Nhà báo và những thách thức trong cơn lốc truyền thông mới

Thế kỉ XX chứng kiến bước phát triển sôi động của khoa học kĩ thuật, công nghệ thông tin, viễn thông,... đã làm thay đổi mọi mặt của đời sống xã hội.
Sự phổ biến của các thiết bị điện tử như điện thoại di động (mobile phone), máy tính bảng (tablet PC), máy tính xách tay (laptop), những sản phẩm nghe nhìn góp phần nâng cao chất lượng cuộc sống con người, tạo điều kiện cho mỗi người tiếp cận với thế giới, nhanh nhạy với cái mới. Hoàn cảnh đó đã đặt ra những thử thách mới cho ngành báo chí nước nhà, buộc báo chí phải đổi mới mọi mặt, đặc biệt là cách thức truyền thông để thích ứng tốt với kỉ nguyên số. Trong bối cảnh truyền thông hiện đại, loại hình báo chí đa phương tiện đã ra đời, hình thành nên kiểu nhà báo đa phương tiện với những yêu cầu cao hơn nhiều so với nhà báo truyền thống.

Muốn trở thành một nhà báo, bên cạnh tình yêu nghề và khát vọng gắn bó với nghề, nhất thiết phải có những năng lực hành nghề, từ hoạt động phát hiện và tiếp cận nguồn tin đến khi hoàn thành tác phẩm báo chí. Lẽ hiển nhiên, tố chất, khả năng thiên bẩm là điều đáng quý; thế nhưng, việc học hỏi, rèn luyện, trau dồi năng lực hành nghề của bản thân luôn được đặt lên hàng đầu. Với nhà báo, học tập để nâng cao kiến thức và kĩ năng nghề nghiệp là việc phải làm suốt cả cuộc đời. Giữa bối cảnh truyền thông hiện đại, trong cuộc chuyển đổi bạo liệt từ báo chí truyền thống sang báo chí đa nền tảng, đa phương tiện, nhà báo phải có ý thức hoà nhập và đổi mới, bồi dưỡng năng lực, kĩ năng để trở thành nhà báo đa phương tiện đích cực, làm báo trong kỉ nguyên số.

Nhà báo và những thách thức trong cơn lốc truyền thông mới
Ảnh minh hoạ

Tác nghiệp đa phương tiện

Trong bối cảnh truyền thông hiện đại, khi toà soạn truyền thống đã dần được thay thế bằng toà soạn hội tụ, nhà báo truyền thống dần phát triển thành nhà báo đa phương tiện; thì phương thức tác nghiệp hội tụ cũng ra đời để thích nghi kịp thời với bước chuyển mình của báo chí. Hiểu theo cách đơn giản, tác nghiệp hội tụ đề cao sự đoàn kết, tương tác, hỗ trợ qua lại giữa những người làm báo trong cùng một cơ quan báo chí. Trong thời đại báo chí đa phương tiện, phương thức tác nghiệp độc lập được thay thế bằng tác nghiệp hội tụ, đề cao tinh thần tương tác, chia sẻ thông tin, hình ảnh, video clip, file ghi âm,... cho nhau.

Nhiều năm về trước, để trở thành phóng viên, nhất thiết phải có máy ảnh với độ phân giải cực kì tốt. Giờ đây, ngoài máy ảnh - công cụ đắc lực của người làm báo, phóng viên cũng cần trang bị chiếc điện thoại thông minh để có thể tác nghiệp trong những hoàn cảnh đặc biệt không cần dùng đến máy ảnh. Một số hoạt động tác nghiệp bằng điện thoại di động như: Chụp ảnh và chỉnh sửa hình ảnh, quay và chỉnh sửa video clip, ghi âm, phát trực tiếp trên các nền tảng mạng xã hội,... Thậm chí, trong môi trường làm việc không thuận tiện để sử dụng máy tính xách tay, phóng viên có thể soạn thảo văn bản trực tiếp trên điện thoại di động và gửi về toà soạn. Để làm tốt hoạt động tác nghiệp bằng điện thoại di động, đòi hỏi nhà báo phải thông thạo các tính năng trên điện thoại, biết cách chụp ảnh báo chí và xử lí hình ảnh nhưng vẫn bảo đảm tính chân thực và chất lượng ảnh, có kĩ năng quay và dựng video clip bằng các phần mềm chuyên nghiệp, kĩ năng ghi âm và xử lí âm thanh,... Điện thoại di động cũng đã hỗ trợ rất nhiều cho nhà báo trong hoạt động phỏng vấn. Các nền tảng như Facebook, Instagram, Zalo, Zoom,... giúp nhà báo dễ dàng hơn để phát hiện nguồn tin, tiếp cận với đối tượng được phỏng vấn để đặt lịch phỏng vấn trực tiếp hoặc trực tuyến.

Đa kĩ năng

Kĩ năng quan trọng nhất của nhà báo là viết tin. Nhà báo có tư duy truyền thống thường cầu kì, chỉn chu trong mỗi sản phẩm báo chí. Giữa bối cảnh truyền thông hội tụ, với báo chí, công chúng không chỉ đặt ra yêu cầu thông tin phải chính xác mà phải nhanh để họ có thể nắm bắt các sự kiện, tin tức trong thời gian sớm nhất. Bởi lẽ đó, nhà báo đa phương tiện có xu hướng lướt qua ranh giới thể loại báo chí, thậm chí xoá bỏ rào cản loại hình báo chí để xây dựng thành các tác phẩm báo chí đa phương tiện vừa có văn bản, vừa có hình ảnh, video clip,... Hoà cùng xu thế báo chí mới, nhà báo hiện đại đã dần thoát khỏi tư duy rập khuôn, khuôn mẫu, công thức trong việc viết tin, viết ngắn gọn, súc tích, đi thẳng vào trọng tâm vấn đề, cú pháp đơn giản, nội dung thông tin không chỉ tường thuật mà cần lí giải hoặc định hướng dư luận,...

Báo chí đa phương tiện đòi hỏi nhà báo phải sử dụng ngôn ngữ đa phương tiện. Khi công nghệ thông tin phát triển, điện thoại di động, ipad, iphone,... đến tay người tiêu dùng từ thành thị đến nông thôn, báo in đã lùi lại một bước nhường chỗ cho báo mạng điện tử. Ban đầu, báo mạng điện tử chỉ đăng lại nội dung đã được đăng tải trên báo in, thậm chí là tốc độ đăng tải chậm hơn thời gian báo in phát hành; sau đó, tác phẩm báo mạng điện tử đã được cải tiến, tích hợp cả văn bản, hình, video clip để nội dung tin tức trở nên sống động, chân thực và hấp dẫn hơn.

Mối quan hệ giữa báo chí với truyền thông xã hội

Dưới sự tác động của “làn sóng” công nghệ thông tin, các ứng dụng mạng xã hội nói riêng, truyền thông xã hội nói chung ngày càng phát triển và thu hút đông đảo người dùng. Hiện nay, ở nước ta, các ứng dụng mạng xã hội được sử dụng phổ biến như Facebook, TikTok, Instagram, Thread,... Trong đó, Facebook và TikTok là sự lựa chọn hàng đầu của công chúng, làm “khuynh đảo” không gian mạng nhiều năm qua. Sớm nhận thức được điều đó, các cơ quan báo chí đã xây dựng kênh trên mạng xã hội, nhận được sự quan tâm của công chúng thông qua lượt theo dõi kênh (follow), lượt thích (like), chia sẻ (share), tương tác bình luận (comment). Việc phát triển báo chí trên nền tảng mạng xã hội là vô cùng thiết thực, đem lại hiệu quả truyền thông cao. Trong điều kiện cho phép, một sự kiện đang diễn ra có thể được nhà báo phát trực tiếp trên các nền tảng mạng xã hội, Internet như Facebook, TikTok, Youtube,... (qua các kênh của tờ báo/tạp chí). Hoạt động này giúp công chúng nắm bắt được sự kiện ngay tức thời, có thể theo dõi những sự kiện đang diễn ra một cách chân thực nhất, trước khi các loại hình báo chí khác đưa tin (báo in, báo mạng điện tử, phát thanh, truyền hình).

Ngoài ra, nhà báo cũng cần xây dựng thương hiệu cá nhân trên Facebook, TikTok, Instagram,... để hỗ trợ kênh của toà soạn đưa tin tức đến với công chúng. Hiện nay, nhiều nhà báo đã làm rất tốt điều này. Trang cá nhân của họ trên nền tảng Facebook, TikTok thu hút nhiều lượt follow (theo dõi), like (thích), share (chia sẻ). Đó là một bước đi thông minh của nhà báo, thích ứng tốt với bối cảnh truyền thông hiện đại hiện nay. Trong thời đại mới, mỗi nhà báo phải tự nhìn nhận lại phẩm chất và năng lực mình đang có để tiếp tục học hỏi, trau dồi, phấn đấu từng ngày. Nỗ lực, cầu thị, trung thực và trách nhiệm là những yếu tố để người làm báo có thể vững bước trong nghề báo - một nghề cao quý, đáng tự hào, nói như Henry Luce - một chủ bút nổi tiếng ở Mỹ: “Tôi trở thành một nhà báo để có thể tiến gần với trái tim của nhân loại”.

ThS Phạm Khánh Duy

Tin liên quan

Cùng chuyên mục

Quán triệt sâu sắc lời căn dặn của Bác về phòng cháy chữa cháy

Quán triệt sâu sắc lời căn dặn của Bác về phòng cháy chữa cháy

Cháy nổ là mối “họa” lớn đang từng giờ, từng phút thách thức mỗi quốc gia, dân tộc, gia đình. Đảng và Nhà nước ta luôn chú trọng công tác phòng cháy chữa cháy (PCCC), xác định là một nhiệm vụ quan trọng nhằm bảo vệ tính mạng, sức khỏe của người dân và tài sản của Nhà nước, Nhân dân, bảo đảm an ninh chính trị và trật tự an toàn xã hội.
Tín ngưỡng dân gian tại vùng đất Hỏa Lựu - Vị Thanh

Tín ngưỡng dân gian tại vùng đất Hỏa Lựu - Vị Thanh

Trên địa bàn Hỏa Lựu - Vị Thanh, tỉnh Hậu Giang ngay từ khi lập làng, đã hình thành đời sống tâm linh của cư dân, thể hiện ở tín ngưỡng dân gian và tín ngưỡng tôn giáo. Hai dòng tín ngưỡng đều gắn liền các thiết chế đình, miếu, chùa Phật người Việt, chùa Ông người Hoa, chùa Phật giáo Nam tông người Khmer, chùa Cao Đài, nhà thờ Thiên Chúa giáo, nhà thờ Tin lành...
Vấn đề dạy thêm, học thêm hiện nay

Vấn đề dạy thêm, học thêm hiện nay

Hiện nay, việc dạy thêm, học thêm trong nhà trường là vấn đề lớn được xã hội quan tâm và nhìn nhận đánh giá ở cả hai khía cạnh tích cực và hạn chế. Bên cạnh một số điểm tích cực của hoạt động dạy thêm, học thêm, những mặt hạn chế nảy sinh trong thời gian qua đã làm ngành Giáo dục và xã hội không thiếu những điều nhức nhối.
Con ở tuổi vị thành niên cần được quan tâm giáo dục chu đáo

Con ở tuổi vị thành niên cần được quan tâm giáo dục chu đáo

Tất cả chúng ta đều cần quan tâm đến đối tượng đặc biệt này, ngay cả những vấn đề khác biệt giữa giới và giới tính, cũng như ảnh hưởng của giới đối với sức khỏe con người, đặc biệt là đối với vị thành niên, những người đang có một tương lai rộng mở phía trước.
Để Việt Nam sánh vai các cường quốc 5 châu

Để Việt Nam sánh vai các cường quốc 5 châu

Chủ tịch Hồ Chí Minh đã chỉ rõ: Chủ nghĩa xã hội là làm cho mọi người dân đều “được đi học”. Tiếp đó, Người nhấn mạnh: Chế độ cộng sản là “ai cũng thông thái”. Trong Di chúc, Người căn dặn: “Đảng cần phải có kế hoạch thật tốt để phát triển kinh tế và văn hóa, nhằm không ngừng nâng cao đời sống của Nhân dân”.

Tin khác

Nhà sàn trên cọc, trụ bê tông kiên cố - Giải pháp bảo vệ người dân vùng núi trước lũ lụt

Nhà sàn trên cọc, trụ bê tông kiên cố - Giải pháp bảo vệ người dân vùng núi trước lũ lụt
Sự cố sạt lở, lũ quét, lũ ống gây thiệt hại nặng nề người và của rất nghiêm trọng xảy ra tại nhiều địa phương ở miền núi, trung du Bắc Bộ qua cơn bão số 3 (Yagi), một lần nữa gióng lên hồi chuông cảnh báo về công tác phòng chống bão lụt hiện nay...

Sáng ngời mốc son lịch sử Nam Bộ kháng chiến

Sáng ngời mốc son lịch sử Nam Bộ kháng chiến
Ngay sau khi Cách mạng Tháng Tám thành công, nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa ra đời ngày 2/9/1945, thực dân Pháp lại dã tâm thực hiện âm mưu xâm lược nước ta một lần nữa.

Khát vọng hòa bình của Chủ tịch Hồ Chí Minh

Khát vọng hòa bình của Chủ tịch Hồ Chí Minh
Bản Tuyên ngôn Độc lập do Chủ tịch Hồ Chí Minh đã thay mặt Chính phủ cách mạng lâm thời đọc ngày 2/9/1945 là tiếng nói đại diện cho nhân loại sau Chiến tranh thế giới lần thứ hai (1939-1945).

Khắc sâu lời Bác căn dặn 70 năm trước

Khắc sâu lời Bác căn dặn 70 năm trước
Cách đây 70 năm, trong cuộc gặp các cán bộ, chiến sĩ Đại đoàn 308 (Đại đoàn Quân Tiên Phong) tại Đền Giếng (thuộc Khu Di tích lịch sử Đền Hùng, tỉnh Phú Thọ) vào ngày 19/9/1954, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã căn dặn: “Các Vua Hùng đã có công dựng nước, Bác cháu ta phải cùng nhau giữ lấy nước”.

Dòng chảy của sông cũng là dòng chảy của lịch sử nhân loại

Dòng chảy của sông cũng là dòng chảy của lịch sử nhân loại
Các nền văn minh của nhân loại đều bắt nguồn từ các dòng sông lớn. Dòng chảy của sông cũng là dòng chảy của lịch sử nhân loại…

Xây dựng cho thiếu nhi đời sống thái bình, tự do, sung sướng

Xây dựng cho thiếu nhi đời sống thái bình, tự do, sung sướng
Cuốn sách “Những mẩu chuyện về đời hoạt động của Hồ Chủ tịch” (1948) của tác giả Trần Dân Tiên đã viết lại những điều Chủ tịch Hồ Chí Minh chứng kiến về đời sống của thiếu nhi ở Liên Xô, khi Người đặt chân lên đất nước này.

Nhận diện để đấu tranh đẩy lùi, loại trừ thói xu nịnh

Nhận diện để đấu tranh đẩy lùi, loại trừ thói xu nịnh
Thói xu nịnh nguy hại khôn lường vì nó dẫn tới sự mất tỉnh táo, từ đó đưa ra những lựa chọn sai, quyết định không đúng. Kẻ xu nịnh và kẻ ưa nịnh đều tự hủy hoại nhân cách của mình, làm hại người tốt, thậm chí đây là một trong những căn nguyên gây ra tệ tham nhũng, tiêu cực… Nhận diện và quyết tâm đấu tranh, đẩy lùi thói xu nịnh là việc cấp bách hiện nay.

Cẩn trọng với mặt trái của việc trẻ sử dụng thiết bị điện tử

Cẩn trọng với mặt trái của việc trẻ sử dụng thiết bị điện tử
Trẻ lạm dụng thiết bị điện tử, như: Điện thoại thông minh, máy tính bảng, máy tính, ti vi,… không chỉ gây hại đến sức khỏe, thị lực mà còn tác động xấu đến suy nghĩ, cảm xúc và hành vi của trẻ. Việc sử dụng công nghệ không hẳn là xấu với trẻ nhỏ. Tuy nhiên, hãy xem xét tiêu cực của công nghệ đối với trẻ, từ đó kiểm soát mức độ tiếp cận của chúng...

Tư tưởng Hồ Chí Minh về giáo dục

Tư tưởng Hồ Chí Minh về giáo dục
Tư tưởng Hồ Chí Minh về giáo dục là ánh sáng soi đường cho phát triển giáo dục nước ta trong thời gian qua và cả trong giai đoạn sắp tới, là di sản vô giá của Chủ tịch Hồ Chí Minh để lại. Trong tư tưởng Hồ Chí Minh về giáo dục, vấn đề cơ bản nhất là việc xây dựng và hoàn thiện con người thông qua hoạt động giáo dục và tự giáo dục...

Đôi điều về chuyện làm quan ngày xưa...

Đôi điều về chuyện làm quan ngày xưa...
Ngày xưa, bố tôi được gia đình nuôi học chữ Nho từ nhỏ (Thầy dạy gia sư), hơn 10 năm mới đọc thông, viết thạo. Tốn kém bao nhiêu tiền bạc nuôi thầy và công sức bỏ ra. Bố còn được học ở trường Tây, có bằng Sơ học yếu lược.

Lòng dân quyết định thành công xây dựng, chỉnh đốn Đảng

Lòng dân quyết định thành công xây dựng, chỉnh đốn Đảng
Lịch sử hàng ngàn năm dựng nước, giữ nước của dân tộc ta và thực tiễn cách mạng Việt Nam gần một thế kỉ dưới sự lãnh đạo của Đảng đã minh chứng, Nhân dân có vị trí, vai trò và sức mạnh vô cùng to lớn.

Đồng chí Võ Trung Thành - người suốt đời vì nước, vì dân

Đồng chí Võ Trung Thành - người suốt đời vì nước, vì dân
Tại lễ kỉ niệm 100 năm ngày sinh và lấy ý kiến Nhân dân đề nghị Nhà nước truy tặng danh hiệu Anh hùng Lực lượng vũ trang Nhân dân cho cố Bí thư Tỉnh ủy Võ Trung Thành (14/4/1924 - 14/4/2024).

Tuyên ngôn Độc lập đưa ra cơ sở vững chắc cho nền độc lập của nước ta

Tuyên ngôn Độc lập đưa ra cơ sở vững chắc cho nền độc lập của nước ta
Trong Tuyên ngôn Độc lập (2/9/1945), Chủ tịch Hồ Chí Minh đã đưa ra cơ sở pháp lí và cơ sở thực tiễn vững chắc cho nền độc lập của nước ta.

Học tập đạo đức của Bác Hồ trong những ngày đầu xây dựng chính quyền

Học tập đạo đức của Bác Hồ trong những ngày đầu xây dựng chính quyền
Xây dựng chính quyền đi đôi với bảo vệ chính quyền là một trong những tư tưởng trọng yếu của Chủ tịch Hồ Chí Minh về quy luật dựng nước đi đôi với giữ nước, xây dựng chủ nghĩa xã hội đi đôi với bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa trong điều kiện Cách mạng Tháng Tám năm 1945 giành được thắng lợi...

Di chúc của Chủ tịch Hồ Chí Minh: Ngọn đuốc soi đường cho chúng ta đi!

Di chúc của Chủ tịch Hồ Chí Minh: Ngọn đuốc soi đường cho chúng ta đi!
Chủ tịch Hồ Chí Minh đi xa đã 55 năm (1969-2024). Cũng ngần ấy năm bản Di chúc của Bác được công bố chính thức, trở thành di sản thiêng liêng của toàn Đảng, toàn dân, toàn quân ta.
Xem thêm
Phiên bản di động