Mặn mòi hạt muối

Dù cuộc sống đã đủ đầy, nhưng kí ức về sự quý giá của hạt muối trong những ngày gian khổ, dễ mấy ai quên. Đó là “Hạt muối cắn đôi/ Bát cơm sẻ nửa” hoặc vượt núi băng rừng cõng “Hạt muối của Bác Hồ đến bếp lửa nhà sàn”…

Muối trong đời sống người Việt

Muối là thực phẩm không thể thay thế trong bữa ăn của con người và là thực phẩm lí tưởng bổ sung iốt. Đây cũng là vấn đề mang tính toàn cầu trong phòng và chống bệnh bướu cổ - căn bệnh dẫn đến thiểu năng trí tuệ, ảnh hưởng đến tố chất duy trì và phát triển giống nòi. Có được vậy, bởi trong muối có chứa nhiều khoáng chất và các yếu tố vi lượng tác dụng tốt đến sinh tồn, phát triển loài người.

Thời xưa, muối hầu như chỉ để ăn. Thời nay, muối còn là nguyên liệu quan trọng của nhiều ngành công nghiệp, y dược, quốc phòng…, có trong thành phần chính hoặc phụ của hơn 4.000 sản phẩm.

1. Cánh đồng muối nổi tiếng bậc nhất Nam Định nằm ở thôn Văn Lý, xã Hải Lý, huyện Hải Hậu. Như bao diêm dân khác, những người làm muối ở đây rất vất vả để cho ra được những hạt muối trắng ngần
Cánh đồng muối nổi tiếng bậc nhất Nam Định nằm ở thôn Văn Lý, xã Hải Lý, huyện Hải Hậu. Như bao diêm dân khác, những người làm muối ở đây rất vất vả để cho ra được những hạt muối trắng ngần

Được trời đất ban tặng bờ biển dài 3.260km từ địa đầu Trà Cổ đến mũi Cà Mau, cùng khí hậu nhiệt đới, nước biển nóng, độ mặn cao, nước ta có tiềm năng phát triển ngành sản xuất muối. Do đặc thù của sản xuất muối phụ thuộc rất nhiều vào thời tiết, địa chất, thủy văn, nên dù nhiều tỉnh có bờ biển, song chỉ một số nơi làm ra muối và cung cách làm ra hạt muối cũng không giống nhau. Hiện phía Bắc chỉ còn Nam Định, Thái Bình, Thanh Hóa, Nghệ An, Hà Tĩnh nằm trong vùng khí hậu nắng - mưa xen kẽ, làm muối bằng phơi cát thủ công. Các tỉnh từ Quảng Nam đến Cà Mau, khí hậu phân ra mùa mưa - nắng, có kì nắng dài, việc làm muối bằng phương pháp phơi nước thủ công là chính. Riêng các tỉnh Khánh Hòa, Ninh Thuận, Bình Thuận được Nhà nước đầu tư xây dựng các đồng phơi nước tập trung làm muối công nghiệp… Trong các phương pháp nói trên, qua nghiên cứu cùng trải nghiệm thực tế đều khẳng định việc sản xuất bằng phơi cát truyền thống mới giữ được khoáng chất bản sinh từ nước biển.

Có lẽ chỉ ở nước ta mới có phong tục “Đầu năm mua muối, cuối năm mua vôi”, hay “mua muối cầu may” đầu năm. Theo quan niệm của người xưa, vị mặn của muối có thể xua đuổi tà ma và thể hiện ước muốn quan hệ gia đình, dòng tộc và xã hội thêm gắn bó. Muối không chỉ là phần tất yếu của đời sống vật chất mà cả trong tâm tưởng.

 Diêm dân còn bám trụ với nghề chủ yếu là người già và phụ nữ
Diêm dân còn bám trụ với nghề chủ yếu là người già và phụ nữ

Nghịch lí và cơ hội để ngỏ

Muối là thực phẩm có nhu cầu giới hạn nhưng không thể thiếu, không thay thế. Với dân số trên 90 triệu dân, nước ta chính là thị trường tiêu thụ lớn, thường xuyên sản phẩm này.

Việc xuất khẩu (XK) khởi sắc từ ngày mở cửa, nhưng thực sự đã nhen nhóm từ sớm là nhờ đặc trưng của muối biển Việt Nam. Khách hàng Mỹ, Nhật Bản, Hàn Quốc, Đài Loan (Trung Quốc) mua muối của Việt Nam do được làm theo phương pháp phơi cát thủ công, giữ được nhiều vi chất từ nước biển, hàm lượng NaCl lại hợp khẩu vị. Việc XK muối với tính chuyên nghiệp và hiệu quả hơn, chinh phục các khách hàng kĩ tính với điểm nhấn từ năm 2005 người Mỹ biết đến muối Việt, lượng XK tăng đột biến. Ngày càng nhiều DN tham gia thị trường từ thu mua, chế biến, tiêu thụ nội địa đến XK… đã tạo thương hiệu cho hạt muối đúng với chức năng của nó.

Là đất nước có tiềm năng để sản xuất muối nhưng mỗi năm vẫn phải nhập khẩu (NK) từ 500-600 nghìn tấn muối. Nghịch lí nhưng lí không nghịch!

Hằng năm, sản lượng kịch trần hơn một triệu tấn, nhưng nắng mưa, bão giông thất thường, thất bát là chuyện thường, có năm chỉ đạt hơn một nửa. Nhu cầu sử dụng muối của Việt Nam hiện tới 1,5 - 1,6 triệu tấn/năm. Muối của nước ta tuy độ mặn khá cao, nhưng hàm lượng NaCl, tỉ lệ tạp chất, độ khô… không thể làm nguyên liệu cho nhiều chuyên ngành công nghiệp. Do vậy, phải tăng NK, thậm chí với một số chủng loại muối ngoại đặc dụng cho một vài chuyên ngành công nghệ còn là cứu cánh.

Ngành muối Việt Nam là ngành chịu tác động sớm, trực tiếp, nặng nền hất khi nước biển dâng, hàng nghìn ha đồng muối có thể bị “nuốt chửng”. Hội nhập càng đặt ra những yêu cầu cấp bách về ứng dụng kĩ thuật cao trong sản xuất, tăng năng suất, giảm lao động thủ công…. Trong khi, sản xuất muối dùng nhiều lao động cơ bắp; nhà đầu tư chưa mặn mà đồng hành cùng hạt muối; việc áp dụng khoa học kĩ thuật vào sản xuất chưa được quan tâm; khả năng và tính liên kết phân công và hợp tác trong sản xuất và tiêu thụ muối còn hạn chế; tổn thất sau thu hoạch không nhỏ, sản lượng, năng suất, chất lượng… đều không ổn định; giá thành cao, bấp bênh; sức cạnh tranh kém.

Cũng là nghề truyền thống, song sự cơ cực thì có lẽ ít nghề nào như làm muối - nghề mong nắng, đợi nắng, càng nắng càng phải làm. Mưa thì chỉ biết nhìn nhau, chả dám cười cũng không dám khóc. Muối cũng có cái trăn trở như các nông sản khác “được mùa mất giá, được giá mất mùa”. Muối không dễ ôi thiu tức thì như nông phẩm, song cũng chỉ tồn qua hai vụ.

Muối mặn thì ai cũng biết nhưng trên đồng muối có nỗi vất vả cùng giọt mồ hôi còn mặn chát hơn cả... muối thì có lẽ ít người biết. Quần quật từ sáng sớm đến chiều muộn trên đồng muối nắng lửa, được vài trăm nghìn đồng là quý, song trời ập mưa là mất sạch. Nhiều làng nghề lác đác có diêm dân bỏ nghề hoặc chỉ còn người già bám trụ.

Nghề muối là thế. Cái nghề đương đầu với nắng, đánh bạc với trời, không biết trước điều gì sẽ xảy ra khi hạt muối chưa vào kho, từ kho bước vào thương trường. Những bất cập từ nhiều mặt hợp sức lại khiến mỗi năm vẫn phải NK là vậy, nhưng để hóa giải không dễ, không thể một sớm một chiều.

Để phát triển ngành muối theo hướng hiện đại, diêm dân sống được bằng nghề muối cần triển khai đồng bộ chuỗi các giải pháp. Theo đó, trọng tâm và trước hết là tiếp tục tái cơ cấu từ sản xuất đến chế biến muối. Thu hút đầu tư, ứng dụng công nghệ từ sản xuất đến chế biến, nâng cao năng suất, chất lượng. Tăng cường liên kết trong ngành. Ổn định tiêu thu nội địa, đẩy mạnh XK, nâng cao năng lực sản xuất muối công nghiệp thay thế dần muối NK đặc dụng. Xây dựng đồng muối chuẩn mực, hỗ trợ diêm dân.

Nguyễn Duy Nghĩa

Tin liên quan

Ý kiến bạn đọc

* Vui lòng gõ tiếng Việt có dấu

Cùng chuyên mục

Nhớ Tết Đoan ngọ

Nhớ Tết Đoan ngọ

Mùng 5/5 âm lịch, Tết Đoan ngọ. Ở xứ Quảng quê tôi, Tết này còn được gọi là “cúng mùng 5”. Đó không chỉ là một ngày Tết bình thường mà còn là ngày sum họp, mọi thành viên trong gia đình dù bận rộn cách mấy cũng đều mong về nhà.
Người cao tuổi Đà Nẵng với phong trào ngày Chủ nhật xanh

Người cao tuổi Đà Nẵng với phong trào ngày Chủ nhật xanh

Với tinh thần chủ động sáng tạo, quyết tâm cao xứng đáng vai trò quan trọng trong cộng đồng xã hội, NCT TP Đà Nẵng luôn đi đầu trong công cuộc bảo vệ môi trường ở thành phố.
Nhựa Tiền Phong khánh thành cầu nối yêu thương số 117 tại Nghệ An

Nhựa Tiền Phong khánh thành cầu nối yêu thương số 117 tại Nghệ An

Ngày 28/5/2025, tại xã Hữu Lập, huyện Kỳ Sơn, tỉnh Nghệ An, Công ty CP Nhựa Thiếu niên Tiền Phong đã tổ chức Lễ khánh thành cầu nối yêu thương số 117 – Cầu Chà Lắn.
“Chợ làng”: Hoài niệm về thời quá vãng

“Chợ làng”: Hoài niệm về thời quá vãng

Từng nghe nói, muốn biết cuộc sống của một làng quê, chỉ cần nhìn vào phiên chợ làng là rõ. Bài thơ “Chợ làng” của tác giả Xuân Hồng là hoài niệm về phiên chợ làng xưa, cái thời đã qua giờ chỉ còn là dĩ vãng.
Vang danh tủ thờ Gò Công

Vang danh tủ thờ Gò Công

Làng nghề đóng tủ thờ Gò Công ở TP Gò Công, tỉnh Tiền Giang đã hình thành từ hơn 100 năm qua và hiện diện trong đời sống tâm linh của cư dân Nam Bộ như một hình ảnh gần gũi, thân quen, trở thành nét văn hóa, thể hiện sự hiếu nghĩa trong thờ cúng tổ tiên ông bà của nhiều gia đình người Việt...

Tin khác

Nên phát động phong trào tẩy chay thuốc lá

Nên phát động phong trào tẩy chay thuốc lá
Tại Kì họp thứ 8, Quốc hội khóa 15, Quốc hội đã thông qua Nghị quyết số 173 năm 2024 về cấm sản xuất, kinh doanh, nhập khẩu, chứa chấp, vận chuyển, sử dụng thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng, các loại khí, chất gây nghiện, gây tác hại cho sức khỏe con người...

Nghề câu cá mập đại dương

Nghề câu cá mập đại dương
Theo các ngư dân đất võ Bình Định, nghề câu cá mập ngày trước thường chỉ có vài ba ngư dân từng trải. Khi ra khơi thường đi thành nhóm để hỗ trợ nhau. Ra tới ngư trường, các thuyền câu tách ra, mỗi chiếc cách nhau chừng vài ba hải lí để câu cá mập.

Nơi sợi chỉ giữ hồn văn hóa Chăm

Nơi sợi chỉ giữ hồn văn hóa Chăm
Phụ nữ Chăm, từ bà, mẹ đến các bé gái, đều thuần thục các động tác móc sợi, đánh ống, dệt vải. Không chỉ là nghề, dệt còn là một nét văn hóa, một bài học sống được gửi gắm qua từng mũi kim, từng nét hoa văn.

Lòng từ bi hoan hỉ ở miền biên giới

Lòng từ bi hoan hỉ ở miền biên giới
Nhiều năm qua, Giáo hội Phật giáo Việt Nam (GHPG) huyện A Lưới mà đứng đầu là Đại đức Thích Tâm Phương vẫn đều đặn làm tốt công tác Phật sự, đồng thời còn chung tay với chính quyền và các Ban, ngành, đoàn thể làm tốt công tác xóa đói giảm nghèo, xóa nhà tạm, nhà dột nát giúp đồng bào miền biên giới ngày càng no ấm hơn.

Ông Tò khuất núi

Ông Tò khuất núi
Một buổi chiều, Linh thong thả điều khiển chiếc xe máy điện từ cơ quan về nhà. Đầu hạ nên trời vừa có nắng vàng, vừa có chút gió mát, làm Linh thấy lòng thư thái ! Bất chợt, một chiếc xe tang chạy qua, Linh giật thót khi nhìn thấy di ảnh của người đã khuất: “Ông Tò !” - Linh thốt lên thành tiếng - Chắc chắn là ông Tò đồng hương rồi ! Ông Tò mất rồi sao?...

Nghề đào sá sùng ở Vân Đồn

Nghề đào sá sùng ở Vân Đồn
Huyện Vân Đồn, tỉnh Quảng Ninh có 2 xã đảo là Minh Châu và Quan Lạn rất nổi tiếng với nghề đào sá sùng. Nghề này có từ rất lâu đời, kể cả những người cao tuổi nhất của 2 xã cũng không rõ nó có từ khi nào.

Mùa lộc trời xứ biển

Mùa lộc trời xứ biển
Kiên trì nơi mép sóng bạc từ đầu hôm tới cuối chiều, những ngư dân lão luyện và cả tay ngang đang vào mùa “ăn lộc trời” nơi xứ biển. Những con ốc lễ không chỉ là kế sinh nhai kiếm tiền triệu mỗi ngày, mà cũng đượm những nét ẩm thực nhuần nhị vị quê hương…

Bình Thuận: Trao tặng 300 suất quà cho hội viên người mù

Bình Thuận: Trao tặng 300 suất quà cho hội viên người mù
Trong 2 ngày 13-14/5, Hội Người mù tỉnh Bình Thuận đã tổ chức trao quà cho hội viên người mù và gia đình hội viên khó khăn trên địa bàn tỉnh.

Tiếp sức cho nông dân cao tuổi phát triển kinh tế

Tiếp sức cho nông dân cao tuổi phát triển kinh tế
Quỹ Hỗ trợ nông dân (HTND) giúp nhiều hội viên, nông dân cao tuổi ở huyện Long Mỹ, tỉnh Hậu Giang có điều kiện phát triển, mở rộng quy mô sản xuất, tăng thu nhập và nâng cao chất lượng cuộc sống...

Nỗi đau của gia đình có mẹ già bệnh tật và 2 con tật nguyền

Nỗi đau của gia đình có mẹ già bệnh tật và 2 con tật nguyền
Đó là gia đình bà Đỗ Thị Bảy, 79 tuổi, ở ấp Đông Trung, xã Tân Chánh, huyện Cần Đước, tỉnh Long An, một hộ cận nghèo.

Tỉnh Bình Thuận: Tặng 435 phần quà cho các em học sinh ở Phan Tiến

Tỉnh Bình Thuận: Tặng 435 phần quà cho các em học sinh ở Phan Tiến
Chiều 8/5, Hội Thiện nguyện Lan toả yêu thương tỉnh Bình Thuận đã phối hợp với UBND xã Phan Tiến, huyện Bắc Bình trao 435 phần quà cho các em học sinh trường Tiểu học và THCS xã Phan Tiến.

Hợp nhất tỉnh Lâm Đồng, tỉnh Đắk Nông và tỉnh Bình Thuận: Phát huy tiềm năng và lợi thế vốn có của cả ba địa phương

Hợp nhất tỉnh Lâm Đồng, tỉnh Đắk Nông và tỉnh Bình Thuận: Phát huy tiềm năng và lợi thế vốn có của cả ba địa phương
Trong quá trình thống nhất đất nước và tiến hành đổi mới, các đơn vị hành chính (ĐVHC) cấp tỉnh, trong đó có các tỉnh Lâm Đồng, Bình Thuận, Đắk Nông (thành lập ngày 1/1/2004) nhiều lần được điều chỉnh, sắp xếp phù hợp với từng giai đoạn lịch sử và đã đạt được một số kết quả tích cực, góp phần phát huy nguồn lực thúc đẩy phát triển kinh tế -xã hội, bảo đảm giữ vững an ninh chính trị, trật tự, an toàn xã hội.

Bà chủ nhiệm “đa tài”

Bà chủ nhiệm “đa tài”
Năng động, nhiệt tình và gương mẫu trong công việc, đó là những lời nhận xét của các hội viên trong CLB dưỡng sinh, văn nghệ phường Việt Hưng, TP Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh khi nói về bà Phạm Thị Sớm, 65 tuổi, Chủ nhiệm CLB.

Nhớ về một thời chiến đấu oanh liệt ở chiến trường

Nhớ về một thời chiến đấu oanh liệt ở chiến trường
Là người lính từng tham gia chiến đấu tại chiến trường miền Nam, khi nghỉ hưu, cựu chiến binh (CCB) Nguyễn Viết Nuôi lại góp sức xây dựng quê hương, ông hiện là Chủ tịch Hội NCT xã Kỳ Khang, huyện Kỳ Anh, tỉnh Hà Tĩnh...

Trăm năm đá hóa vàng son

Trăm năm đá hóa vàng son
Mấy trăm năm tạc dựng từ đá núi, từng người thợ truyền nối những tinh hoa của ông cha để lại cho cơ nghiệp bám đá dựng tượng của mình, để nguyên vẹn một sức sống mãnh liệt với thời gian và không ngừng phát triển cho đến ngày nay.
Xem thêm
Ông Tò khuất núi

Ông Tò khuất núi

Chắc chắn là ông Tò đồng hương rồi ! Ông Tò mất rồi !
Nhớ hoa hành

Nhớ hoa hành

chính là loài hoa đã gắn bó với tuổi thơ tôi, với những năm tháng tôi theo chân bố ra đồng, trồng, chăm sóc và thu hoạch những củ hành tây tròn trịa, nhẵn bóng
Dư âm từ buổi gặp mặt nhân kỉ niệm 40 năm ngày ra trường (1984-2024)

Dư âm từ buổi gặp mặt nhân kỉ niệm 40 năm ngày ra trường (1984-2024)

"K.XI ơi, mình yêu các bạn, tôi yêu các ông bà!" Đó lời nói từ gan, ruột, không riêng gì của Phó giáo sư,Tiến sỹ Dương Hồng Thái, giảng viên cao cấp, nguyên Phó Giám đốc Bệnh viện Đa khoa Trung ương Thái Nguyên, Trưởng ban Liên lạc Khóa XI (1978-1984) Trường Đại học Y Bắc Thái (nay là Trường Đại học Y Dược Thái Nguyên) mà của tất cả 66 cựu sinh viên (SV) khóa K.XI có mặt trong cuộc gặp mặt nhân kỷ niệm 40 năm ngày ra trường (1984-2024) tại cao nguyên Mộc Châu, tỉnh Sơn La, trong những ngày trung tuần tháng 11/2024
Ông Trần Văn Thái và chiến công bắn rơi máy bay Mỹ bằng súng bộ binh, bắt sống phi công William Andrew Robinson

Ông Trần Văn Thái và chiến công bắn rơi máy bay Mỹ bằng súng bộ binh, bắt sống phi công William Andrew Robinson

Trong không khí cả nước tưng bừng kỷ niệm 50 năm ngày Giải phóng miền Nam thống nhất đất nước (30/4/1975 - 30/4/2025), chúng ta cùng nhau hướng lòng về một con người đặc biệt – một người con ưu tú của quê hương Hà Tĩnh – ông Trần Văn Thái, sinh năm 1947, ở huyện Thạch Hà, tỉnh Hà Tĩnh.
Chuyện trong ngõ nhỏ

Chuyện trong ngõ nhỏ

Hôm nay, trong một chuyến đi công tác, lúc tránh nắng bên đường, tôi tình cờ chứng kiến hình ảnh rất cảm động nhưng dung dị vô cùng. Một bà cụ cầm chiếc khăn tang buộc lên lá cờ với vẻ trang trọng và tôn kính.
Sách là vàng chứ không phải là đá sỏi

Sách là vàng chứ không phải là đá sỏi

Đến nay đã ngoài 80 tuổi, nhưng cụ Tín vẫn còn khỏe mạnh, minh mẫn. Tủ sách của gia đình cụ có hàng ngàn quyển. Nhìn thấy sách nhiều không còn chỗ để, cụ phải buộc lại để trên nóc tủ, cô con dâu của cụ một lần về chơi nói:
Nhựa Tiền Phong khánh thành cầu nối yêu thương số 117 tại Nghệ An

Nhựa Tiền Phong khánh thành cầu nối yêu thương số 117 tại Nghệ An

Ngày 28/5/2025, tại xã Hữu Lập, huyện Kỳ Sơn, tỉnh Nghệ An, Công ty CP Nhựa Thiếu niên Tiền Phong đã tổ chức Lễ khánh thành cầu nối yêu thương số 117 – Cầu Chà Lắn.
Bình Thuận: Trao tặng 300 suất quà cho hội viên người mù

Bình Thuận: Trao tặng 300 suất quà cho hội viên người mù

Trong 2 ngày 13-14/5, Hội Người mù tỉnh Bình Thuận đã tổ chức trao quà cho hội viên người mù và gia đình hội viên khó khăn trên địa bàn tỉnh.
Nỗi đau của gia đình có mẹ già bệnh tật và 2 con tật nguyền

Nỗi đau của gia đình có mẹ già bệnh tật và 2 con tật nguyền

Đó là gia đình bà Đỗ Thị Bảy, 79 tuổi, ở ấp Đông Trung, xã Tân Chánh, huyện Cần Đước, tỉnh Long An, một hộ cận nghèo.
Nhựa Tiền Phong khánh thành cầu nối yêu thương số 117 tại Nghệ An

Nhựa Tiền Phong khánh thành cầu nối yêu thương số 117 tại Nghệ An

Ngày 28/5/2025, tại xã Hữu Lập, huyện Kỳ Sơn, tỉnh Nghệ An, Công ty CP Nhựa Thiếu niên Tiền Phong đã tổ chức Lễ khánh thành cầu nối yêu thương số 117 – Cầu Chà Lắn.
Mùa lộc trời xứ biển

Mùa lộc trời xứ biển

Kiên trì nơi mép sóng bạc từ đầu hôm tới cuối chiều, những ngư dân lão luyện và cả tay ngang đang vào mùa “ăn lộc trời” nơi xứ biển. Những con ốc lễ không chỉ là kế sinh nhai kiếm tiền triệu mỗi ngày, mà cũng đượm những nét ẩm thực nhuần nhị vị quê hương…
Hợp nhất tỉnh Lâm Đồng, tỉnh Đắk Nông và tỉnh Bình Thuận: Phát huy tiềm năng và lợi thế vốn có của cả ba địa phương

Hợp nhất tỉnh Lâm Đồng, tỉnh Đắk Nông và tỉnh Bình Thuận: Phát huy tiềm năng và lợi thế vốn có của cả ba địa phương

Trong quá trình thống nhất đất nước và tiến hành đổi mới, các đơn vị hành chính (ĐVHC) cấp tỉnh, trong đó có các tỉnh Lâm Đồng, Bình Thuận, Đắk Nông (thành lập ngày 1/1/2004) nhiều lần được điều chỉnh, sắp xếp phù hợp với từng giai đoạn lịch sử và đã đạt được một số kết quả tích cực, góp phần phát huy nguồn lực thúc đẩy phát triển kinh tế -xã hội, bảo đảm giữ vững an ninh chính trị, trật tự, an toàn xã hội.
Phiên bản di động