Khi nào ĐBSCL thành trung tâm chế biến, tiêu thụ nông sản?

ĐBSCL cũng là nơi đi đầu trong xây dựng, phát triển các mô hình sản xuất nông nghiệp mới. Trong đó, mô hình cánh đồng mẫu lớn được phát động cách đây hơn 10 năm và mô hình 1 triệu héc ta lúa chất lượng cao, phát thải thấp gắn với tăng trưởng xanh vùng ĐBSCL đang triển khai thực hiện.

Máy nông nghiệp Tập đoàn Lộc Trời tặng các hợp tác xã ở huyện Thoại Sơn.

Đơn cử, với mô hình 1 triệu héc ta lúa chất lượng cao, báo cáo từ Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cho thấy, vụ Hè Thu 2024, 7 mô hình thí điểm ở ĐBSCL đạt kết quả rất tích cực, trong đó giúp giảm 20 - 30% chi phí vật tư đầu vào; tăng 10% năng suất; tăng thu nhập 20 - 25% so với mô hình canh tác truyền thống. Đặc biệt, mô hình thí điểm cho thấy việc áp dụng quy trình canh tác của đề án giúp giảm 5 - 6 tấn khí CO2 mỗi héc ta.

Tuy nhiên, câu chuyện liên kết sản xuất, chế biến và tiêu thụ.... của ngành nông nghiệp vẫn tồn tại rất nhiều thách thức, nhất là tính bền vững trong liên kết sản xuất, chế biến và tiêu thụ giữa doanh nghiệp với người nông dân.

Ông Huỳnh Văn Thòn, Chủ tịch HĐQT Công ty Cổ phần Tập đoàn Lộc Trời tại một hội nghị gần đây ở TP Cần Thơ đã thừa nhận, mối liên kết hợp tác giữa doanh nghiệp và nông dân thiếu bền vững, khiến mô hình cánh đồng mẫu lớn không phát triển được.

Thậm chí, với mô hình 1 triệu héc ta lúa chất lượng cao, lí thuyết thấy rất dễ thực hiện, nhưng đánh giá kĩ thì không dễ chút nào, bởi không đồng bộ giữa quản lí, quản trị và vấn đề chính sách. ?Cần phân chia rõ ràng công việc và lợi ích của các bên tham gia, bao gồm doanh nghiệp, nông dân, các nhà hoạch định chính sách và chỉ đạo từ phía quản lí nhà nước?, ông kiến nghị.

Theo Chủ tịch HĐQT Tập đoàn Lộc Trời, các địa phương tham gia Đề án cần có ?nhạc trưởng?để chỉ đạo chung. Trong đó, doanh nghiệp tham gia có sự phân vai rõ ràng, bao gồm vật tư nông nghiệp, giống, mua bán, chế biến, xuất khẩu? như vậy việc thực hiện sẽ nhanh hơn. ?Phải có ?nhạc trưởng? mới dẫn dắt, chứ doanh nghiệp như chúng tôi, có làm cũng lòng vòng mãi không ra, ông nói.

Trong khi đó, về chế biến, đa phần sản phẩm nông nghiệp nước ta chỉ dừng lại ở xuất khẩu sản phẩm thô hoặc có hàm lượng chế biến thấp. Trong đó, với ngành thủy sản, dù được đánh giá là ngành hàng có hàm lượng chế biến cao trong nhóm ngành nông nghiệp, nhưng tỉ lệ sản phẩm chế biến giá trị gia tăng cao cũng chỉ chiếm 20 - 30% trong tổng sản phẩm xuất khẩu hằng năm.

Còn với cây ăn trái, đáng chú ý nhất là trái sầu riêng, dù lập kì tích về kim ngạch xuất khẩu (10 tháng đầu năm đạt trên 3 tỉ USD), nhưng sản phẩm xuất khẩu cũng chỉ dừng lại ở dạng tươi, đông lạnh hoặc sấy, chưa có nhiều sản phẩm chế biến sâu.