“Nàng Tôn nữ” bên dòng sông Hương

Quán mệ Tuyết nhỏ nhắn, nằm bên trái (theo hướng từ trung tâm TP Huế lên đồi Vọng Cảnh), được bài trí đẹp mắt bằng các bó hương đủ màu xếp thành hình tròn, tạo nên không gian rực rỡ, thơm nồng mùi trầm. Vì mệ hiếu khách, nồng hậu, lại dễ mến nên khách đến làng hương (nằm trên đường Huyền Trân Công Chúa) đều tìm quán mệ mà ghé vào.

Mệ Tuyết tên thật là Tôn Nữ Ánh Tuyết, 72 tuổi, ngụ phường Thủy Xuân, TP Huế, tỉnh Thừa Thiên Huế. Nhìn vóc người nhỏ nhắn, mái tóc sợi bạc nhiều hơn sợi đen thường được mệ búi gọn ở phía sau, không ai nghĩ rằng người đàn bà ở cái tuổi xế chiều đó lại âm thầm làm những việc vĩ đại. Mệ đã tích cóp số tiền lãi bán hương, nón lá, trầm, những món quà lưu niệm nhỏ nhắn như vòng tay, chuỗi hạt, móc khóa… để giúp bệnh nhân ung thư ở Bệnh viện Trung ương Huế.

Đến làng hương trong một buổi trưa tháng Sáu, xứ Huế nắng rát da, ghé vào quán mệ Tuyết, mệ ngồi phe phẩy quạt cho vị khách phương Nam đỡ nóng, tôi vội chộp lấy quạt, mệ xua: “Để mệ quạt cho. Quý hóa lắm! Thương lắm! Nó từ miền Nam ra thăm mệ đó các con” - mệ giới thiệu tôi với những người xung quanh đang lựa chọn quà lưu niệm từ gian hàng của mệ. Khoảnh khắc đó, tôi thấy xứ Huế ngưng đọng, thời gian thôi chảy trôi.Tôi thấy mình không phải là người con phương Nam đọc báo và biết đến mệ để lặn lội ra thăm, mà là đứa con xa trở về để thăm người thương trong vô vàn những người thương giữa cuộc đời tràn ngập yêu thương, ấm áp này.

Tác giả và mệ Tuyết.

Tôi tin chắc rằng, bất cứ ai đến Huế, bên cạnh say cảnh, cũng đều rung động trước cái tình của người xứ Huế như tôi. Trong cái nhìn của một người lữ khách, ở Huế cái gì cũng chậm rãi, nhẹ nhàng và tinh tế. Dòng Hương chảy chầm chậm ngay khi vừa ra khỏi rừng Trường Sơn hùng vĩ, chảy dưới chân đồi Vọng Cảnh, Thiên Mụ, Kim Long, đi giữa lòng TP Huế… Nhịp sống ở Huế cũng chậm, thong dong, người Huế không chuộng kiểu bon chen, tị hiềm mà nhân ái an hòa, cuộc sống của họ cũng êm đềm như dòng sông Hương lững lờ mơ mộng giữa đô thị nép bóng trầm tích thời gian. Và con người cũng tương tự như thế! Như cách mệ Tuyết ngồi trông hàng, niềm nở chứ không buông lời mời hàng, không dùng từ ngữ hoa mĩ để khách mua hương, trầm, nón… trong quán. Như cách mệ Tuyết quạt cho khách, kể chuyện cho khách nghe, hỏi chuyện phương Bắc, phương Nam, nói về những bệnh nhân ung thư mà mệ dùng chút sức lực của cái tuổi xế chiều để giúp đỡ những mong họ thấy lòng bớt trống trải mà chống chọi với bạo bệnh…

Tôi không còn nghĩ người Huế truyền thống phải là người mang vẻ đẹp thấp thoáng màu vương giả ở mảnh đất kinh đô, từng là nơi ngự trị của vua chúa, của những dòng dõi cao quý. Mệ Tuyết - trong mắt tôi - là hình ảnh của người phụ nữ Huế truyền thống, bề ngoài phúc hậu, tấm lòng nhân ái, lương thiện, đặc biệt là sự nỗ lực để gìn giữ nghề làm hương, trầm… vốn có từ xa xưa, bên dòng Hương nên thơ, dòng sông của những giá trị mang tính truyền thống.