“Gom nắng cho hoa, thả hồn vào gió”

Ưu thế, nổi trội trong tập thơ “Tâm tư” là những bài Đường luật chắc tay về niêm luật, về tứ thơ và hoàn chỉnh về đối, chặt chẽ về gieo vần: Biển rộng bao la như nghĩa mẹ /Non cao vời vợi tựa công cha/ Đồng xanh muôn thuở nay đơn bóng/ Mái bếp ngàn thu mãi vắng nhà (Nhìn ánh tà dương). Nói về nghề dạy học, tác giả bộc lộ khát vọng sự đổi mới, nâng tầm ngành giáo dục: Mòn tay viết bảng, tuổi xuân qua/ Dáng liễu, hình mai, nhuộm ánh tà/ Cố hữu, hoa khôi, đầu tuyết phủ/ Thân bằng á hậu, tóc sương pha/ Đêm mơ chở khách qua sông rộng/ Ngày mộng đưa người tới bến xa/ Kì vọng, tim hồng hồi nhiệt huyết/ Lái đò lướt sóng, vượt phong ba (Ước mong).

Vận dụng “Truyện Kiều” trong việc nhận diện chân dung các nhân vật từ tác phẩm của Nguyễn Du, bà giáo Cấn Thị Đới viết “Trăng tròn trăng vuông” là những mẩu chuyện vui “xung quanh Truyện Kiều-Nguyễn Du”, trong đó đáng chú ý là kể về cuộc đối đáp giữa gã buôn người Mã Giám Sinh và Thuý Kiều trong cảnh mua bán “cò kè bớt một thêm hai”. Trước mĩ nữ “nghiêng nước nghiêng thành”, gã Mã thách Kiều “trổ tài” một cách trơ trẽn bắt nàng phải đối. Ghìm nén đau thương, Kiều vịnh “trăng tròn” rất thông minh: Hỏi chàng Ngọc Thỏ bao nhiêu tuổi?/ Ướm chị Hằng Nga đã mấy con? Mây kéo trăng mờ đời bội bạc/ Vẫn trong như ngọc, tấm lòng son… Mã Giám Sinh chết ngượng nhưng y vẫn không buông tha...

Đáng chú ý một tác phẩm khác của Cấn Thị Đối viết như một trường ca ngắn “Truyền kì về Đinh Bộ Lĩnh” với 10 phần thơ. Bằng thể Lục bát, tác giả khắc họa, tái hiện nhân vật Đinh Bộ Lĩnh trong lịch sử dân tộc. Kết thúc phần 10 tác giả viết: Lung linh, nhấp nhánh tượng đài/ Tưởng như phảng phất bóng ngài đâu đây/ Tà dương thắm đẹp ngàn cây/ Im mây, bày nhạn dắt dây, dàn hàng/ Tri ân đức Đinh Tiên Hoàng/ Rừng phong, thu, dát ánh vàng hoàng hôn.

Đọc thơ Cấn Thị Đới thấy tác giả có sự tìm tòi, cân nhắc trong cách vận dụng ngôn ngữ, cách thể hiện thận trọng khai thác đề tài, trong đó rất nhiều bài xâu chuỗi dòng chảy lịch sử khi viết về các nhân vật, sự kiện và không gian sống, môi trường hoạt động của tác giả là “người lái đò” tải đạo của mình. Thơ chân thật, nhiều bài mộc mạc, bình dị, không hoa mĩ nhưng mang đậm nét riêng, phong cách riêng để tạo nên chất thơ vừa hiện thực vừa lãng mạn. Bà làm nhiều thơ Đường luật tưởng như cũ mà lại mới, có phần tân tiến, cách tân, giàu cảm xúc trữ tình toát lên niềm khao khát, ước mơ: Núi vàng, non bạc cũng tiêu tan/ Chỉ còn thơ trường tồn với thơ.