Thiếu công nhân và nguyên liệu
Theo Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu thủy sản (VASEP), dịch bệnh Covid-19 bùng phát ở TP Hồ Chí Minh và lan ra các tỉnh lân cận, đồng bằng sông Cửu Long quá nhanh khiến nhiều DN dù đã tính trước phương án ứng phó nhưng vẫn không khỏi lúng túng.
Lãnh đạo Công ty CP Thực phẩm Sao Ta cho biết, để bảo đảm sản xuất bền vững, tránh đứt gãy, vừa phòng chống dịch, DN đã chủ động thực hiện “3 tại chỗ” (sản xuất tại chỗ, ăn tại chỗ, nghỉ tại chỗ - tạm trú tập trung trong DN hoặc khách sạn) trước khi Thủ tướng Chính phủ có Công văn 969/TTg-KGVX ngày 17/7/2021 về việc thực hiện giãn cách xã hội phòng, chống dịch tại Sóc Trăng và 18 địa phương phía Nam.
Các DN đều coi đây là việc cần phải làm, nhưng khi bắt tay thực hiện mới thấy không dễ dàng. Ông Trần Quốc Lực, Chủ tịch HĐQT Công ty Sao Ta chia sẻ, thực hiện “3 tại chỗ” khiến Công ty tốn kém thêm nhiều chi phí từ tiền xét nghiệm định kì, tiền lo ăn 3 bữa cho khoảng 1.400 nhân viên, tiền mua chăn màn, chiếu, gối để công nhân ở lại. Vậy mà khi Công ty thuyết phục công nhân bằng nhiều cách, như bảo đảm chỗ ăn nghỉ, đồ dùng thiết yếu đầy đủ; nơi không bố trí đủ nhà ở thì thuê khách sạn hoặc kí túc xá sinh viên; phụ cấp thêm từ 50.000 - 100.000 đồng/ngày để duy trì ổn định sản xuất… thì số người đi làm vẫn ít. Một số DN có đến 30%, thậm chí 50% công nhân xin nghỉ việc với lí do con nhỏ, hoàn cảnh gia đình hoặc vì tiếp xúc với người từ các vùng dịch trở về…
Với đặc thù của ngành chế biến thủy sản không thể bố trí chỗ ở cho công nhân tại nhà máy đông lạnh, thậm chí còn phải tách biệt với khu chế biến để bảo đảm an toàn thực phẩm, một số DN giảm công suất chế biến từ 30 - 90%. Hơn nữa, từ trước tới nay phần lớn lao động của các nhà máy này là người địa phương đi về trong ngày, ít trường hợp có nhu cầu ở lại công ty.
 |
| Hoạt động sản xuất tôm xuất khẩu tại Công ty CP Sao Ta |
Về nguyên liệu, sản xuất tôm ở Đồng bằng sông Cửu Long đang vào vụ thu hoạch rộ, xuất khẩu tăng tốc vì đơn hàng nhiều, nhưng năm nay đúng vào thời điểm nước rút thì Covid-19 lại bao vây tứ phía. Dù nguồn nguyên liệu dồi dào nhưng việc vận chuyển gặp nhiều khó khăn, thiếu công nhân, ảnh hưởng không nhỏ đến sản xuất.
Ngoài ra, do thực hiện yêu cầu phòng chống dịch, nhiều nhà máy bao bì, dịch vụ, nguyên vật liệu phụ trợ cho ngành thủy sản bị đóng cửa. Các DN thủy sản đôn đáo tìm nhà cung cấp thay thế, nhưng hầu hết đều đàm phán kéo dài thời gian giao hàng. Nhiều chuyến xe chở thức ăn nuôi tôm bị kiểm tra tải trọng xe hay xe chở đầu vỏ tôm không được qua TP Cần Thơ để bán cho nhà máy chế biến vì không phải xe chở hàng thiết yếu…
Doanh nghiệp cần giải pháp tháo gỡ
Theo VASEP, các DN hội viên phản ánh, mặc dù, Bộ Y tế đã có công văn gửi UBND các tỉnh yêu cầu không kiểm tra giấy chứng nhận xét nghiệm SARS-CoV-2 đối với người điều khiển phương tiện vận chuyển hàng hóa (lái xe, nhân viên bốc xếp dỡ hàng hóa theo xe) nhưng hầu hết các tỉnh miền Tây vẫn yêu cầu tài xế phải có giấy xét nghiệm âm tính Covid-19.
Thực tế, trong khi miền Tây tôm nguyên liệu vào vụ, nhưng do không mua được nên DN tại các tỉnh ven biển Bình Định, Kiên Giang, Bà Rịa - Vũng Tàu phải giảm từ 20-70% công suất. Các địa phương đều giãn cách hoặc một số cảng cá bị phong tỏa nên cước vận chuyển đường biển tăng phi mã. Do thiếu container, thời gian thanh toán và giao hàng của nhà nhập khẩu ở cảng quốc tế cũng lâu hơn cũng khiến các DN chồng thêm khó khăn.
Sau khi thực hiện “3 tại chỗ”, các DN tiếp tục xoay sở, cân đối tài chính; thay đổi, sắp xếp kế hoạch sản xuất theo thứ tự ưu tiên cho từng đối tượng khách hàng, từng đơn hàng, tận dụng tối đa hàng trong kho… Tuy vậy, vẫn không ít khách hàng, nhà nhập khẩu đòi hủy đơn hàng, bồi thường vì giao hàng trễ.
Điều mong mỏi của các DN lúc này không phải là tăng trưởng bao nhiêu mà là công nhân, người lao động được tiêm vắc-xin Covid-19 càng sớm càng tốt để an tâm hoạt động. Ngoài ra, tùy theo tình hình dịch bệnh, cũng cần có các giải pháp đồng bộ nhằm tháo gỡ ách tắc lưu thông hàng hóa, nguyên liệu phục vụ chăn nuôi, chế biến, tiêu dùng thủy sản giữa các địa phương. Cùng với đó là các giải pháp về an sinh xã hội, hỗ trợ gia đình người lao động, nhất là các hộ nghèo, hộ gặp khó khăn, đặc biệt là gia đình có người cao tuổi, người có sức khỏe yếu, bệnh nền nhiều… Trong điều kiện dịch bệnh như hiện nay, để bảo đảm an sinh xã hội thì ngoài nguồn kinh phí Nhà nước, cần đẩy mạnh công tác xã hội hóa, với sự tham gia của chính các DN và thực tế có nhiều DN đã làm tốt điều này.
Nhân tố bảo đảm sự tồn tại và phát triển của các DN là người lao động, nhưng đằng sau họ là gia đình, cha mẹ, con cái… Vì vậy, từng DN cần rà soát lại hoàn cảnh gia đình công nhân của mình, căn cứ vào khả năng để có kế hoạch hỗ trợ thiết thực với từng đối tượng. Được như vậy, người lao động sẽ gắn bó và sẵn sàng cống hiến hết mình cho DN.
