Biến đổi khí hậu tác động thế nào đến sức khỏe?

Tiến sĩ Angela Pratt, Trưởng đại diện WHO tại Việt Nam: Biến đổi khí hậu là mối đe dọa ngày càng lớn đối với sức khỏe cộng đồng

Khi biến đổi khí hậu trở thành khủng hoảng y tế

Theo các chuyên gia, biến đổi khí hậu không chỉ là thách thức về môi trường mà còn là một cuộc khủng hoảng y tế, bởi nó tác động trực tiếp đến sức khỏe con người. Nhiệt độ tăng cao làm gia tăng nguy cơ sốc nhiệt và bệnh tim mạch, thay đổi khí hậu thúc đẩy sự lan rộng của các bệnh truyền nhiễm như sốt xuất huyết, sốt rét, cúm, trong khi các hiện tượng thời tiết cực đoan như bão lũ, hạn hán đe dọa nguồn nước sạch và an ninh lương thực. Ngoài ra, tình trạng ô nhiễm không khí do khí thải nhà kính làm trầm trọng thêm các bệnh về đường hô hấp, khiến gánh nặng y tế ngày càng lớn.

Tại Việt Nam, tình trạng này làm gia tăng nguy cơ bùng phát dịch bệnh như sốt xuất huyết, xuất hiện các hiện tượng thời tiết cực đoan và đe dọa khả năng tiếp cận nước sạch, đặc biệt ở các khu vực dễ bị tổn thương. Lượng khí thải carbon vừa đẩy nhanh biến đổi khí hậu vừa làm trầm trọng thêm ô nhiễm không khí, trong khi hệ thống y tế phải đóng vai trò tuyến đầu ứng phó.

Ước tính đến năm 2050, tác động khí hậu có thể khiến Việt Nam thiệt hại 1–3 tỷ USD chi phí y tế và tới 23 tỷ USD do suy giảm năng suất lao động. Hiện khoảng 70% dân số đang sinh sống tại vùng ven biển và trũng thấp – những nơi dễ bị ảnh hưởng nặng nề bởi lũ lụt, xâm nhập mặn và thời tiết cực đoan.

Các ý kiến tham luận tại hội thảo nhằm xác định các hành động ưu tiên để đưa yếu tố sức khỏe vào chính sách khí hậu

Lồng ghép y tế vào chính sách khí hậu

Trong bối cảnh đó, hội thảo "Tham vấn về biến đổi khí hậu và sức khỏe: Thúc đẩy lồng ghép sức khỏe vào Báo cáo NDC 3.0 của Việt Nam" đã được tổ chức tại Hà Nội ngày 23/9 với sự tham gia của nhiều bộ, ngành, địa phương, tổ chức phát triển và giới học thuật.

Sự kiện nhằm xác định các hành động ưu tiên để đưa yếu tố sức khỏe vào chính sách khí hậu, đồng thời góp phần hoàn thiện Báo cáo Đóng góp do Quốc gia tự quyết định (NDC) mà Việt Nam sẽ trình bày tại Hội nghị Biến đổi khí hậu Liên Hợp Quốc (COP30) ở Brazil, tháng 11/2025.

Đại diện ba tổ chức Liên Hợp Quốc gồm WHO, UNICEF và UNDP tái khẳng định cam kết đồng hành cùng Việt Nam để ưu tiên sức khỏe trong chiến lược khí hậu, bảo đảm không ai bị bỏ lại phía sau.

Tiến sĩ Angela Pratt, Trưởng đại diện WHO tại Việt Nam nhấn mạnh: "Biến đổi khí hậu là mối đe dọa ngày càng lớn đối với sức khỏe cộng đồng. Việt Nam đã thể hiện sự lãnh đạo quyết liệt và vai trò ngày càng quan trọng trong các nỗ lực toàn cầu, trong đó có Liên minh ATACH. Việc tăng cường lồng ghép yếu tố sức khỏe vào Báo cáo NDC 3.0 sẽ bảo đảm hành động khí hậu thực sự bảo vệ tính mạng và phúc lợi người dân. WHO cam kết mạnh mẽ hỗ trợ Chính phủ Việt Nam trong tất cả các nỗ lực này".

Bà Ramla Khalidi, Trưởng đại diện thường trú UNDP tại Việt Nam khẳng định: "Sức khỏe của người dân là nền tảng cho sự phát triển bền vững của nền kinh tế và sự thịnh vượng của xã hội. Các mục tiêu khí hậu tham vọng với sức khỏe là cốt lõi có thể mở ra nguồn tài chính mới, tăng cường khả năng phục hồi và mang lại kết quả tốt hơn cho nhân loại và hành tinh. UNDP cùng UNICEF và WHO đang huy động chuyên môn để bảo đảm hành động vì khí hậu cũng đồng nghĩa với hành động vì phúc lợi con người".

Bà Silvia Danailov, Trưởng đại diện UNICEF tại Việt Nam, nhấn mạnh cam kết của UNICEF đối với "một tầm nhìn chiến lược đặt trẻ em và cộng đồng dễ bị tổn thương vào trung tâm của các nỗ lực thích ứng và giảm thiểu biến đổi khí hậu. UNICEF sẽ tiếp tục hỗ trợ Việt Nam lồng ghép sức khỏe trẻ em vào Báo cáo NDC 3.0 và thúc đẩy các cách tiếp cận gắn với trẻ em và thanh thiếu niên, bảo đảm quyền trẻ em luôn là ưu tiên trong chương trình nghị sự về khí hậu".

Những cam kết này phù hợp với mục tiêu mà Việt Nam đưa ra tại COP26 về xây dựng hệ thống y tế bền vững, có khả năng chống chịu với biến đổi khí hậu, đồng thời thể hiện vai trò tiên phong trong Liên minh Hành động chuyển đổi về khí hậu và sức khỏe (ATACH).

Với tư cách thành viên Ủy ban Điều hành khu vực Tây Thái Bình Dương của ATACH, Việt Nam đang đẩy mạnh hợp tác kỹ thuật và chia sẻ kinh nghiệm để phát triển hệ thống y tế phát thải thấp, hướng tới giảm ô nhiễm không khí, bảo vệ sức khỏe cộng đồng và xây dựng môi trường trong lành hơn.