm sau mới trở lại nhà, mang ba mươi sáu phố phường đi kháng chiến. Chín năm ròng lòng vẫn nhớ thủ đô… Những phố dài xao xác hơi may…

Trần Lưu Hậu không thể vẽ giống Nguyễn Sáng, Nguyễn Tư Nghiêm, Bùi Xuân Phái, Dương Bích Liên và rất nhiều, rất nhiều những bậc thầy đi trước. Nhưng ông giống họ ở một điểm mà hết thảy ở họ đều có, đó là lòng yêu Hà Nội, niềm hạnh phúc gắn bó với Hà Nội. Nó là cội nguồn, là điểm xuất phát của tình yêu Tổ quốc. Và cũng như họ, ông đã gửi nó, mang nó vào tranh.

Sắp vào Xuân, nhìn hoa lòng người thấy ngán ngẩm vì những cánh hoa nhung tuyết phôi pha. Nhưng bất chấp cứ theo nếp cũ, đã Tết là mỗi nhà phải có một cành đào. Đào chặt cả cây càng tốt. Cũng biết chơi thế là chơi gượng, đã gượng dễ thái quá, mà thái quá là khó coi. Với ai chả vậy, huống hồ là với các họa sĩ những người quen chăm lo đến cái đẹp. Ông Hậu là người yêu đào nay hóa thành người thương đào. Thương một loài cây đang bị người đời săn đuổi, chặt phá không thương tiếc ngoài đồng, trong núi, nghe đâu mò sang cả nước bạn để tìm đào. Chăm cây đào mười năm, pheng tận gốc tha về thành phố chơi mươi ngày rồi quẳng ra đường làm củi, làm rác. Xưa mềm mại thanh cao trong đối đãi, khu xử, trong chơi bời hội hè, mà nay sao hóa ăn xổi ở thì, người như có cơ hóa phũ.

Càng có tuổi Trần Lưu Hậu càng thèm khát những chuyến đi. Ông chờm ra đảo vẽ biển, chờm lên Sa Pa vẽ núi. Muốn sao những nơi ấy đất trời còn khoáng đạt, người còn thuần phác. Ông đến đó là để được sống nốt những năm cuối đời trong yên tĩnh và sạch sẽ, ngày ngày đổ sơn lên toan mà vẽ. Tưởng là để quên tháng, quên năm mà thực ra lại để sống cùng năm tháng, cùng Nhân dân của mình. Giữa cuộc đời rộng lớn ông tìm ra lửa, trong cô đơn đạp lên mọi thách thức, bằng một nội lực ngày càng vững vàng, ông - một họa sĩ chân đất đã bước nhanh đến thềm cao của sự bùng nổ sáng tạo.

Dẹp hẳn sang một bên gọi là trường phái nọ kia, bỏ lại thành phố những cuộc tranh luận vô bổ và vô duyên… Với những chuyến lên đường hào sảng, họa sĩ như hồi sinh trên cả hai phương diện sức khỏe cũng như lao động nghệ thuật. Ông đã kiêu hãnh mang về cho bầu không khí buồn tẻ của đời sống văn nghệ một sự thật đầy thuyết phục. Hay đúng hơn, ông đã mang lại cho chúng ta một chân lí giản dị nhưng không dễ với tới, đó là phòng tranh thấm hơi thở mạnh của thời đại, đủ sức lay động bất kì ai đứng trước nó. Và đó là những giá trị làm nên một Trần Lưu Hậu.

Đây là trường hợp hàm chứa nhiều bí mật thú vị, hiện tượng tiêu biểu chỉ có thể có ở thời kì nước nhà bước vào giai đoạn đổi mới, là minh chứng không thể chối cãi cho những thành tựu của công cuộc đổi mới. Nhìn lại thiết tưởng cũng rất nên cùng nhau tìm hiểu đầu đuôi xem nó ra làm sao.

Con người và tác phẩm Trần Lưu Hậu mà chúng ta muốn tiếp cận là hai mặt không tách rời của một hiện thực nghệ thuật, nói như Thái Bá Vân, nhà phê bình nổi tiếng đã quá cố, bạn cố tri của ông, thì đây là một hiện thực rất nhiều khi không phải là cái mà ta có thể nhìn bằng mắt, mà cần phải biết quan niệm bằng tâm tưởng…

Đó là những ngày tháng không mất đi đâu cả, chẳng qua nó cũng là sự chuẩn bị âm thầm như cái cây thắt lòng ủ nhựa đợi mùa sang. Với ông, thật đơn giản mà sao khó nhọc vậy, đó là những mùa ào ạt đổ màu lên khung vải, hắt nắng gió vào tranh. Thế thôi!

Tùy bút của nhà văn Đỗ Chu

Tin liên quan

Cùng chuyên mục

Ông bố xóm đường tàu

Ông bố xóm đường tàu

Trời đã xế chiều, những tia nắng còn sót lại lọt qua khe giữa hai toa tàu in lên đường ray những lát cắt đứt đoạn. Đoàn tàu chợ từ từ tiến vào sân ga. Động cơ hơi nước thở phì phò, thỉnh thoảng tiếng còi tàu lại hú lên lanh lảnh xé toạc hoàng hôn yên tĩnh.
Bão đến

Bão đến

- Chào chú Hai! Chú dọn dẹp chưa xong hả chú?
Thời gian vẫn ngọt ngào

Thời gian vẫn ngọt ngào

Hương từ sân bay vừa trở về Hà Nội, đi qua hồ Hoàn Kiếm, thời tiết đầu mùa Đông trời đã se lạnh. Hương nhìn lên hai bên đường trải dài những cây hoa sữa, những chùm bông to trông như đĩa xôi cốm tỏa hương thơm mát dịu, Hương vừa đi vừa ngắm.
Anh hai sữa

Anh hai sữa

Ba kính yêu! Mãi đến tuổi dậy thì con mới biết, Hà chỉ là ông anh hai sữa của mình. Thoạt đầu khi biết rõ, chúng con không phải là anh em song sinh. Con hụt hẫng, không chịu tin đó là sự thực.
Bão trời và bão lòng

Bão trời và bão lòng

Cơn bão số ba như một con mãnh thú gầm rú, gào thét. Trong cơn gầm rú, cây cối bị lưỡi hái tử thần tiện phăng, đổ ngổn ngang. Từ trên đỉnh núi cao từng tảng đất khổng lồ bị nước thấm sâu, bứng ra thành mảng đổ ụp xuống.

Tin khác

Trả nợ mùa Hè

Trả nợ mùa Hè
1. Có lần, Hải nghe ông nội phẫn nộ chuyện đàn bà nhẫn tâm bỏ bầy con nheo nhóc thì ba bảo: Cô ấy khổ vậy chắc đã quá sức rồi, trước nay ba cũng thấy cái tâm con dâu rất tốt mà, giờ chắc hết duyên nên mới lầm mê rước tiếng phụ chồng bạc con. Thằng Hải nghe ba nói vậy thì không nghĩ mẹ theo chiều hướng tiêu cực như người xung quanh nghĩ nữa. Từ nhỏ tới giờ, ba nói gì nó chẳng tin.

Đinh tặc người nhà

Đinh tặc người nhà
Thời nay, có con gái lớn trong nhà, cha mẹ không lo có “bom nổ chậm” như xưa vì bây giờ công nghệ “phá bom” quá đơn giản. Cái lo chính lại là bom thối, không nổ được. Lấy chồng hoặc ế chồng mà không có con rồi cũng khổ, nhất là đến cuối đời.

Níu giữ hồn quê

Níu giữ hồn quê
Là khách lạ, vòng vo quanh co, hết thôn Nhồi Trên lại đến thôn Nhồi Dưới, qua cổng làng cổ kính rêu phong, được sự chỉ dẫn của người dân địa phương, cuối cùng tôi cũng đã đến được nơi cần đến, đó là nhà bà Nguyễn Thị Nhiên, thôn Dõng Hạ, xã Cổ Loa, huyện Đông Anh, TP Hà Nội, miền quê, nơi có di tích lịch sử quốc gia đặc biệt Cổ Loa.

Lời hứa người đồng đội

Lời hứa người đồng đội
Khoảng trời đầy nắng Thu bé lại vừa bằng một cụ bà với mái tóc bạc trắng đang ngồi hóng nắng trước sân.

Sống lại kí ức

Sống lại kí ức
Cô Xuân cưới chồng, đó là sự kiện gây rung động cái khu tập thể cán bộ công nhân viên chức ngành bưu điện. Rung động hơn nữa, người mà cô Xuân chọn làm chồng lại là anh Lai, Trưởng Đài Truyền thanh tỉnh.

Đảo ngọc trong tim

Đảo ngọc trong tim
Núi nhấp nhô uốn lượn, những ghềnh đá cheo veo, sóng xanh ôm ấp bờ cát trắng dưới chân hàng phi lao gió hát. Đứng trên boong tàu, tôi đã thấy đảo xa hiện ra như một “viên ngọc xanh” giữa biển trời Đông Nam của đất nước.

Mẹ nghèo

Mẹ nghèo
Chồng vào chiến trường thì ở nhà Hà sinh con. Bác sĩ cho biết, thai đã chết trong bụng mẹ phải mổ gấp để cứu mẹ, nhưng sau mổ, thiếu phụ vĩnh viễn không sinh nở nữa. Ca mổ hoàn thành cứu được mẹ.

Hương vị mùa Hè

Hương vị mùa Hè
Ba mẹ đều là con một, nó không có cô chú hoặc cậu dì ruột. Ông bà nội ngoại lại mất sớm nên với nó, quê nội, quê ngoại chỉ là… khái niệm; không giống như lũ bạn cùng lớp mỗi độ chớm Hè lại nhao nhao tính chuyện về thăm ông bà hoặc cô dì chú bác chỗ nọ chỗ kia. Thấy chúng xắng xở mà… rầu thối ruột; nhà nó có chỗ nào đâu để về??

Tình cha

Tình cha
Thấy cha ôm thằng cu Tuấn, cu Bi, một đứa cháu nội, một đứa cháu ngoại vào lòng, vừa hôn, vừa nựng chúng, mắt cha sáng ngời niềm hạnh phúc khôn tả.

Hai người đàn bà

Hai người đàn bà
Chuyện này xảy ra thời bao cấp. Anh thợ sửa chữa ô tô nhìn thấy phó giám đốc xí nghiệp vận tải nhận tiền đút lót của đám lái buôn nhằm mua rẻ mớ lốp ô-tô thanh lí, đã nhỏ to bàn tán với cánh thợ. Chuyện này đến tai sếp, lập tức anh ta được mời lên phòng riêng sếp. Phó giám đốc hỏi:

Mẹ Loan

Mẹ Loan
Thân đặt phịch tấm thân gầy còm xuống phản. Sao hôm nay người anh có vẻ nặng nề đến vậy? Khiến tấm phản kêu rầm một cái, anh cũng cảm thấy giật thót người. Anh đang gặp phải tình huống rất khó nghĩ, khó đi đến quyết định cho vẹn toàn. Thế nhưng số phận như sắp đặt một cách quy lát, khiến anh cảm thấy rất khó lòng mà từ chối.

Nhà có con gái

Nhà có con gái
Sáng, trong lúc thay quần áo chuẩn bị đi làm, chồng Hằng bảo buổi trưa, và có thể cả buổi tối nữa, anh sẽ không ăn cơm nhà. Anh phải tiếp khách trung ương xuống công tác, họ ở đây hai ngày một đêm. Hằng định cự nự với chồng, nhưng nghĩ thế nào lại thôi.

Vẫn còn tình yêu

Vẫn còn tình yêu
Mới đầu mùa Hè mà sao cái nắng gay gắt đến thế. Mới 6 giờ sáng thôi, những tia nắng đã chiếu qua khe cửa sổ rọi vào giường Hà chói chang.

Mẹ con người đàn bà xa lạ

Mẹ con người đàn bà xa lạ
Tỉnh dậy sau mấy ngày hôn mê, Tuấn đưa đôi mắt mệt mỏi nhìn xung quanh và nhận ngay ra mái đầu lấm tấm bạc của mẹ đang gục xuống ngực mình.

Lời nói dối của ông

Lời nói dối của ông
Tháng Tư đến mang hương vị của những lời nói dối phảng phất đâu đây. Cái khí trời thêm se lạnh khiến lòng người như đang chợt hỏi, Xuân vừa ghé qua sao lại mang cái oi ả sớm tới rồi. Người ta thường bảo tháng Tư là tháng của những lời nói dối, nhưng có bao giờ có ai tự nghĩ rằng trong vô số những lời nói ấy, thực sự thì cũng có những lời nói dối thiện - lương?
Xem thêm
Khai mạc Liên hoan ban nhạc nhóm ca TP Hồ Chí Minh lần thứ VI năm 2024

Khai mạc Liên hoan ban nhạc nhóm ca TP Hồ Chí Minh lần thứ VI năm 2024

Liên hoan ban nhạc nhóm ca TP. Hồ Chí Minh lần thứ VI năm 2024, với chủ đề “Hòa nhịp đam mê”, nhằm chào mừng các ngày lễ lớn của đất nước và các sự kiện ý nghĩa của TP Hồ Chí Minh hướng đến kỷ niệm 50 năm ngày giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước (30/4/1975 – 30/4/2025).
Bình Thuận: Tọa đàm “Thực trạng và giải pháp bảo tồn, phát huy trang phục truyền thống các dân tộc thiểu số và miền núi"

Bình Thuận: Tọa đàm “Thực trạng và giải pháp bảo tồn, phát huy trang phục truyền thống các dân tộc thiểu số và miền núi"

Nằm trong khuôn khổ "Ngày hội văn hóa các dân tộc thiểu số và miền núi tỉnh Bình Thuận lần thứ 1, năm 2024", chiều ngày 13/12, Sở Văn hóa- Thể thao và du lịch Bình Thuận đã tổ chức Tọa đàm khoa học “Thực trạng và giải pháp bảo tồn, phát huy trang phục truyền thống các dân tộc thiểu số và miền núi trên địa bàn tỉnh Bình Thuận”. Dự tọa đàm có các nhà quản lý, nhà khoa học trong và ngoài tỉnh,đại diện lãnh đạo các sở, ban ngành, đoàn thể liên quan…
Masan Consumer cùng Liên hoan Ẩm thực Quốc tế quảng bá ẩm thực Việt

Masan Consumer cùng Liên hoan Ẩm thực Quốc tế quảng bá ẩm thực Việt

Liên hoan Ẩm thực Quốc tế 2024 vừa diễn ra tại Hà Nội, trở thành sự kiện thu hút sự quan tâm đông đảo của người tiêu dùng trong và ngoài nước dịp cuối năm nay.
Nhiều hoạt động đặc sắc trong dịp Tết Ất Tỵ 2025 tại Di sản Thành nhà Hồ

Nhiều hoạt động đặc sắc trong dịp Tết Ất Tỵ 2025 tại Di sản Thành nhà Hồ

Ngoài miễn vé tham quan dịp Tết Nguyên đán Ất Tỵ 2025, Trung tâm bảo tồn Di sản Thành nhà Hồ còn tổ chức nhiều hoạt động văn hóa đặc sắc chào đón năm mới.
Khám phá những điểm đến hấp dẫn ở tỉnh Bạc Liêu

Khám phá những điểm đến hấp dẫn ở tỉnh Bạc Liêu

Vượt qua nhiều ứng viên sáng giá, 4 sản phẩm của tỉnh Bạc Liêu vừa được bình chọn vào tốp 50 điểm du lịch hấp dẫn của TP Hồ Chí Minh và khu vực Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL)...
Thanh Hóa tổ chức 150 sự kiện văn hóa, thể thao và du lịch trong năm 2025

Thanh Hóa tổ chức 150 sự kiện văn hóa, thể thao và du lịch trong năm 2025

Năm 2025, Thanh Hóa dự kiến tổ chức 150 sự kiện văn hóa, thể thao và du lịch .Trong đó, có 89 sự kiện văn hoá, 25 sự kiện thể thao và 36 sự kiện du lịch.
Sa Pa – điểm đến du lịch thu đông giá hợp lý đến khó tin

Sa Pa – điểm đến du lịch thu đông giá hợp lý đến khó tin

Từ nay đến hết năm 2024, Sa Pa có lẽ là điểm đến “ngon- bổ - rẻ” bậc nhất miền Bắc, với mức giảm giá và ưu đãi đến khó tin, cùng loạt trải nghiệm săn mây, dự lễ hội độc đáo.
Giao hữu bóng đá giữa CLB bóng đá cộng đồng doanh nghiệp Quảng Ngãi và CLB bóng đá Tịnh An

Giao hữu bóng đá giữa CLB bóng đá cộng đồng doanh nghiệp Quảng Ngãi và CLB bóng đá Tịnh An

Chiều 11/12, tại sân bóng đá An Lộc, phường An Phú Đông, quận 12, trận đấu giao hữu giữa CLB bóng đá cộng đồng doanh nghiệp Quảng Ngãi (QNG FC) và CLB bóng đá Tịnh An (Tịnh An FC) diễn ra đầy hấp dẫn, bất chấp cơn mưa lớn làm thách thức các cầu thủ và cổ động viện.
Sôi nổi phong trào văn hóa, văn nghệ người cao tuổi

Sôi nổi phong trào văn hóa, văn nghệ người cao tuổi

Toàn tỉnh Lai Châu có 36.424 hội viên, sinh hoạt tại 8 Hội NCT cấp huyện, thành phố; 106 Hội xã, phường, thị trấn với 957 chi hội thôn, bản, tổ dân phố.
Hé lộ dàn nghệ sĩ VPOP tổng duyệt cho siêu nhạc hội 8WONDER Winter

Hé lộ dàn nghệ sĩ VPOP tổng duyệt cho siêu nhạc hội 8WONDER Winter

Chưa đầy 24 tiếng nữa, 8Wonder Winter – siêu nhạc hội được mong chờ bậc nhất năm sẽ chính thức bắt đầu. Tất cả đã sẵn sàng để đưa hàng chục ngàn khán giả bùng nổ cảm xúc cùng dàn nghệ sĩ hàng đầu VPOP Soobin, Chi Pu, Binz, lần lượt xuất hiện tại buổi tổng
Hé lộ sân khấu choáng ngợp của siêu nhạc hội 8WONDER Winter trước giờ G

Hé lộ sân khấu choáng ngợp của siêu nhạc hội 8WONDER Winter trước giờ G

Toàn bộ phần sân khấu “đóng băng” 8WONDER Winter đã hoàn thiện những khâu setup cuối cùng để sẵn sàng chào đón ban nhạc hàng đầu thế giới Imagine Dragons và dàn Vpop Việt đình đám trước hàng chục ngàn khán giả Sài Thành. Ban nhạc hàng đầu thế giới dự kiến
Không khí lễ hội tràn ngập trước giờ G siêu nhạc hội 8Wonder Winter

Không khí lễ hội tràn ngập trước giờ G siêu nhạc hội 8Wonder Winter

Những giai điệu bất hủ của Imagine Dragons ngân vang khắp đại đô thị Vinhomes Grand Park, hàng ngàn người tấp nập check-in, trải nghiệm chuỗi lễ hội Giáng sinh tưng bừng… trước khi bùng nổ cảm xúc cùng ban nhạc huyền thoại hàng đầu thế giới cùng dàn sao V
Phiên bản di động