Tỉnh Bình Định: Bảo tồn để nhịp điệu cồng chiêng mãi ngân vang

Lễ hội cồng chiêng của đồng bào dân tộc thiểu số ở tỉnh Bình Định

Sợi dây liên kết thế hệ

Tập chơi cồng chiêng, múa xoang từ nhỏ, anh Mai Văn Ty là người đồng bào Chăm Hroi ở xã Canh Hòa, huyện Vân Canh, rất yêu thích không khí tưng bừng của lễ hội truyền thống dân tộc. Ở đó, âm thanh tiếng cồng chiêng vang rền đã nuôi dưỡng tâm hồn, tuổi thơ anh cho đến lúc trưởng thành.

“Tôi rất thích hình ảnh cả làng mặc trang phục truyền thống, thanh niên say sưa biểu diễn những nhịp điệu cồng chiêng, kết hợp cùng điệu múa xoang uyển chuyển tạo nên hình ảnh đẹp đầy ấn tượng không thể nào quên. Khi ấy, tôi theo người lớn trong làng ghi nhớ các nhịp điệu, học cách chơi cồng chiêng sao cho đúng, cho hay. Giờ trưởng thành, tôi thật hạnh phúc tự tin biểu diễn cồng chiêng, múa xoang phục vụ cộng đồng bản làng”, anh Mai Văn Ty vui vẻ nói.

Em Đinh Thị Linh là người đồng bào Ba Na, đang sinh hoạt trong CLB Cồng chiêng nữ ở xã Vĩnh Sơn, huyện Vĩnh Thạnh, có cơ duyên được nghe các bà, các mẹ kể lại những câu chuyện xa xưa về nhạc cụ cồng chiêng. Từ những câu chuyện ấy đã hun đúc niềm đam mê của Linh với nghệ thuật cồng chiêng.

Chia sẻ với chúng tôi, em Đinh Thị Linh bày tỏ: Với em, cồng chiêng là sợi dây kết nối thiêng liêng giữa các thế hệ. Là thành viên đội múa xoang nhưng em được các bà, các mẹ khuyến khích tập luyện làm quen với cồng chiêng. Theo sự phát triển của xã hội, một số quan niệm cũ cũng dần thay đổi, nhất là quan niệm chỉ đàn ông được chơi cồng chiêng. Sự cởi mở, ân cần dìu dắt ấy đã giúp lớp trẻ như em bớt rụt rè và gần gũi với cồng chiêng hơn.

Thanh thiếu niên đồng bào dân tộc thiểu số đam mê tiếng cồng chiêng

Thế hệ trẻ kế cận giữ gìn nghệ thuật văn hóa cồng chiêng

Để âm thanh đại ngàn mãi ngân vang

Trường Phổ thông Dân tộc nội trú THPT Bình Định, là nơi hội tụ tất cả thanh thiếu niên đến từ các huyện miền núi, vùng cao của tỉnh Bình Định, bởi vậy việc tạo điều kiện cho học sinh rèn luyện, tập luyện giữ nếp sinh hoạt văn hóa chơi cồng chiêng luôn được nhà trường quan tâm.

Hiện tại, đội cồng chiêng và múa xoang của nhà trường có khoảng 150 thành viên, chia thành các nhóm nhỏ tương ứng với từng cách chơi của người Ba Na, Hrê, Chăm Hroi để tập luyện hằng tuần. Nhờ sự quan tâm của phụ huynh lẫn giáo viên, đội được các nghệ nhân truyền dạy thành thạo có thể hướng dẫn các em khối nhỏ hơn cùng luyện tập.

Em Đinh Văn Trường là người đồng bào Ba Na, học sinh Trường Phổ thông Dân tộc nội trú THPT Bình Định cho hay: Do dành nhiều thời gian học tập và rèn luyện, sống xa gia đình, chúng em ít tiếp xúc với cồng chiêng, nên sự gắn kết vì thế mà vơi đi ít nhiều. Tuy nhiên, mỗi khi có thời gian thư thả, chúng em cố gắng thu xếp lịch tập cồng chiêng đều đặn, để không quên đi bản sắc riêng vốn có của dân tộc mình.

Ông Sô Lan Tài, Trưởng phòng Dân tộc huyện Vân Canh chia sẻ: Từ bao đời nay, cồng chiêng được coi là tài sản quý giá linh thiêng, trở thành bản sắc văn hóa riêng của đồng bào vùng cao. Không chỉ là sợi dây kết nối giữa các dân tộc anh em, giữa con người với thế giới thần linh mà còn là tiếng lòng của bà con gọi mời bạn bè bốn phương về khám phá mảnh đất văn hóa của mình trong các dịp lễ hội. Tiếng cồng chiêng như thôi thúc mọi người hòa mình vào bầu không khí vui tươi của các lễ hội như đâm trâu, mừng lúa mới.

“Để tiếng cồng chiêng trở thành nhạc cụ truyền thống đặc sắc trong đời sống đồng bào dân tộc thiểu số, đặc biệt là thế hệ trẻ thì các ngành cần xây dựng nhà bảo tồn truyền thống, đẩy mạnh sưu tầm, vận động đồng bào thu gom các hiện vật văn hóa vật thể, phi vật thể để người dân tự hào, gắn bó, trân quý nền văn hóa truyền thống của dân tộc mình”, ông Sô Lan Tài nói.

Nhằm giới thiệu quảng bá những nét đẹp văn hóa công chiêng, mới đây, tại thành phố biển Quy Nhơn, Tỉnh Đoàn Bình Định tổ chức Liên hoan Văn hóa cồng chiêng trong đoàn viên, thanh niên vùng đồng bào các dân tộc thiểu số năm 2024.

Anh Lý Anh Việt, Phó Bí thư Tỉnh đoàn Bình Định chia sẻ: Liên hoan Văn hóa cồng chiêng trong đoàn viên, thanh niên vùng đồng bào các dân tộc thiểu số lần này là dịp để giới thiệu quảng bá những nét đẹp trong văn hóa công chiêng đến đông đảo các bạn đoàn viên, thanh niên và bà con nhân dân. Đồng thời, phát huy vai trò của tuổi trẻ trong lưu giữ, bảo tồn văn hóa cồng chiêng, bản sắc văn hóa đặc sắc của đồng bào dân tộc thiểu số.

Bên cạnh đó, Tỉnh đoàn Bình Định chỉ đạo các cơ sở đoàn duy trì, thành lập các CLB cồng chiêng và các hoạt động giao lưu văn nghệ đậm bản sắc văn hóa truyền thống. Thời gian tới, tại xã Canh Hiệp, huyện Vân Canh, CLB Cồng chiêng thanh niên làng Suối Đá sẽ được thành lập, để góp phần đưa nhịp điệu cồng chiêng mãi ngân vang.