Đại diện UBND TP Hà Nội lẩn tránh, nhưng công lí vẫn sáng tỏ
Sau 2 lần phải hoãn phiên tòa, vì người đại diện của UBND TP Hà Nội (bị đơn) coi thường pháp luật không đến dự phiên tòa, ngày 2/5/2018, Tòa án Nhân dân (TAND) TP Hà Nội mở phiên tòa sơ thẩm lần thứ 3 xét xử Vụ án hành chính số 309/2017/TLST-HC, về việc bà Nguyễn Thị Hoàn, ở số nhà 847, tổ 10 phường Đức Giang (đại diện ủy quyền của gia đình ông Nguyễn Gia Thúy và Nguyễn Văn Hồng), kiện Văn bản số 5807/UBND-BTCD ngày 5/8/2014 (gọi tắt là Văn bản số 5807) do UBND TP Hà Nội ban hành. Mặc dù người đại diện theo ủy quyền của UBND TP Hà Nội là ông Nguyễn Đức Hùng, Phó Chủ tịch UBND TP và người đại diện UBND quận Long Biên (cơ quan có quyền lợi liên quan), cả 3 lần không đến dự, nhưng phiên tòa thứ 3 vẫn được xét xử công khai. Việc vắng mặt của người đại diện UBND TP Hà Nội và UBND quận Long Biên, thể hiện chính quyền coi thường pháp luật. Khi chính quyền coi thường pháp luật, không làm theo pháp luật, thì làm sao xã hội có kỉ cương?
Công dân đòi quyền khiếu nại; không có tranh tụng tại tòa; đại diện Viện KSND TP bảo vệ lẽ phải
Trên số 66 (2218) ngày 25/4/2018, Báo Người cao tuổi đã phản ánh rõ nội dung vụ kiện hành chính của bà Hoàn, đề nghị TAND TP Hà Nội tuyên hủy Văn bản số 5807 có nội dung “Kể từ nay không tiếp nhận giải quyết đơn khiếu nại của bà Hoàn”. Với nội dung của văn bản này, bà Hoàn mất quyền khiếu nại.
UBND TP Hà Nội giao cho Thanh tra TP tổng hợp tài liệu chứng cứ liên quan và đề xuất quan điểm đối với yêu cầu UBND TP hủy bỏ Văn bản số 5807 trong khởi kiện của bà Hoàn. Là cơ quan tham mưu, ngày 30/11/2017, Thanh tra TP có Văn bản số 4328/TTTP-P3 gửi UBND TP nêu rõ: UBND quận Long Biên đã giải quyết khiếu nại của bà Hoàn tại Quyết định số 7031/QĐ-UBND ngày 30/10/2013, phê duyệt phương án bồi thường cho gia đình ông Thúy, ông Hồng, là thực hiện theo 2 Bản án phúc thẩm số 76//2012/HCPT và số 177/2013/HCPT của TAND TP Hà Nội. Do đó UBND quận Long Biên không giải quyết khiếu nại của bà Hoàn (thể hiện tại Thông báo số 679 và 680/TB-UBND) là phù hợp với quy định tại khoản 9 Điều 11 Luật Khiếu nại năm 2011: “Việc khiếu nại đã được Tòa án thụ lí hoặc đã được giải quyết bằng bản án, quyết định của Toà án...”. Từ tham mưu của cơ quan Thanh tra, UBND TP đã ban hành Văn bản số 5807 có nội dung “Kể từ nay không tiếp nhận giải quyết đơn khiếu nại của bà Hoàn”. Thanh tra TP cũng đề xuất cho UBND TP giữ nguyên quan điểm theo Văn bản số 5807.
Phiên tòa hành chính (ảnh minh họa)
Tại phiên tòa bà Hoàn và luật sư Nguyễn Quý Long, Công ty luật Thiên Hồng Đức, thuộc Đoàn Luật sư TP Hà Nội, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp cho bà Hoàn, đã chứng minh tính hợp pháp của Văn bản số 5807, đúng với khoản 1, 2 Điều 3 Bộ luật Tố Tụng Hành chính (TTHC). Cơ sở pháp lí dẫn đến việc khởi kiện Văn bản số 5807 bắt nguồn từ việc bà Hoàn khiếu nại Quyết định số 7031 của UBND quận Long Biên. Quyết định số 7031 là văn bản mới thực hiện phán quyết của 2 Bản án phúc thẩm số 76 và 177, liên quan đến việc bà Hoàn khởi kiện quyết định Quyết định số 1737 của UBND quận Long Biên. Quyết định số 7031 ngày 30/10/2013, giải quyết cho hộ ông Thúy và ông Hồng 2 suất đất tái định cư (mỗi suất 40m2) trước đây Quyết định số 1737 chỉ cho 1 suất tái định cư. Bà Hoàn khiếu nại Quyết định số 7031, bởi 2 nội dung: Phê duyệt phương án đền bù cho gia đình ông Thúy và ông Hồng giảm tới 150 triệu đồng so với phương án cũ, UBND quận Long Biên không xem xét giải quyết nguồn gốc 27,3 m2 đất theo Bản án số 76 đã có hiệu lực, làm tổn hại tới quyền lợi của gia đình ông Thúy. Như vậy Quyết định số 7031 là quyết định hành chính mới, lần đầu bị bà Hoàn khiếu nại. UBND quận Long Biên không giải quyết khiếu nại theo các Thông báo số 679 và 680. Chưa bao giờ Quyết định số 7031 bị khởi kiện ra tòa và đã được tòa thụ lí xét xử như UBND quận Long Biên áp dụng khoản 9 Điều 11 Luật Khiếu nại năm 2011 “Việc khiếu nại đã được Tòa án thụ lí hoặc đã được giải quyết bằng bản án”. Từ sai lầm nghiêm trọng của UBND quận Long Biên áp dụng trái luật, kéo theo Thanh tra TP quan liêu, tham mưu cho UBND TP mắc sai lầm nghiêm trọng này. Chỉ đến khi TAND Tối cao có văn bản xác định rõ Quyết định số 7031 là văn bản hành chính mới chưa từng bị khiếu nại hay khởi kiện, việc UBND TP Hà Nội ra Văn bản số 5807 không giải quyết khiếu nại của bà Hoàn là vi phạm nghiêm trọng Luật Khiếu nại, buộc bà Hoàn phải khởi kiện. Thời hiệu khởi kiện Văn bản số 5807 của bà Hoàn được thẩm phán và đại diện Viện KSND TP xác nhận đúng quy định của pháp luật.
Đáng tiếc, đại diện của UBND TP Hà Nội và UBND quận Long Biên không tham dự phiên tòa, ngoài việc họ coi thường pháp luật, thì ở phiên tòa này, tòa không thể tranh tụng trong xét xử theo Điều 18 Bộ luật TTHC. Trước đó vì sự bất hợp tác của UBND TP Hà Nội, nên tòa không thể tổ chức đối thoại, theo Điều 20 Bộ luật TTHC. Quy chiếu Bộ luật TTHC, thì đại diện của UBND TP đã vi phạm Điều 27 không tham gia tố tụng, khoản 2 Điều 78, nghĩa vụ của người bị kiện cung cấp hồ sơ chứng cứ để ra Văn bản số 5807 và không có hồ sơ giải quyết khiếu nại từ UBND quận Long Biên đến UBND TP Hà Nội. Những sai phạm này của UBND TP Hà Nội đã được đại diện Viện KSND nêu tại tòa.
Đã hết thời TAND các cấp không dám xử chính quyền thua kiện?Khởi kiện hành chính được coi là chuyện “dân kiện quan”. Việc dân kiện chính quyền vẫn được ví là “trứng chọi với đá”, cơ hội dân thắng kiện rất khó. Dân bị xử thua, không phải do thiếu chứng cứ, mà dư luận cho rằng TAND các cấp, là cơ quan cấp dưới của chính quyền, do vậy “con” khó có thể xử “bố” thua!
Năm 2012, bà Hoàn đã từng thắng kiện UBND TP Hà Nội, nay bà lại phải khởi kiện UBND TP, vì bản án thắng kiện đã có hiệu lực, nhưng chính quyền quận Long Biên không thực thi (không xem xét nguồn gốc 27,3 m2 đất đã được tòa tuyên), hoặc thực hiện trái với nội dung bản án (kiểu trù dập đang bồi thường cao, giảm bồi thường thấp), làm tổn hại đến quyền và lợi ích của công dân.
Tại phiên tòa ngày 2/5/2018, đại diện Viện KSND TP Hà Nội giữ quyền công tố và luật sư, đã nêu rõ sai phạm của UBND TP trong việc ban hành Văn bản số 5807. Thừa nhận khởi kiện của bà Hoàn là đúng và yêu cầu tòa án hủy Văn bản số 5807 là có cơ sở.
Tuy nhiên Hội đồng xét xử cho rằng, đây là vụ kiện có nhiều tình tiết phức tạp và không có tranh tụng tại tòa, do đó tòa nghị án đến chiều 7/5/2018 mới tuyên án.
Công luận chờ mong một bản án nghiêm minh, thượng tôn pháp luật, đem lại niềm tin công lí cho Nhân dân nói chung và gia đình bà Hoàn (hộ chính sách - cháu ruột của Bà mẹ Việt Nam anh hùng) nói riêng.
Nghiêm Thị Hằng
