Văn học trong thời đại công nghệ 4.0

Thời đại công nghệ 4.0 đã và đang tạo môi trường mới cho sự tồn tại và phát triển của tác phẩm văn chương. Trong dòng chảy hối hả của đời sống xã hội, chúng ta luôn cần sự tiếp nhận văn học đúng hướng, đúng mục đích trên cơ sở những tác động tích cực mà công nghệ thông tin đem lại…

Khoa công nghệ phát triển, lượng thông tin xã hội vô cùng phong phú được cập nhật từng giây, từng phút trên các trang mạng xã hội đã tác động không nhỏ đến đời sống văn học. Nếu như trước đây, việc tiếp nhận tác phẩm văn học được thực hiện theo lối truyền thống bằng việc tìm đọc những tác phẩm được đăng trên báo, in thành sách. Người yêu văn chương phải tìm đến những hiệu sách, thư viện để mua, mượn đọc, nếu cần thì ghi chép lại vào sổ tay cá nhân. Thì nay, việc đọc khá thuận lợi. Chỉ cần truy cập các kho dữ liệu văn học thì trong giây lát, tác phẩm văn chương sẽ hiện ra ngay trước mắt mà không tốn công sức đi tìm hay phải bỏ một khoản kinh phí để mua sách.

Hầu hết các trang báo điện tử đều có những mục dành cho sáng tác văn học, đăng những tác phẩm của nhà văn, người sáng tác. Điều đó đã tạo cơ hội cho tác giả giới thiệu sản phẩm tinh thần của mình một cách nhanh nhất, rộng nhất và nhận được sự hồi âm nhanh chóng từ độc giả. Việc đọc sách online đã dần thay thế cho cách đọc truyền thống. Nhờ vậy, đứa con tinh thần của nhà văn sẽ có một môi trường sống mới, đó là môi trường mạng công nghệ.

Văn học trong thời đại công nghệ 4.0
Ngày hội đọc giúp nâng cao văn hóa đọc trong nhà trường.

Cứ nghĩ, khoa học công nghệ phát triển, văn chương sẽ khó gần với đời sống. Nhưng thực tế ngược lại, văn học dường như tiến gần hơn đời sống xã hội, phản ánh chân thực hơi thở, nhịp điệu cuộc sống đương đại. Bởi lẽ, những năm gần đây, giữa tác phẩm văn học và những vấn đề xã hội hình như đã tìm được những điểm gặp gỡ tuyệt vời. Những câu chuyện có thật trong đời sống xã hội được đưa lên các trang mạng xã hội đã có sức lan tỏa, lay động trái tim người đọc. Và ở đâu đó, trong các tác phẩm văn chương, người đọc đã từng gặp, từng cảm nhận được. Chẳng thế mà trước đây, những đề văn về nghị luận xã hội chủ yếu là những câu ca dao, tục ngữ, thành ngữ, danh ngôn thì nay dần được thay thế bằng những câu chuyện có thực trong đời sống xã hội. Trong nhà trường, dạng văn nghị luận xã hội cùng với tác phẩm văn chương đã và đang đóng vai trò rất quan trọng trong việc giáo dục đạo đức, nhân cách, kĩ năng sống cho học sinh. Tính thời sự đã giúp cho văn học tiến gần hơn, đi sâu vào đời sống xã hội để phản ánh một cách chân thực và vô cùng sinh động.

Trong nhà trường phổ thông, việc dạy và học văn đã khác trước. Dưới tác động không nhỏ của khoa học công nghệ, các thầy cô giáo đã không ngừng thay đổi phương pháp giảng dạy trên cơ sở ứng dụng công nghệ thông tin. Việc sử dụng các phương tiện hỗ trợ như màn chiếu, ti vi, máy chiếu vật thể đã giúp thầy và trò khai thác các kênh hình, tư liệu liên quan đến tác phẩm văn học, giúp giờ học trở nên sinh động, lí thú và hấp dẫn. Đặc biệt, việc tích hợp văn học với các môn khoa học khác đã giúp người học mở rộng địa bàn tri thức, coi đó là cách để hiểu sâu hơn tác phẩm văn học giữa dòng chảy của lịch sử xã hội. Đặc biệt, thầy và trò còn kết hợp tổ chức sân khấu hóa khi các tác phẩm văn học đã tạo sức hút cho giờ học, đồng thời, góp phần không nhỏ đưa tác phẩm văn học đến gần với sân khấu điện ảnh.

Tuy nhiên, sự phát triển của công nghệ ít nhiều tác động đến đời sống văn chương, làm cho đời sống văn chương nói chung và văn học nhà trường nói chung bộc lộ những hạn chế nhất định. Đầu tiên, đó là sự thay đổi văn hóa đọc của độc giả. Do sự lưu trữ, đăng tải tác phẩm văn học trên các trang mạng việc đọc sẽ không được như trước, những hình ảnh đẹp về văn hóa đọc trước đây dần bị mai một. Đồng thời, nhiều hoạt động văn hóa tràn lan trên thị trường mạng làm cho giới trẻ hấp dẫn bởi nó. Điển hình như các trò chơi điện tử và các tiện ích như chát qua zalo, facebook, nhắn tin điện thoại... cùng với việc truy cập phim ảnh nhanh, hay, hấp dẫn đôi khi lấn át việc đọc tác phẩm văn học. Sự có sẵn tư liệu, văn mẫu, bài giảng mẫu trên các trang điện tử tuy tạo điều kiện thuận lợi cho học sinh nhưng cũng hạn chế sự sáng tạo, tư duy độc lập của các em khi học, viết văn.

Bước vào thời đại công nghệ 4.0, dòng chảy của văn học tuy vẫn mải miết về phía trước nhưng đã và đang mang một sắc màu mới, sự tiếp nhận, thưởng thức văn chương của độc giả cũng thay đổi. Từ đó, dạy và học văn học trong nhà trường phổ thông cũng có chiều hướng khác trước. Cảm thụ tác phẩm văn chương bằng trái tim, lí trí và tâm hồn mình, hướng đến những giá trị đích thực mà văn học mang lại, tạo sự kết nối vững chắc giữa văn học và cuộc sống.

Nguyễn Thế Lượng

Tin liên quan

Ý kiến bạn đọc

* Vui lòng gõ tiếng Việt có dấu

Cùng chuyên mục

Phản bác luận điệu xuyên tạc nghị quyết về phát triển kinh tế tư nhân của Đảng

Phản bác luận điệu xuyên tạc nghị quyết về phát triển kinh tế tư nhân của Đảng

Gần 40 năm đổi mới, khu vực kinh tế tư nhân ở Việt Nam đã phát triển mạnh mẽ, đóng góp to lớn vào GDP, giải quyết việc làm, thúc đẩy tăng trưởng, đổi mới sáng tạo và hội nhập kinh tế quốc tế. Tuy nhiên, các thế lực thù địch đã đưa ra những luận điệu xuyên tạc, bóp méo chủ trương phát triển kinh tế tư nhân, cho rằng Đảng Cộng sản Việt Nam “thừa nhận sự thất bại của kinh tế Nhà nước” và “đang hướng lái theo chủ nghĩa tư bản”.
Tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh là “tài sản” vô giá của dân tộc ta

Tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh là “tài sản” vô giá của dân tộc ta

Ngày 15/6/2016, Bộ Chính trị ban hành Chỉ thị 05-CT/TW về đẩy mạnh học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh. Chỉ thị nêu rõ: “Toàn Đảng, toàn dân, toàn quân tiếp tục đẩy mạnh việc học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh”.
Những chủ bút đầu tiên của các tờ báo cách mạng Việt Nam

Những chủ bút đầu tiên của các tờ báo cách mạng Việt Nam

Trong quá trình đấu tranh giành độc lập dân tộc, Đảng ta đã sử dụng báo chí như một thứ vũ khí sắc bén và lợi hại để đấu tranh với kẻ thù xâm lược. Những tờ báo cách mạng đã góp phần đưa sự nghiệp cách mạng nước ta đi hết thắng lợi nầy đến thắng lợi khác. Nhân kỉ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21/6/1925 – 21/6/2025), chúng ta cùng nhìn lại chặng đường hình thành và phát triển các tờ báo tiền thân của Đảng...
Duyên nợ với nghề báo bắt đầu từ... thơ

Duyên nợ với nghề báo bắt đầu từ... thơ

Nhà thơ Tố Hữu đã dịch bài thơ “Đợi anh về” của nhà thơ Konstantin Simonov vào năm 1947 và phổ biến rộng rãi tại Việt Nam. Nhưng không chỉ là nhà thơ nổi tiếng, Simonov còn là một phóng viên mặt trận ưu tú của đất nước Xô viết.
Kì vọng chọn đúng cán bộ đủ tầm cho chính quyền địa phương sau khi sắp xếp

Kì vọng chọn đúng cán bộ đủ tầm cho chính quyền địa phương sau khi sắp xếp

Việc sắp xếp, tổ chức lại đơn vị hành chính, chuyển sang mô hình chính quyền địa phương hai cấp (cấp tỉnh, cấp xã) từ ngày 1/7/2025, đòi hỏi cán bộ có năng lực vượt trội, trách nhiệm cao, tư duy đột phá và sáng tạo.

Tin khác

Vững tiến tăng tốc vào kỉ nguyên vươn mình của dân tộc

Vững tiến tăng tốc vào kỉ nguyên vươn mình của dân tộc
Trong các bài viết, phát biểu tại các diễn đàn, hội nghị trong nước và quốc tế gần đây, Tổng Bí thư Tô Lâm luôn nhấn mạnh đến kỉ nguyên mới - kỉ nguyên vươn mình của dân tộc Việt Nam. Thế nhưng, các thế lực thù địch đã công kích, xuyên tạc, chống phá...

Thi đua là động lực phát triển và xây dựng con người mới xã hội chủ nghĩa

Thi đua là động lực phát triển và xây dựng con người mới xã hội chủ nghĩa
Ngày 11/6/1948, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã ra “Lời kêu gọi thi đua ái quốc”. Lời kêu gọi này của Người đã được toàn dân hưởng ứng, tạo thành một sức mạnh to lớn để dân tộc ta vượt qua những khó khăn và giành thắng lợi trong sự nghiệp kháng chiến, kiến quốc.

Cần, kiệm, liêm, chính để xây dựng chủ nghĩa xã hội

Cần, kiệm, liêm, chính để xây dựng chủ nghĩa xã hội
Sinh thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã chỉ rõ: “Muốn xây dựng chủ nghĩa xã hội thì phải bồi dưỡng con người xã hội chủ nghĩa. Con người xã hội chủ nghĩa là con người có đạo đức, cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô tư, một lòng một dạ phục vụ Nhân dân, phục vụ cách mạng”. Trong bài “Bác vẫn cùng chúng cháu hành quân”, Tổng Bí thư Tô Lâm đã nhấn mạnh: “Những phẩm chất “cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô tư” mà Người dạy không chỉ là lí tưởng để mỗi cán bộ, đảng viên noi theo mà còn trở thành chuẩn mực cho mọi người hướng tới”.

Những căn cứ khoa học nghiên cứu 3 ngôi mộ cổ ở Tam Kỳ

Những căn cứ khoa học nghiên cứu 3 ngôi mộ cổ ở Tam Kỳ
Bài 3: Giải mã mộ Giày Thầy Lánh, mộ 1856 Phan Thị, mộ 1850 là mộ vợ chồng thay tên đổi họ, chờ kết quả khảo cổ

Người cao tuổi mãi là cây đại thụ dựng xây cơ đồ dân tộc cường thịnh

Người cao tuổi mãi là cây đại thụ dựng xây cơ đồ dân tộc cường thịnh
Nguyễn Ái Quốc - Hồ Chí Minh là bản thiên anh hùng ca bất diệt cho ý chí tự lực, tự cường dân tộc, trọn cuộc đời hiến dâng cả tuổi thanh xuân và tuổi già cho Tổ quốc và Nhân dân.

Tình trạng lạm dụng NCT

Tình trạng lạm dụng NCT
Các loại lạm dụng NCT thường gặp bao gồm lạm dụng về thể chất, lạm dụng về tâm lí và lạm dụng về tài chính. Mỗi loại lạm dụng NCT có thể là cố ý hoặc vô ý. Lạm dụng thể chất là việc sử dụng vũ lực dẫn tới tổn thương hoặc khó chịu về thể chất hoặc tâm lí.

Những căn cứ khoa học nghiên cứu 3 ngôi mộ cổ ở Tam Kỳ

Những căn cứ khoa học nghiên cứu 3 ngôi mộ cổ ở Tam Kỳ
Bài 2: Mộ 1850 là hài cốt người phụ nữ cải táng từ miền Bắc, xác định mối quan hệ mộ vợ chồng của nữ sĩ Hồ Xuân Hương

Những căn cứ khoa học nghiên cứu 3 ngôi mộ cổ ở Tam Kỳ

Những căn cứ khoa học nghiên cứu 3 ngôi mộ cổ ở Tam Kỳ
Bài 1: Xác định mối quan hệ mộ vợ chồng của nữ sĩ Hồ Xuân Hương

Vài suy nghĩ về Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá hiện nay

Vài suy nghĩ về Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá hiện nay
Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá có hiệu lực thi hành đã 13 năm (2012-2025). Tuy vậy hiệu quả của nó rất khiêm tốn. Thuốc lá vẫn bán tràn lan, người hút thuốc nơi công cộng kể cả trẻ em, học sinh phổ thông vẫn xảy ra. Các bệnh tật liên quan tới thuốc lá vẫn làm cho hàng chục triệu người khác bị ảnh hưởng.

Kì vọng chọn đúng cán bộ đủ tầm cho chính quyền địa phương 2 cấp

Kì vọng chọn đúng cán bộ đủ tầm cho chính quyền địa phương 2 cấp
Việc sắp xếp, tổ chức lại đơn vị hành chính, chuyển sang mô hình chính quyền địa phương 2 cấp (cấp tỉnh, cấp xã) từ ngày 1/7/2025, đòi hỏi cán bộ có năng lực vượt trội, trách nhiệm cao, tư duy đột phá và sáng tạo.

Rào cản trong tiến hành các cuộc cách mạng

Rào cản trong tiến hành các cuộc cách mạng
Bài 5: Trọng trách người đứng đầu trong thời điểm độ trễ của pháp luật

Cảnh giác với những luận điệu chống phá chủ trương tinh gọn tổ chức bộ máy

Cảnh giác với những luận điệu chống phá chủ trương tinh gọn tổ chức bộ máy
Tinh gọn tổ chức bộ máy là chủ trương đúng đắn của Đảng, Nhà nước, đang được thực hiện quyết liệt, đồng bộ, bước đầu mang lại hiệu quả tích cực. Tuy nhiên, lợi dụng vấn đề này, các thế lực thù địch liên tục đưa ra những luận điệu xuyên tạc, thông tin giả chống phá Đảng, Nhà nước, gây hoang mang, chia rẽ dư luận...

Tư tưởng Hồ Chí Minh về bảo vệ môi trường và ý nghĩa trong phát triển bền vững giai đoạn hiện nay

Tư tưởng Hồ Chí Minh về bảo vệ môi trường và ý nghĩa trong phát triển bền vững giai đoạn hiện nay
Chủ tịch Hồ Chí Minh là tấm gương tiêu biểu trong bảo vệ môi trường. Suốt cuộc đời hoạt động cách mạng, Người luôn nhấn mạnh tầm quan trọng của việc chăm lo môi trường sống và thường xuyên kêu gọi Nhân dân gìn giữ thiên nhiên để “con đường từ chủ nghĩa xã hội đến chủ nghĩa cộng sản thêm xanh tươi”.

Tư tưởng Hồ Chí Minh - những khát vọng của dân tộc

Tư tưởng Hồ Chí Minh - những khát vọng của dân tộc
Hình ảnh “Anh hùng giải phóng dân tộc” và “Danh nhân văn hóa” đã hòa quyện tạo nên một nét riêng độc đáo ở Hồ Chí Minh không chỉ trong quá khứ, mà đang sống với hiện tại và sẽ tiếp tục tỏa sáng trong nền văn hóa tương lai.

Rào cản trong tiến hành các cuộc cách mạng

Rào cản trong tiến hành các cuộc cách mạng
Bài 4: Rào cản trong chuyển đổi số
Xem thêm
Phiên bản di động