Nông dân trồng lúa ở nhiều địa phương trên địa bàn các tỉnh vùng Đồng bằng sông Cửu Long đang bắt đầu vào vụ Hè Thu. Thông thường, cứ hết vụ lúa, nông dân thường đốt rơm, làm đất cho vụ lúa tiếp theo nhằm bảo đảm tiến độ gieo sạ với các hộ canh tác lân cận, rút ngắn thời gian vệ sinh đồng ruộng. Ngoài ra, việc đốt rơm, rạ sau thu hoạch sẽ giảm bớt tình trạng lúa chét, cỏ dại, sâu bệnh cho vụ sau. Tuy nhiên, cách làm này gây ô nhiễm môi trường, làm tăng phát thải khí nhà kính, đặc biệt gây mất cân bằng hệ sinh thái đồng ruộng; gây mất an toàn giao thông.
 |
| Từ việc bán rơm, rạ góp phần giải quyết việc làm cho nhiều lao động địa phương. |
Thay vì đốt bỏ rơm rạ trên đồng vừa lãng phí, vừa tạo ra khói bụi gây ảnh hưởng xấu môi trường, nhiều nông dân đã thu gom rơm rạ bán cho thương lái kiếm thêm thu nhập. Ông Nguyễn Thành Được, 61 tuổi, ở xã An Thạnh Trung, huyện Chợ Mới, tỉnh An Giang cho biết, nhiều địa phương phát triển mạnh nghề trồng nấm rơm. Do vậy, gia đình ông và nhiều hộ canh tác lúa lân cận bán rơm cho thương lái. Nhu cầu của thương lái đối với mặt hàng rơm rạ khá cao. Chỉ cần “gật đầu” là họ cho máy vào cắt, thu gom, chở đi; vừa không mất thời gian, công sức lại có thêm kinh phí để chuẩn bị cho vụ sau.
Theo nhiều hộ nông dân trồng nấm rơm, mỗi cuộn rơm có thể cho năng suất nấm đạt 1 - 2kg. Trong khi đó, giá nấm rơm thường ở mức khá cao, từ 70.000 - 100.000 đồng/kg, nên nông dân bảo đảm thu nhập. Trồng nấm rơm rất “mau ăn” bởi thời gian từ lúc chất rơm đến thu hoạch hết nấm chỉ kéo dài hơn 1 tháng, do đó có thể chất nhiều vụ nấm trong năm.
Bên cạnh việc bán “phế phẩm” cho các hộ trồng nấm, rơm còn được xử lí để làm nguồn phân bón, cung cấp cho cây trồng. Rơm còn được dùng che đậy, giữ ẩm cho đất, giúp nâng cao hiệu quả sản xuất cho nhiều loại cây trồng: Rau màu, cây ăn trái, hoa kiểng. Đây cũng là nguồn thức ăn có thể trữ lâu dành cho trâu, bò khi nguồn thực phẩm khan hiếm. Đồng thời, rơm rạ còn dùng để che chắn, bảo vệ trái cây khi vận chuyển đi xa hay sử dụng trong một số lĩnh vực sản xuất giống cây trồng, dùng làm hàng thủ công mĩ nghệ, vật liệu xây dựng...
Hiện nhu cầu tiêu thụ tăng cao nên rơm rất hút hàng. Vào mỗi vụ thu hoạch, nông dân bán rơm cho thương lái với giá 70.000 - 100.000 đồng/công (tùy vị trí đất). Bình quân, mỗi héc-ta lúa thu hoạch xong còn thu thêm từ 700.000 đồng - 1 triệu đồng.
Việc chuyển từ thói quen đốt rơm sang cuộn và bán rơm đã giúp nông dân có thêm thu nhập, tạo ra cơ hội việc làm cho lao động thời vụ. Đồng thời, góp phần vệ sinh tốt cho đồng ruộng, tạo thuận lợi cho khâu làm đất trước khi gieo trồng. Cụ thể, sau mỗi vụ thu hoạch nếu thực hiện thu gom rơm thì đất sẽ giữ được chất mùn, dinh dưỡng nhiều hơn. Còn nếu đốt rơm rạ một cách bừa bãi như lâu nay sẽ làm mặt ruộng bị trơ cháy dẫn đến giảm chất hữu cơ, không tốt cho đồng ruộng cũng như gây ô nhiễm môi trường. Đây là một giải pháp bền vững, giúp bảo vệ môi trường, tăng năng suất và mang lại giá trị lâu dài cho bà con nông dân.
Được biết, thời gian qua, ngành Nông nghiệp đã phối hợp các đơn vị liên quan tích cực triển khai nhiều hoạt động nhằm hỗ trợ nông dân đẩy mạnh cơ giới hóa khâu thu gom rơm. Hướng dẫn nông dân trong khai thác và sử dụng rơm rạ, nhất là xây dựng và phát triển các mô hình giúp nông dân trồng lúa nâng cao thu nhập từ rơm và giảm phát thải khí nhà kính. Hiện một số hợp tác xã đã sử dụng rơm sau quá trình trồng nấm để làm phân bón hữu cơ. Qua đó, gia tăng vòng quay trong sử dụng rơm theo hướng nông nghiệp tuần hoàn, giúp tạo giá trị gia tăng.
