Nghiên cứu - Trao đổi 16/06/2023 14:11
Khi đã biết đọc võ vẽ, tôi đã đọc những bài báo đầu tiên được in trên tờ báo bọc bìa sách giáo khoa. Lúc đó, nhà tôi chưa có radio, chưa có tivi nên tôi “đói” thông tin lắm! Chỉ là một cậu học sinh tiểu học nhưng không hiểu sao tôi lại rất thích đọc báo. Lúc đó, hệ thống loa phường vẫn chưa hoàn chỉnh nên khu phố tôi chưa có loa phường. Tôi còn nhớ khi họp tổ dân phố, nhiều đại diện hộ gia đình nơi tôi sống đã đứng dậy có ý kiến chính quyền nên lắp đặt thêm loa phường tại khu phố để bà con được nghe các chương trình của Đài Tiếng nói Việt Nam và Đài truyền thanh địa phương.
“Đói ăn, khát uống”. Tôi nhớ khi anh hàng xóm mua báo về đọc, tôi lại lân la xin để đọc “ké”. Nhưng khoảng hai ba lần, người ta cảm thấy khó chịu và từ chối cho mượn.
Khi lên học cấp hai và cấp ba, tôi đi làm thêm để phụ giúp cha mẹ. Kì lạ thay sở thích đọc báo giấy vẫn không giảm trong tôi! Tôi quan niệm rằng, cái đói về vật chất tuy rất quan trọng nhưng có thể nhịn chứ cái đói về tinh thần thì không thể nhịn được. Bởi vậy, tôi thường đến ngôi chợ gần nhà để mua những tờ báo cũ để đọc. Những tờ báo đó những tiểu thương dùng làm giấy gói đồ nên bán cũng rẻ. Thôi thì “cũ người, mới ta”, tôi cố gắng đọc những thông tin mới lạ dành cho mình.
 |
Thời sinh viên, tôi ít đọc báo giấy hơn vì dành thời gian vào thư viện đọc sách. Một phần lúc đó báo online bắt đầu xuất hiện nhiều nên tôi thường đọc các báo online tại máy tính kết nối internet, rồi sau này là trên điện thoại smartphone. Một điều nữa là khi nhà có radio, có tivi thì tôi cũng ít đọc báo giấy hơn.
Tuy nhiên, trong tâm thức của mình, tôi thầm cám ơn những tờ báo giấy và cả những báo online mà tôi từng đọc. Không chỉ chia sẻ kiến thức đến với mọi người, những tờ báo này còn truyền bá những mơ ước cho một xã hội phát triển hơn, tốt đẹp hơn.
Lần về quá khứ, lịch sử báo chí đã có cách đây hàng trăm năm. Có thể nhận ra rằng, thời con người chưa có radio, chưa có tivi và chưa có báo online thì nhu cầu đọc báo giấy là ưu tiên số một trong việc tiếp cận thông tin. Nước ta hiện có 800 cơ quan báo chí là một minh chứng cho điều này. Tuy nhiên, trước sự thay đổi về công nghệ như hiện nay và tài nguyên gỗ (để làm giấy) ngày càng ít đi thì việc các báo chuyển dần từ báo giấy sang báo online là một xu thế bắt buộc. Nhiều tờ báo hiện nay cũng có thêm nhiều chuyên mục trên báo online dựa trên nền tảng YouTube, mạng xã hội,… lôi cuốn bạn đọc mà báo giấy không thể có. Báo online đã có khả năng kết hợp chuyển tải thông tin với hình ảnh, đồ hoạ, âm thanh, video nên thu hút bạn đọc hơn báo giấy. Một điểm tiện ích là việc lưu trữ thông tin của báo online được thực hiện một cách có hệ thống và có công cụ tra cứu thông tin theo chủ đề một cách dễ dàng.
Thực tế, trên thế giới, báo giấy đang chứng kiến đà lao dốc. Nhiều tờ báo lớn của Mỹ tồn tại hàng trăm năm vẫn phải đứng trước sức ép đóng cửa hay cắt giảm nhân viên khi doanh thu bán báo và quảng cáo sụt giảm mạnh. Lịch sử cho thấy, sự xuất hiện của truyền hình vào những năm 1950 cũng từng làm suy giảm của các tờ báo in. Nhưng sự bùng nổ của internet trong những năm 90 của thế kỉ trước đã tăng phạm vi lựa chọn phương tiện truyền thông có sẵn cho người đọc.
Tuy nhiên, theo tôi nghĩ, những tờ báo giấy vẫn rất cần thiết cho con người. Báo giấy tuy thông tin không nhanh bằng báo online nhưng có sự lựa chọn rất kĩ về nội dung nên đều là những bài viết hay, bổ ích cho bạn đọc. Bởi vậy, nhiều bạn đọc vẫn yêu thích việc mua báo giấy vì có thể đọc những bài viết hay, bổ ích một cách nhanh nhất nhưng lại được nghiền ngẫm suy tư, mà nếu chờ đọc trên báo online thì có khi phải chờ vài tiếng sau, hoặc đến buổi chiều (báo ngày) hoặc có khi là… một tuần sau, một tháng sau (đối với tuần báo, báo hằng tháng, báo Xuân).
Một điều nữa là việc đọc báo online hiện nay chủ yếu trên điện thoại smartphone có kết nối mạng. Tuy nhiên, vì màn hình điện thoại smartphone có kích thước nhỏ nên việc đọc tin tức không thể bằng việc lần giở những tờ báo có kích thước được tính toán phù hợp để việc tiếp nhận thông tin không gây hại cho đôi mắt con người.
Ngày nay, thật khó có thể tìm ra một ai đó không có smartphone, hoặc ngôi nhà nào đó không máy tính để bàn hay laptop. Tuy nhiên, ở khu vực xa xôi hơn, khi người dân khó có thể tiếp cận internet thì báo giấy lại có tần suất xuất hiện lớn hơn báo online.
Trong một đại dương thông tin từ báo online, con người trở nên nhỏ bé hẳn. Sự bội thực thông tin khiến con người trở nên chán ngán. Con người dường như muốn tìm đến sự tin cậy, sự giản dị, sự thân quen nhiều hơn. Bởi vậy nhiều tờ báo giấy vẫn còn một lượng bạn đọc trung thành và ngày càng có thêm nhiều bạn đọc mới mỗi ngày.
Bản thân tôi cũng vậy. Tôi vẫn đọc báo online, xem truyền hình nhưng nếu nhận được một tờ báo giấy nào đó được gửi qua đường bưu điện thì tôi vẫn thích thú đọc và nghiền ngẫm nó như một báu vật tri thức. Hoặc là khi đi mua những cuốn sách cũ, tôi thường mua những tờ báo cũ để đọc vì “cũ người mới ta”. Nhất là những tờ báo Xuân, tuần báo, báo hằng tháng có những sự kiện kỉ niệm lớn của đất nước, dân tộc thì nhất định phải là đọc báo giấy chứ đọc báo online thì thiếu hẳn không khí lễ, tết.
