Nghiên cứu - Trao đổi 22/06/2021 08:46
Vai trò của NCT trong gìn giữ, phát huy giá trị văn hóa truyền thống
Văn hóa hiểu theo nghĩa rộng là tất cả những gì con người có, con người nghĩ và con người làm. Nghĩa là, văn hóa có trong tất cả các lĩnh vực của đời sống xã hội, từ kinh tế đến chính trị, ngoại giao, từ các hoạt động khai thác tự nhiên đến sản xuất, tiêu dùng,... Văn hóa không tách bạch mà gắn kết chặt chẽ với đời sống xã hội nên bất cứ hoạt động sống nào của con người cũng có văn hóa và cũng là văn hóa.
Suốt cuộc đời, NCT hấp thụ những giá trị văn hóa dân tộc. Những giá trị ấy in sâu trong tâm khảm và tiếp tục tỏa sáng trong cuộc sống hằng ngày. Trong mỗi gia đình, ông bà, cha mẹ luôn là chỗ dựa tinh thần, là tấm gương cho con cháu noi theo và là người giữ kỉ cương, nếp sống trong nhà. NCT gắn bó chặt chẽ với làng xóm, khu dân cư; thường xuyên có ý thức cộng đồng, hiểu rõ lịch sử, phong tục tập quán địa phương và hoàn cảnh sống của bà con làng xóm… từ đó hình thành những yếu tố tạo nên giá trị của văn hóa dân tộc.
Với bề dày kiến thức, kinh nghiệm của mình, NCT còn là cầu nối, gìn giữ và trao truyền các giá trị văn hóa truyền thống dân tộc cho các thế hệ kế tiếp. Sự trao truyền ấy theo quy luật tự nhiên như một bản năng sinh tồn, nhưng rất có ý thức để duy trì bền vững giá trị văn hóa của dân tộc mình.
 |
| Ông Chi Viết Hải, Người có uy tín ở xóm Khuổi Khon, xã Kim Cúc, huyện Bảo Lạc, tỉnh Cao Bằng trao đổi việc giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc với đồng bào Lô Lô. |
Song, cũng như mọi sự vật hiện tượng tự nhiên và xã hội khác, truyền thống văn hóa có tính hai mặt. Trong những yếu tố văn hóa truyền thống của thế hệ trước để lại có những chuẩn mực hành vi, tư tưởng, phong tục, tập quán, thói quen, lối sống và cách ứng xử tốt đẹp, nhưng cũng có những yếu tố không phù hợp, thậm chí kìm hãm sự phát triển của xã hội.
Bởi vậy cần lắng nghe và tôn trọng NCT vì họ đã lưu giữ được những giá trị văn hóa dân tộc tỏa sáng với thời gian. Song, cũng cần nghiên cứu, tiếp thu có chọn lọc, kiên quyết bài trừ các hủ tục lạc hậu mà một số NCT lợi dụng cổ súy, duy trì trở lại dưới danh nghĩa “phục hồi vốn cổ”, đúng như Bác Hồ đã dạy: "Khôi phục vốn cổ thì chỉ nên khôi phục cái gì tốt, còn cái gì không tốt thì nên loại dần ra".
Hội NCT và yêu cầu phát triển văn hóa bền vững
Những năm qua, các cấp Hội NCT làm tốt việc phát huy vai trò NCT trong phát triển kinh tế, bảo vệ an ninh - quốc phòng, xây dựng hệ thống chính trị cơ sở… Trong lĩnh vực văn hóa, nhiều hoạt động luyện tập, hội thi, hội diễn văn hóa, văn nghệ, thể dục thể thao NCT được đẩy mạnh, trở thành phong trào rộng khắp cả nước.
Qua đó, việc gìn giữ, phát huy giá trị văn hóa truyền thống được NCT thể hiện ở nhiều khía cạnh, như phát huy tri thức bản địa của NCT, vai trò của các nghệ nhân trong bảo tồn các giá trị văn hóa dân gian, phục dựng nghề truyền thống, lễ hội cổ truyền… ở các địa phương. Các phong trào của NCT mang đậm tính nhân văn như “Ông bà, cha mẹ mẫu mực, con cháu thảo hiền”, “Kính lão, trọng thọ”, “Tôn vinh cặp đôi song thọ, hạnh phúc”… được tổ chức ở nhiều cơ sở Hội. Tuy nhiên, để khái quát được nội dung đầy đủ nhất về phát huy vai trò NCT trong phát triển văn hóa là một việc khó, bởi sự tách bạch hoạt động văn hóa ra khỏi các hoạt động xã hội khác chỉ có tính tương đối.
Để thực hiện Nghị quyết số 84/NQ-CP ngày 29/5/2020 của Chính phủ, góp phần phát triển văn hoá bền vững trong bối cảnh đại dịch Covid-19; với trách nhiệm của lớp người “cây cao, bóng cả”, NCT cần nêu gương sáng về đạo đức trong gia đình, làng xóm, để con cháu và người dân noi theo. Những thuần phong, mĩ tục, kho tàng văn hóa cổ truyền, trang phục, nghề truyền thống… của quê hương, NCT cần chú trọng khai thác, giáo dục dòng tộc, người dân giữ gìn, phát huy. Những hủ tục lạc hậu, mang màu sắc mê tín dị đoan không còn phù hợp với đời sống mới, NCT cần có thái độ rõ ràng, kiên quyết bài trừ. Theo khả năng của mình, NCT tích cực tham gia các phong trào xây dựng nông thôn mới, làng văn hóa, các hoạt động văn hóa, văn nghệ, thể dục thể thao và là nòng cốt, tấm gương trong xây dựng gia đình văn hóa, phòng chống dịch Covid-19…
Các cấp Hội NCT căn cứ vào đặc thù và tình hình dịch bệnh ở địa phương, cần tham mưu cho cấp ủy, chính quyền và phối hợp với các tổ chức đoàn thể cùng cấp coi trọng việc phát huy vai trò NCT trong xây dựng đời sống văn hóa ở các khu dân cư. Đối với hội viên, các tổ chức Hội NCT, nhất là cấp chi hội, ngoài việc đẩy mạnh các hoạt động văn hóa phù hợp, thu hút NCT tham gia, nên tổ chức các cuộc hội thảo, tọa đàm về phát huy vai trò NCT trong phát triển bền vững truyền thống văn hóa. Qua đó liên hệ với thực tiễn ở địa phương làm rõ các vấn đề: Văn hóa, truyền thống văn hóa là gì? Thế nào là thiếu văn hóa, phản văn hóa? NCT cần làm gì để gìn giữ, phát triển bền vững truyền thống văn hóa tốt đẹp của quê hương?...
Tóm lại, văn hóa có vai trò to lớn đối với sự tồn vong của dân tộc. NCT và Hội NCT với vị thế của mình cần tích cực, chủ động phát huy tốt vai trò trong kế thừa, phát triển bền vững những giá trị văn hóa tốt đẹp của dân tộc, góp phần xây dựng đất nước, quê hương ngày càng giàu đẹp.
