Bộ Ngoại giao Mỹ ngày 4/11 đã trình thư lên Liên Hợp Quốc thông báo quyết định rút khỏi Hiệp định Paris năm 2015 về biến đổi khí hậu, viện dẫn “gánh nặng kinh tế không công bằng đối với người lao động, doanh nghiệp và người nộp thuế ở Mỹ do các cam kết mà Mỹ đưa ra”. Động thái này chính thức khởi động tiến trình đưa Mỹ rời khỏi thỏa thuận khí hậu lịch sử này, (hoàn tất vào ngày 4/11/2020 - một ngày sau cuộc bầu cử tổng thống Mỹ).
Tuyên bố của Tổng thống Trump rằng Mỹ sẽ rút khỏi Hiệp định Paris, đưa ra tháng 6/2017 được cho là bước đi nhằm thực hiện cam kết tranh cử của ông, bởi ông từng được ngành công nghiệp than đá của Mỹ hậu thuẫn trong cuộc đua giành ghế Tổng thống. Việc Mỹ - quốc gia có lượng khí thải gây hiệu ứng nhà kính lớn thứ hai thế giới, chính thức “quay lưng” với thỏa thuận Paris làm dấy lên mối quan ngại sâu sắc về tương lai của “Hành tinh Xanh”.
 |
| Khói mù ô nhiễm bao phủ thành phố Los Angeles, California, Mỹ ngày 21/9/2018. |
Thượng nghị sĩ đảng Dân chủ Robert Menendez thuộc Ủy ban Đối ngoại Thượng viện Mỹ cho rằng chính quyền của Tổng thống Trump đã một lần nữa thể hiện sự “thiếu tôn trọng” đối với các quốc gia đồng minh, phớt lờ sự thật đáng báo động về tình trạng biến đổi khí hậu, cũng như “chính trị hóa” vấn đề thách thức lớn nhất của thế giới.
Không chỉ trong nội bộ, quyết định của ông Trump rút khỏi Hiệp định Paris cũng vấp phải sự phản đối của nhiều nước trên thế giới. Tuyên bố khi đang ở thăm Trung Quốc Tổng thống Pháp Emmanuel Macron đã bày tỏ “lấy làm tiếc”, đồng thời nhấn mạnh điều này càng khiến quan hệ đối tác giữa Bắc Kinh và Paris trong lĩnh vực đa dạng sinh học và khí hậu trở nên cần thiết hơn.
Bộ trưởng Môi trường Nhật Bản Shinjiro Koizumi cho rằng việc Mỹ khởi động tiến trình rút khỏi Hiệp định Paris về biến đổi khí hậu là “rất đáng thất vọng”. Chung quan điểm trên, Bộ trưởng Môi trường Tây Ban Nha Teresa Ribera nhận định động thái của Mỹ giáng một đòn mạnh vào thỏa thuận Paris.
Có thể thấy, các quan ngại trên là hoàn toàn có cơ sở. Ngay từ khi Tổng thống Trump đề cập vấn đề rút khỏi Hiệp định Paris, người dân Mỹ và cộng đồng quốc tế đều đánh giá rằng động thái này nếu xảy ra sẽ là sai lầm, thậm chí là “thảm họa” đối với nước Mỹ. Ngay cả các doanh nghiệp lớn nhất tại Mỹ, từ Apple đến Tesla, General Motors, “đại gia” dầu hỏa như ExxonMobil và Chevron, những tập đoàn đã đầu tư rất nhiều cho “cuộc cách mạng năng lượng xanh”, đều phản đối quyết định của Tổng thống Trump.
Bước đi của Mỹ cũng sẽ khiến nhân loại khó tránh khỏi nguy cơ đối mặt với nền nhiệt độ gia tăng hơn 2 độ C vào năm 2100, khi Washington tiếp tục thải ra môi trường một lượng lớn khí CO2, từng lên tới 5,1 triệu kiloton vào năm 2015, chiếm gần 1/6 lượng khí thải toàn cầu. Nguy cơ về biến đổi khí hậu sẽ càng trầm trọng thêm mà viễn cảnh tồi tệ nhất được giới khoa học dự báo là nhiệt độ trái đất sẽ tăng thêm 0,3 độ C vào cuối thế kỉ này khi Mỹ từ bỏ các cam kết trong thỏa thuận biến đổi khí hậu. Sự rút lui của Mỹ chắc chắn sẽ để lại một lỗ hổng lớn trong hệ thống điều phối khí hậu quốc tế. Bên cạnh đó, bước đi của Mỹ có thể tạo "tiền lệ xấu".
Thực tế này đang đặt ra một tình thế cấp bách đối với cộng đồng thế giới, đòi hỏi những hành động gấp rút. Dư luận thế giới đang hướng sự chú ý vào tuyên bố mới nhất của Văn phòng Tổng thống Pháp, theo đó trong khuôn khổ cuộc hội đàm tại Bắc Kinh ngày 6/11, Tổng thống Macron và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình dự kiến kí một thỏa thuận chung về khí hậu, trong đó sẽ tuyên bố “tính không thể đảo ngược” của Hiệp định Paris.
Chưa rõ thỏa thuận chung giữa Pháp và Trung Quốc có củng cố Hiệp định Paris đang trong tình trạng bấp bênh do quyết định của Mỹ hay không, nhưng ít nhất đó là lời đáp trả mạnh mẽ đối với chính quyền của Tổng thống Trump. Trong bối cảnh đó, hội nghị COP 25 vào tháng tới tại Tây Ban Nha là cơ hội để cộng đồng quốc tế có thể chứng kiến những cam kết và hành động tích cực, thiện chí chính trị của các bên tham gia thỏa thuận để chung tay giải cứu “Hành tinh Xanh”.
