Nhà báo và những thách thức trong cơn lốc truyền thông mới

Thế kỉ XX chứng kiến bước phát triển sôi động của khoa học kĩ thuật, công nghệ thông tin, viễn thông,... đã làm thay đổi mọi mặt của đời sống xã hội.
Sự phổ biến của các thiết bị điện tử như điện thoại di động (mobile phone), máy tính bảng (tablet PC), máy tính xách tay (laptop), những sản phẩm nghe nhìn góp phần nâng cao chất lượng cuộc sống con người, tạo điều kiện cho mỗi người tiếp cận với thế giới, nhanh nhạy với cái mới. Hoàn cảnh đó đã đặt ra những thử thách mới cho ngành báo chí nước nhà, buộc báo chí phải đổi mới mọi mặt, đặc biệt là cách thức truyền thông để thích ứng tốt với kỉ nguyên số. Trong bối cảnh truyền thông hiện đại, loại hình báo chí đa phương tiện đã ra đời, hình thành nên kiểu nhà báo đa phương tiện với những yêu cầu cao hơn nhiều so với nhà báo truyền thống.

Muốn trở thành một nhà báo, bên cạnh tình yêu nghề và khát vọng gắn bó với nghề, nhất thiết phải có những năng lực hành nghề, từ hoạt động phát hiện và tiếp cận nguồn tin đến khi hoàn thành tác phẩm báo chí. Lẽ hiển nhiên, tố chất, khả năng thiên bẩm là điều đáng quý; thế nhưng, việc học hỏi, rèn luyện, trau dồi năng lực hành nghề của bản thân luôn được đặt lên hàng đầu. Với nhà báo, học tập để nâng cao kiến thức và kĩ năng nghề nghiệp là việc phải làm suốt cả cuộc đời. Giữa bối cảnh truyền thông hiện đại, trong cuộc chuyển đổi bạo liệt từ báo chí truyền thống sang báo chí đa nền tảng, đa phương tiện, nhà báo phải có ý thức hoà nhập và đổi mới, bồi dưỡng năng lực, kĩ năng để trở thành nhà báo đa phương tiện đích cực, làm báo trong kỉ nguyên số.

Nhà báo và những thách thức trong cơn lốc truyền thông mới
Ảnh minh hoạ

Tác nghiệp đa phương tiện

Trong bối cảnh truyền thông hiện đại, khi toà soạn truyền thống đã dần được thay thế bằng toà soạn hội tụ, nhà báo truyền thống dần phát triển thành nhà báo đa phương tiện; thì phương thức tác nghiệp hội tụ cũng ra đời để thích nghi kịp thời với bước chuyển mình của báo chí. Hiểu theo cách đơn giản, tác nghiệp hội tụ đề cao sự đoàn kết, tương tác, hỗ trợ qua lại giữa những người làm báo trong cùng một cơ quan báo chí. Trong thời đại báo chí đa phương tiện, phương thức tác nghiệp độc lập được thay thế bằng tác nghiệp hội tụ, đề cao tinh thần tương tác, chia sẻ thông tin, hình ảnh, video clip, file ghi âm,... cho nhau.

Nhiều năm về trước, để trở thành phóng viên, nhất thiết phải có máy ảnh với độ phân giải cực kì tốt. Giờ đây, ngoài máy ảnh - công cụ đắc lực của người làm báo, phóng viên cũng cần trang bị chiếc điện thoại thông minh để có thể tác nghiệp trong những hoàn cảnh đặc biệt không cần dùng đến máy ảnh. Một số hoạt động tác nghiệp bằng điện thoại di động như: Chụp ảnh và chỉnh sửa hình ảnh, quay và chỉnh sửa video clip, ghi âm, phát trực tiếp trên các nền tảng mạng xã hội,... Thậm chí, trong môi trường làm việc không thuận tiện để sử dụng máy tính xách tay, phóng viên có thể soạn thảo văn bản trực tiếp trên điện thoại di động và gửi về toà soạn. Để làm tốt hoạt động tác nghiệp bằng điện thoại di động, đòi hỏi nhà báo phải thông thạo các tính năng trên điện thoại, biết cách chụp ảnh báo chí và xử lí hình ảnh nhưng vẫn bảo đảm tính chân thực và chất lượng ảnh, có kĩ năng quay và dựng video clip bằng các phần mềm chuyên nghiệp, kĩ năng ghi âm và xử lí âm thanh,... Điện thoại di động cũng đã hỗ trợ rất nhiều cho nhà báo trong hoạt động phỏng vấn. Các nền tảng như Facebook, Instagram, Zalo, Zoom,... giúp nhà báo dễ dàng hơn để phát hiện nguồn tin, tiếp cận với đối tượng được phỏng vấn để đặt lịch phỏng vấn trực tiếp hoặc trực tuyến.

Đa kĩ năng

Kĩ năng quan trọng nhất của nhà báo là viết tin. Nhà báo có tư duy truyền thống thường cầu kì, chỉn chu trong mỗi sản phẩm báo chí. Giữa bối cảnh truyền thông hội tụ, với báo chí, công chúng không chỉ đặt ra yêu cầu thông tin phải chính xác mà phải nhanh để họ có thể nắm bắt các sự kiện, tin tức trong thời gian sớm nhất. Bởi lẽ đó, nhà báo đa phương tiện có xu hướng lướt qua ranh giới thể loại báo chí, thậm chí xoá bỏ rào cản loại hình báo chí để xây dựng thành các tác phẩm báo chí đa phương tiện vừa có văn bản, vừa có hình ảnh, video clip,... Hoà cùng xu thế báo chí mới, nhà báo hiện đại đã dần thoát khỏi tư duy rập khuôn, khuôn mẫu, công thức trong việc viết tin, viết ngắn gọn, súc tích, đi thẳng vào trọng tâm vấn đề, cú pháp đơn giản, nội dung thông tin không chỉ tường thuật mà cần lí giải hoặc định hướng dư luận,...

Báo chí đa phương tiện đòi hỏi nhà báo phải sử dụng ngôn ngữ đa phương tiện. Khi công nghệ thông tin phát triển, điện thoại di động, ipad, iphone,... đến tay người tiêu dùng từ thành thị đến nông thôn, báo in đã lùi lại một bước nhường chỗ cho báo mạng điện tử. Ban đầu, báo mạng điện tử chỉ đăng lại nội dung đã được đăng tải trên báo in, thậm chí là tốc độ đăng tải chậm hơn thời gian báo in phát hành; sau đó, tác phẩm báo mạng điện tử đã được cải tiến, tích hợp cả văn bản, hình, video clip để nội dung tin tức trở nên sống động, chân thực và hấp dẫn hơn.

Mối quan hệ giữa báo chí với truyền thông xã hội

Dưới sự tác động của “làn sóng” công nghệ thông tin, các ứng dụng mạng xã hội nói riêng, truyền thông xã hội nói chung ngày càng phát triển và thu hút đông đảo người dùng. Hiện nay, ở nước ta, các ứng dụng mạng xã hội được sử dụng phổ biến như Facebook, TikTok, Instagram, Thread,... Trong đó, Facebook và TikTok là sự lựa chọn hàng đầu của công chúng, làm “khuynh đảo” không gian mạng nhiều năm qua. Sớm nhận thức được điều đó, các cơ quan báo chí đã xây dựng kênh trên mạng xã hội, nhận được sự quan tâm của công chúng thông qua lượt theo dõi kênh (follow), lượt thích (like), chia sẻ (share), tương tác bình luận (comment). Việc phát triển báo chí trên nền tảng mạng xã hội là vô cùng thiết thực, đem lại hiệu quả truyền thông cao. Trong điều kiện cho phép, một sự kiện đang diễn ra có thể được nhà báo phát trực tiếp trên các nền tảng mạng xã hội, Internet như Facebook, TikTok, Youtube,... (qua các kênh của tờ báo/tạp chí). Hoạt động này giúp công chúng nắm bắt được sự kiện ngay tức thời, có thể theo dõi những sự kiện đang diễn ra một cách chân thực nhất, trước khi các loại hình báo chí khác đưa tin (báo in, báo mạng điện tử, phát thanh, truyền hình).

Ngoài ra, nhà báo cũng cần xây dựng thương hiệu cá nhân trên Facebook, TikTok, Instagram,... để hỗ trợ kênh của toà soạn đưa tin tức đến với công chúng. Hiện nay, nhiều nhà báo đã làm rất tốt điều này. Trang cá nhân của họ trên nền tảng Facebook, TikTok thu hút nhiều lượt follow (theo dõi), like (thích), share (chia sẻ). Đó là một bước đi thông minh của nhà báo, thích ứng tốt với bối cảnh truyền thông hiện đại hiện nay. Trong thời đại mới, mỗi nhà báo phải tự nhìn nhận lại phẩm chất và năng lực mình đang có để tiếp tục học hỏi, trau dồi, phấn đấu từng ngày. Nỗ lực, cầu thị, trung thực và trách nhiệm là những yếu tố để người làm báo có thể vững bước trong nghề báo - một nghề cao quý, đáng tự hào, nói như Henry Luce - một chủ bút nổi tiếng ở Mỹ: “Tôi trở thành một nhà báo để có thể tiến gần với trái tim của nhân loại”.

ThS Phạm Khánh Duy

Tin liên quan

Ý kiến bạn đọc

* Vui lòng gõ tiếng Việt có dấu

Cùng chuyên mục

Phản bác luận điệu xuyên tạc nghị quyết về phát triển kinh tế tư nhân của Đảng

Phản bác luận điệu xuyên tạc nghị quyết về phát triển kinh tế tư nhân của Đảng

Gần 40 năm đổi mới, khu vực kinh tế tư nhân ở Việt Nam đã phát triển mạnh mẽ, đóng góp to lớn vào GDP, giải quyết việc làm, thúc đẩy tăng trưởng, đổi mới sáng tạo và hội nhập kinh tế quốc tế. Tuy nhiên, các thế lực thù địch đã đưa ra những luận điệu xuyên tạc, bóp méo chủ trương phát triển kinh tế tư nhân, cho rằng Đảng Cộng sản Việt Nam “thừa nhận sự thất bại của kinh tế Nhà nước” và “đang hướng lái theo chủ nghĩa tư bản”.
Tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh là “tài sản” vô giá của dân tộc ta

Tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh là “tài sản” vô giá của dân tộc ta

Ngày 15/6/2016, Bộ Chính trị ban hành Chỉ thị 05-CT/TW về đẩy mạnh học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh. Chỉ thị nêu rõ: “Toàn Đảng, toàn dân, toàn quân tiếp tục đẩy mạnh việc học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh”.
Những chủ bút đầu tiên của các tờ báo cách mạng Việt Nam

Những chủ bút đầu tiên của các tờ báo cách mạng Việt Nam

Trong quá trình đấu tranh giành độc lập dân tộc, Đảng ta đã sử dụng báo chí như một thứ vũ khí sắc bén và lợi hại để đấu tranh với kẻ thù xâm lược. Những tờ báo cách mạng đã góp phần đưa sự nghiệp cách mạng nước ta đi hết thắng lợi nầy đến thắng lợi khác. Nhân kỉ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21/6/1925 – 21/6/2025), chúng ta cùng nhìn lại chặng đường hình thành và phát triển các tờ báo tiền thân của Đảng...
Duyên nợ với nghề báo bắt đầu từ... thơ

Duyên nợ với nghề báo bắt đầu từ... thơ

Nhà thơ Tố Hữu đã dịch bài thơ “Đợi anh về” của nhà thơ Konstantin Simonov vào năm 1947 và phổ biến rộng rãi tại Việt Nam. Nhưng không chỉ là nhà thơ nổi tiếng, Simonov còn là một phóng viên mặt trận ưu tú của đất nước Xô viết.
Kì vọng chọn đúng cán bộ đủ tầm cho chính quyền địa phương sau khi sắp xếp

Kì vọng chọn đúng cán bộ đủ tầm cho chính quyền địa phương sau khi sắp xếp

Việc sắp xếp, tổ chức lại đơn vị hành chính, chuyển sang mô hình chính quyền địa phương hai cấp (cấp tỉnh, cấp xã) từ ngày 1/7/2025, đòi hỏi cán bộ có năng lực vượt trội, trách nhiệm cao, tư duy đột phá và sáng tạo.

Tin khác

Vững tiến tăng tốc vào kỉ nguyên vươn mình của dân tộc

Vững tiến tăng tốc vào kỉ nguyên vươn mình của dân tộc
Trong các bài viết, phát biểu tại các diễn đàn, hội nghị trong nước và quốc tế gần đây, Tổng Bí thư Tô Lâm luôn nhấn mạnh đến kỉ nguyên mới - kỉ nguyên vươn mình của dân tộc Việt Nam. Thế nhưng, các thế lực thù địch đã công kích, xuyên tạc, chống phá...

Thi đua là động lực phát triển và xây dựng con người mới xã hội chủ nghĩa

Thi đua là động lực phát triển và xây dựng con người mới xã hội chủ nghĩa
Ngày 11/6/1948, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã ra “Lời kêu gọi thi đua ái quốc”. Lời kêu gọi này của Người đã được toàn dân hưởng ứng, tạo thành một sức mạnh to lớn để dân tộc ta vượt qua những khó khăn và giành thắng lợi trong sự nghiệp kháng chiến, kiến quốc.

Cần, kiệm, liêm, chính để xây dựng chủ nghĩa xã hội

Cần, kiệm, liêm, chính để xây dựng chủ nghĩa xã hội
Sinh thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã chỉ rõ: “Muốn xây dựng chủ nghĩa xã hội thì phải bồi dưỡng con người xã hội chủ nghĩa. Con người xã hội chủ nghĩa là con người có đạo đức, cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô tư, một lòng một dạ phục vụ Nhân dân, phục vụ cách mạng”. Trong bài “Bác vẫn cùng chúng cháu hành quân”, Tổng Bí thư Tô Lâm đã nhấn mạnh: “Những phẩm chất “cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô tư” mà Người dạy không chỉ là lí tưởng để mỗi cán bộ, đảng viên noi theo mà còn trở thành chuẩn mực cho mọi người hướng tới”.

Những căn cứ khoa học nghiên cứu 3 ngôi mộ cổ ở Tam Kỳ

Những căn cứ khoa học nghiên cứu 3 ngôi mộ cổ ở Tam Kỳ
Bài 3: Giải mã mộ Giày Thầy Lánh, mộ 1856 Phan Thị, mộ 1850 là mộ vợ chồng thay tên đổi họ, chờ kết quả khảo cổ

Người cao tuổi mãi là cây đại thụ dựng xây cơ đồ dân tộc cường thịnh

Người cao tuổi mãi là cây đại thụ dựng xây cơ đồ dân tộc cường thịnh
Nguyễn Ái Quốc - Hồ Chí Minh là bản thiên anh hùng ca bất diệt cho ý chí tự lực, tự cường dân tộc, trọn cuộc đời hiến dâng cả tuổi thanh xuân và tuổi già cho Tổ quốc và Nhân dân.

Tình trạng lạm dụng NCT

Tình trạng lạm dụng NCT
Các loại lạm dụng NCT thường gặp bao gồm lạm dụng về thể chất, lạm dụng về tâm lí và lạm dụng về tài chính. Mỗi loại lạm dụng NCT có thể là cố ý hoặc vô ý. Lạm dụng thể chất là việc sử dụng vũ lực dẫn tới tổn thương hoặc khó chịu về thể chất hoặc tâm lí.

Những căn cứ khoa học nghiên cứu 3 ngôi mộ cổ ở Tam Kỳ

Những căn cứ khoa học nghiên cứu 3 ngôi mộ cổ ở Tam Kỳ
Bài 2: Mộ 1850 là hài cốt người phụ nữ cải táng từ miền Bắc, xác định mối quan hệ mộ vợ chồng của nữ sĩ Hồ Xuân Hương

Những căn cứ khoa học nghiên cứu 3 ngôi mộ cổ ở Tam Kỳ

Những căn cứ khoa học nghiên cứu 3 ngôi mộ cổ ở Tam Kỳ
Bài 1: Xác định mối quan hệ mộ vợ chồng của nữ sĩ Hồ Xuân Hương

Vài suy nghĩ về Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá hiện nay

Vài suy nghĩ về Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá hiện nay
Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá có hiệu lực thi hành đã 13 năm (2012-2025). Tuy vậy hiệu quả của nó rất khiêm tốn. Thuốc lá vẫn bán tràn lan, người hút thuốc nơi công cộng kể cả trẻ em, học sinh phổ thông vẫn xảy ra. Các bệnh tật liên quan tới thuốc lá vẫn làm cho hàng chục triệu người khác bị ảnh hưởng.

Kì vọng chọn đúng cán bộ đủ tầm cho chính quyền địa phương 2 cấp

Kì vọng chọn đúng cán bộ đủ tầm cho chính quyền địa phương 2 cấp
Việc sắp xếp, tổ chức lại đơn vị hành chính, chuyển sang mô hình chính quyền địa phương 2 cấp (cấp tỉnh, cấp xã) từ ngày 1/7/2025, đòi hỏi cán bộ có năng lực vượt trội, trách nhiệm cao, tư duy đột phá và sáng tạo.

Rào cản trong tiến hành các cuộc cách mạng

Rào cản trong tiến hành các cuộc cách mạng
Bài 5: Trọng trách người đứng đầu trong thời điểm độ trễ của pháp luật

Cảnh giác với những luận điệu chống phá chủ trương tinh gọn tổ chức bộ máy

Cảnh giác với những luận điệu chống phá chủ trương tinh gọn tổ chức bộ máy
Tinh gọn tổ chức bộ máy là chủ trương đúng đắn của Đảng, Nhà nước, đang được thực hiện quyết liệt, đồng bộ, bước đầu mang lại hiệu quả tích cực. Tuy nhiên, lợi dụng vấn đề này, các thế lực thù địch liên tục đưa ra những luận điệu xuyên tạc, thông tin giả chống phá Đảng, Nhà nước, gây hoang mang, chia rẽ dư luận...

Tư tưởng Hồ Chí Minh về bảo vệ môi trường và ý nghĩa trong phát triển bền vững giai đoạn hiện nay

Tư tưởng Hồ Chí Minh về bảo vệ môi trường và ý nghĩa trong phát triển bền vững giai đoạn hiện nay
Chủ tịch Hồ Chí Minh là tấm gương tiêu biểu trong bảo vệ môi trường. Suốt cuộc đời hoạt động cách mạng, Người luôn nhấn mạnh tầm quan trọng của việc chăm lo môi trường sống và thường xuyên kêu gọi Nhân dân gìn giữ thiên nhiên để “con đường từ chủ nghĩa xã hội đến chủ nghĩa cộng sản thêm xanh tươi”.

Tư tưởng Hồ Chí Minh - những khát vọng của dân tộc

Tư tưởng Hồ Chí Minh - những khát vọng của dân tộc
Hình ảnh “Anh hùng giải phóng dân tộc” và “Danh nhân văn hóa” đã hòa quyện tạo nên một nét riêng độc đáo ở Hồ Chí Minh không chỉ trong quá khứ, mà đang sống với hiện tại và sẽ tiếp tục tỏa sáng trong nền văn hóa tương lai.

Rào cản trong tiến hành các cuộc cách mạng

Rào cản trong tiến hành các cuộc cách mạng
Bài 4: Rào cản trong chuyển đổi số
Xem thêm
Phiên bản di động