Giải ngân trái quy định, ngân hàng ‘đau đầu’ thanh lý khoản nợ

Tiến hành thanh tra toàn diện dự án

Dự án Nhà máy thủy điện Bắc Giang, tại xã Quý Hòa, huyện Bình Gia, tỉnh Lạng Sơn được thiết kế 2 tổ máy công suất lắp máy là 14 MW, tổng mức đầu tư 541 tỷ đồng, do Công ty Cổ phần Năng lượng SOMECO 1 (Công ty SOMECO1) làm chủ đầu tư.

Dự án được khởi công từ năm 2009, đến năm 2013 dự án ngừng thi công và đến năm 2018 được tái khởi động. Tuy nhiên, chỉ một thời gian ngắn sau khi tái khởi động, dự án tiếp tục bị ngừng thi công đến nay.

Sau 12 năm từ ngày khởi công, nhà máy này vẫn chỉ là “dự án” bởi chưa thể đưa vào vận hành, công trình chỉ hiện hữu các hạng mục: đường vận hành, cống dẫn dòng, đường dây 35kV. Các hạng mục dở dang gồm: đập bờ phải, đập bờ trái, đập tràn... Một số công trình khác ngoài bêtông đã bị xuống cấp nghiêm trọng, cấu trúc sắt thép đã hoen gỉ theo thời gian.

Dự án “đắp chiếu” không chỉ gây ra sự lãng phí lớn, mà còn tác động rất lớn đến đời sống của Nhân dân trong khu vực lòng hồ, nhất là những hộ có đất đai, tài sản trong phạm vi thu hồi đất thực hiện dự án.

Trụ sở Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Chi nhánh Lạng Sơn (Agribank)

Hàng năm vào mùa mưa lũ, hoa màu của người dân bị ngập úng nhiều do công trình mới ngăn chặn một phần dòng chảy, làm giảm năng suất nông nghiệp, nhiều vụ bà con mất trắng.

Theo thống kê sơ bộ của ngành chức năng có khoảng 483 hộ dân bị ảnh hưởng bởi dự án, trong đó, 42 hộ bị thu hồi nhà ở, đất ở, phải di chuyển chỗ ở; 23 công trình hạ tầng công cộng bị ảnh hưởng.

Đặc biệt, theo người dân địa phương phản ánh, khi ngành chức năng tiến hành kiểm điểm tài sản các hộ dân bị thiệt hại bởi dự án thì Chủ đầu tư không phối hợp nên người dân không được bồi thường khiến ai cũng bất bình.

Nguyên nhân khiến tiến độ thi công chậm chễ được xác định là do năng lực tài chính yếu kém của chủ đầu tư. Đặc biệt hơn, một số cán bộ tín dụng thuộc Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn - Chi nhánh tỉnh Lạng Sơn đã để xảy ra những sai phạm trong kiểm tra, giám sát quá trình vay vốn và trả nợ của chủ đầu tư.

Để giải quyết dứt điểm tình trạng trên, tháng 3/2021, Chủ tịch UBND tỉnh Lạng Sơn Hồ Tiến Thiệu đã kiểm tra thực tế và chỉ đạo các đơn vị chuyên môn trong tỉnh thanh tra toàn diện việc chấp hành quy định của pháp luật đối với dự án này.

Trong đó, Sở Kế hoạch và Đầu tư là cơ quan được Chủ tịch UBND tỉnh chỉ đạo chủ trì phối hợp với các đơn vị để thành lập đoàn thanh tra và tổ chức thanh tra dự án.

Ngân hàng giải ngân trái quy định

Về đầu tư vốn thủy điện, Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Chi nhánh tỉnh Lạng Sơn là đơn vị cho Công ty SOMECO1 (chủ đầu tư dự án Nhà máy thủy điện Bắc Giang) vay vốn.

Tháng 1/2009, Tổng giám đốc Ngân hàng Agribank Việt Nam có Văn bản số 65/NHNo-TDDN về việc chấp thuận cho Công ty SOMECO1 vay hơn 202 tỷ 992 triệu đồng.

Văn bản số 65/NHNo-TDDN nêu rõ các điều kiện trước khi ký hợp đồng tín dụng là: Chủ đầu tư phải tham gia đủ vốn tự có vào dự án tối thiểu 30% tổng mức đầu tư, tương đương 94 tỷ đồng. Đồng thời phải sử dụng tối thiểu 50% vốn tự có, tương ứng 47 tỷ đồng để thực hiện dự án.

Tuy nhiên, vào cuộc thanh tra, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam - Chi nhánh Lạng Sơn đã phát hiện hàng loạt sai phạm trong việc Agribank - Chi nhánh Lạng Sơn cấp tín dụng cho Cty SOMECO1.

Cụ thể, tại Kết luận thanh tra số 07/KL-LAS.TTGSNH ngày 5/1/2012 của Ngân hàng Nhà nước - Chi nhánh tỉnh Lạng Sơn về việc thanh tra đột xuất đối với Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Chi nhánh tỉnh Lạng Sơn đã nêu rõ hành vi sai phạm của chi nhánh diễn ra liên tục trong việc giải quyết cho vay đối với dự án nói trên.

Tại thời điểm ký kết hợp đồng tín dụng ngày 21/1/2009, vốn chủ sở hữu của Cty SOMECO1 mới chỉ gần 7,1 tỷ đồng. Mức vốn này không đáp ứng đủ điều kiện để vay vốn ngân hàng nhưng Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn - Chi nhánh tỉnh Lạng Sơn vẫn thực hiện giải ngân.

Đặc biệt, tháng 7/2009, Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn - Chi nhánh tỉnh Lạng Sơn tiếp tục giải ngân 20 tỷ đồng (lần ghi nợ thứ 7) cho Cty SOMECO1 để tạm ứng công trình là trái với nội dung Văn bản số 65/NHNo-TDDN ngày 7/1/2009 của Tổng Giám đốc Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Việt Nam khi chủ đầu tư đã vi phạm điều kiện tỷ lệ góp vốn và tiến độ thực hiện dự án.

Ngoài ra, Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn - Chi nhánh tỉnh Lạng Sơn còn thiếu giám sát và giám sát không đầy đủ việc thực hiện nghĩa vụ khách hàng trong mua bảo hiểm công trình Nhà máy thủy điện Bắc Giang đã thỏa thuận trong hợp đồng tín dụng…

Nghiêm trọng hơn, Kết luận thanh tra số 07/KL-LAS.TTGSNH cũng chỉ rõ, dù biết dự án Nhà máy thủy điện Bắc Giang đã tạm dừng thi công từ tháng 7/2011 nhưng đến tháng 11/2011, Chi nhánh ngân hàng vẫn ký hợp đồng tín dụng để cho vay thực hiện dự án; trong đó, có các khoản chi trả lương nhân công, vi phạm nghiêm trọng Luật các tổ chức tín dụng và một số điều, khoản khác theo quy định của Thống đốc Ngân hàng Nhà nước.

Cuối cùng, Kết luận thanh tra nhấn mạnh: “Việc Chi nhánh Agribank Lạng Sơn cấp tín dụng dự án Thủy điện Bắc Giang đối với Cty SOMECO1 và Công ty Toàn Phát đã vi phạm nghiêm trọng nguyên tắc và điều kiện vay vốn, vi phạm trong việc thẩm định, kiểm tra và giám sát vốn vay; Không tuân thủ quy định của Ngân hàng Nhà nước, Ngân hàng Agribankk Việt Nam; Không chấp hành kết luận thanh tra của Ngân hàng Nhà nước Chi nhánh Lạng Sơn”.

Về nguyên nhân, Kết luận thanh tra cho rằng, về phía Agribank Lạng Sơn do cán bộ tín dụng thẩm định; tổ thẩm định; Trưởng phó phòng tín dụng; Giám đốc chi nhánh xét duyệt cho vay đã không tuân thủ các quy định trong việc cấp tín dụng của ngân hàng Nhà nước Việt Nam, ngân hàng Agribank Việt Nam. Cố tình không thực hiện các quy định hiện hành về cấp tín dụng, không chấp hành kết luận của Ngân hàng Nhà nước Chi nhánh Lạng Sơn. Mặc dù biết công ty Someco1 không đủ năng lực tài chính, không có đủ vốn tự có để thực hiện dự án theo quy định; công trình thủy điện Bắc Giang đã tạm dừng thi công nhưng vẫn giải quyết cho vay vốn. Đặc biệt, nghiêm trọng hơn, là việc chi nhánh đã xét duyệt cho Công ty CP công nghiệp xây dựng vay mới để trả nợ cũ, sử dụng vốn vay sai mục đích, làm sai lệch chất lượng tín dụng tại đơn vị.

Theo Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn - Chi nhánh tỉnh Lạng Sơn, tính đến ngày 31/12/2020 tổng dư nợ của dự án là gần 233,5 tỷ đồng và hơn 1,1 triệu USD; trong đó phần nợ lãi là gần 120 tỷ đồng và hơn 437.000 USD.

Trong Kết luận thanh tra trên nêu kiến nghị: Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam kỷ luật và xử lý trách nhiệm cá nhân với ông Vi Văn Việt (Giám đốc Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn - Chi nhánh tỉnh Lạng Sơn) và ông Nông Văn Như (Phó Giám đốc chi nhánh); yêu cầu Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn - Chi nhánh tỉnh Lạng Sơn kiểm điểm trách nhiệm với cán bộ ngân hàng là ông Hoàng Văn Cảm (Trưởng phòng Tín dụng) và Hoàng Kim Vượng (Phó phòng Tín dụng). Đồng thời, khắc phục những sai phạm đã gây ra…

Kết luận còn nêu rõ nếu không thực hiện nghiêm thì đề nghị cách chức Giám đốc, Phó Giám đốc, Trưởng phòng và Phó phòng Tín dụng có tên trên.

Đến nay, dự án bỏ dở lãng phí hàng trăm tỷ, các cán bộ Agribank - Chi nhánh Lạng Sơn mắc sai phạm nghiêm trọng gồm các ông: Việt, Như, Cảm, Vượng chỉ bị xử lý trách nhiệm “nhẹ hều” là hình thức Khiển trách. Hiện ông Việt, ông Như đã nghỉ hưu. Còn ông Cảm, ông Vượng vẫn "nghiễm nhiên" nắm giữ vị trị quan trọng trong Agribank Chi nhánh Lạng Sơn.

Trong khi đó, Agribank - Chi nhánh Lạng Sơn đang “đau đầu” vì chưa thể thu hồi vốn đối với dự án, khi thời gian gia hạn đã hết từ lâu. Do Công ty SOMECO1 không có khả năng trả nợ xuất phát từ hành vi sai phạm của Agribank - Chi nhánh Lạng Sơn gây ra, nên Agribank Việt Nam vừa phải phát đi thông báo tìm người mua toàn bộ khoản nợ của Công ty SOMECO1 tại Agribank - Chi nhánh Lạng Sơn với giá khởi điểm lên đến hơn 264,8 tỷ đồng.

Tạp chí Ngày mới Online tiếp tục thông tin!