Đừng lạm dụng từ “lạm dụng”

Trước hết, cần hiểu nghĩa của từ “lạm dụng”. Đây là một từ Hán Việt. Trong đó, “lạm” (bộ “thủy”, quy định nét nghĩa liên quan đến nước) nghĩa gốc là “nước tràn ra”, từ đó có nghĩa chuyển là “quá mức” như trong các từ “lạm phát”, “lạm quyền”, “lạm thu”… “Dụng” (chữ cũng là bộ) nghĩa là “dùng” (“dùng” trong tiếng Việt chính là biến âm của “dụng” này), như trong các từ “bổ dụng”, “chuyên dụng”, “dân dụng”, “sử dụng”… “Lạm dụng” có thể hiểu là “sử dụng quá mức”. Cho nên, Từ điển tiếng Việt (Viện Ngôn ngữ học, Hoàng Phê chủ biên, 1997) giảng “lạm dụng” là “dùng, sử dụng quá mức hoặc quá giới hạn đã được quy định” (tr.521).

Như vậy, nghĩa của “lạm dụng” là hết sức rõ ràng. Tuy nhiên, không ít người, kể cả một số nhà báo lại viết kiểu như “bị truy tố/ kết án vì tội lạm dụng tình dục trẻ em”. Chẳng hạn báo Tuổi Trẻ có bài “Mỹ kết án 11 năm tù người lạm dụng tình dục trẻ em Việt tại TP Hồ Chí Minh”. Báo Thanh Niên có bài “Lạm dụng tình dục trẻ em ở Mỹ bị xử lí thế nào?”... Xin khẳng định, đây là những cách dùng từ sai, thậm chí sai rất… ngô nghê.