Quốc tế 03/12/2019 08:57
Các nhà khoa học cảnh báo trái đất có thể đã vượt qua một loạt các điểm tới hạn (hay còn gọi là điểm bùng phát) về biến đổi khí hậu quan trọng. Đây là một “mối đe dọa lớn tới sự sống còn của nền văn minh nhân loại” và hành tinh của chúng ta “đang ở trong tình trạng khẩn cấp”.
Khí hậu chạm tới điểm bùng phát khi các tác động nhất định của việc Trái Đất nóng lên xảy ra mà không thể ngăn chặn được, ví dụ như hiện tượng băng tan ở các cực hay những cánh rừng nhanh chóng bị xóa sổ. Trước đây, nhiệt độ tăng tới mức 5 độ C được cho là mốc đánh dấu điểm bùng phát, nhưng những bằng chứng mới đây nhất cho thấy điểm này có thể đã xảy ra ở giữa mức 1 và 2 độ C.
Hành tinh của chúng ta đã nóng lên 1độ C và nhiệt độ chắc chắn sẽ còn tăng cao nữa, do khí thải và mức khí nhà kính vẫn đang tiếp tục tăng. Các nhà khoa học cảnh báo khi một điểm bùng phát nổ ra, chẳng hạn như việc băng tan giải phóng khí mê tan, có thể dẫn tới một loạt những điểm khác, tạo hiệu ứng dây chuyền.
 |
| Một phần của dải băng phía tây Nam Cực đang dần biến mất không thể phục hồi được. Ảnh: AFP/Getty Images. |
Các nhà nghiên cứu, thừa nhận rằng sự phức tạp trong khoa học về các điểm tới hạn tiềm ẩn nguy cơ bất ổn. Tổn hại tiềm tàng từ các điểm tới hạn là rất lớn trong khi thời gian để đối phó lại quá ngắn, bởi vậy họ kêu gọi sự chung tay từ cộng đồng quốc tế trong những nỗ lực đối phó với nguy cơ này.
Đi đầu cho phong trào lên tiếng để cứu trái đất là nhà hoạt động khí hậu 16 tuổi người Thụy Điển Greta Thunberg. Thunberg nổi tiếng từ tháng 8/2018 ở tuổi 15 với việc biểu tình bên ngoài trụ sở quốc hội Thụy Điển để kêu gọi giới lãnh đạo hành động mạnh mẽ hơn trước sự nóng lên toàn cầu. Sau bài phát biểu của cô bé tại Hội nghị Biến đổi Khí hậu LHQ năm 2018, học sinh sinh viên đã tiến hành các cuộc biểu tình hàng tuần ở một số nơi trên thế giới.
Hồi tháng 9, cô bé này tiếp tục thu hút sự chú ý của dư luận với bài phát biểu tại Hội nghị Hành động vì Khí hậu LHQ tại New York.
9 điểm bùng phát có thể đã được kích hoạt
Bài báo mới được công bố trong bối cảnh LHQ đã cảnh báo những nỗ lực hiện tại chưa thể ngăn chặn sự nóng lên toàn cầu, với nhiệt độ trái đất đang dần đến gần mức 3-4 độ C. Những bình luận cũng đã liệt kê 9 điểm bùng phát có thể đã được kích hoạt.
Một phần của dải băng phía Tây Nam Cực đang dần biến mất không thể phục hồi được. Điều tương tự dường như đang xảy ra tại lưu vực sông Wilkes ở phía Đông Nam Cực.
Tảng băng khổng lồ ở Greenland đang tan chảy với tốc độ “chóng mặt”, trong khi băng biển Bắc Cực thì đang thu hẹp lại rất nhanh. Băng vĩnh cửu trên khắp Bắc Cực đang bắt đầu tan chảy, giải phóng khí carbon dioxide và mê tan.
Dòng hải lưu Gulf Stream ở Đại Tây Dương, lâu nay đóng vai trò quan trọng trong việc làm ấm khí hậu châu Âu, cũng đã chảy chậm lại 15% kể từ giữa thế kỉ XX.
Một báo cáo khoa học cho biết 17% rừng nhiệt đới Amazon đã bị mất từ năm 1970. Điểm bùng phát, tại đó việc mất rừng dẫn tới khô hạn, có thể nằm trong khoảng 20% - 40%. Nhiều vụ cháy rừng và dịch bệnh bùng phát, có khả năng biến một số khu vực từ “bồn khử carbon” trở thành “nguồn sinh carbon”.
Một loạt các điểm bùng phát có thể xảy ra đồng loạt, ví dụ như biển băng Bắc Cực tan chảy góp phần khuếch đại nhiệt độ trái đất do sự tiếp xúc bề mặt đại dương tới hấp thụ nhiều nhiệt lượng từ ánh sáng mặt trời. Điều này tiếp tục đẩy nhanh tốc độ băng tan tại Greenland và các khu vực có băng vĩnh cửu.
Cần kích hoạt những “điểm bùng phát” tích cực
Giáo sư Martin Siegert tại Đại học Hoàng gia London cho rằng những nỗ lực mới để đối phó với vấn đề này đều rất quý giá. Ông chỉ ra rằng việc xả thải CO2 vào khí quyển diễn ra với tốc độ nhanh chóng dường như chưa từng xảy ra trên trái đất trước đây. Kết quả sơ bộ từ các mô hình khí hậu mới nhất cho thấy sự nóng lên toàn cầu sẽ nghiêm trọng hơn chúng ta đã dự báo, làm tăng nguy cơ phá vỡ điểm tới hạn.
Giáo sư Tim Lenton tại Đại học Exeter cho biết: “Nếu muốn tránh những điểm bùng phát khí hậu tồi tệ này, chúng ta cần kích hoạt những “điểm bùng phát” tích cực về kinh tế và xã hội, như việc sử dụng năng lượng tái tạo, để hướng tới một tương lai hạnh phúc, hưng thịnh, bền vững hơn cho các thế hệ sau”.
