Trong thời đại công nghệ phát triển nhanh chóng, điện thoại thông minh trở thành công cụ phổ biến trong mọi lứa tuổi, kể cả người cao tuổi. Việc sử dụng điện thoại giúp người già kết nối với con cháu, cập nhật thông tin, giải trí và thậm chí hỗ trợ quản lý sức khỏe. Tuy nhiên, nếu lạm dụng thiết bị này quá mức, người cao tuổi có thể phải đối mặt với nhiều hệ lụy nghiêm trọng về thể chất lẫn tinh thần.
1. Mối nguy hại đến thị lực
Thị lực là một trong những chức năng suy giảm rõ rệt theo tuổi tác. Việc tiếp xúc lâu dài với màn hình điện thoại có thể làm tình trạng này trở nên trầm trọng hơn.
Một trong những vấn đề phổ biến là hội chứng mỏi mắt kỹ thuật số (Digital Eye Strain). Người cao tuổi thường cảm thấy khô, nhức hoặc mờ mắt sau khi dùng điện thoại quá lâu. Ngoài ra, ánh sáng xanh phát ra từ màn hình có khả năng gây tổn thương võng mạc, làm tăng nguy cơ mắc bệnh thoái hóa điểm vàng – nguyên nhân hàng đầu dẫn đến mù lòa ở người già.
 |
| Ảnh minh hoạ |
Đặc biệt, thói quen sử dụng điện thoại vào ban đêm gây rối loạn giấc ngủ. Ánh sáng xanh ức chế sự sản sinh melatonin – hormone điều hòa giấc ngủ – khiến người cao tuổi dễ bị mất ngủ hoặc ngủ không sâu.
2. Tác động xấu đến xương khớp và tư thế
Tư thế sử dụng điện thoại không đúng, kéo dài, là nguyên nhân gây nên nhiều rối loạn cơ xương khớp ở người lớn tuổi.
Một hiện tượng khá phổ biến hiện nay là hội chứng “text neck” - đau cổ, vai, gáy do cúi đầu nhìn vào màn hình trong thời gian dài. Thói quen này còn đẩy nhanh quá trình thoái hóa cột sống cổ vốn đã là một vấn đề phổ biến ở người già. Bên cạnh đó, việc dùng ngón tay cái để lướt, gõ phím liên tục dễ gây hội chứng ống cổ tay với biểu hiện tê, đau hoặc yếu cơ vùng bàn tay.
Do đó, tư thế đúng và thời gian sử dụng hợp lý là điều cực kỳ quan trọng để bảo vệ hệ cơ xương của người cao tuổi.
3. Nguy cơ suy giảm trí nhớ và khả năng tư duy
Người già vốn đã dễ bị suy giảm trí nhớ, và việc lạm dụng điện thoại có thể góp phần thúc đẩy quá trình này.
Khi người cao tuổi tiếp xúc thường xuyên với quá nhiều thông tin trên mạng xã hội, video, tin tức... não bộ phải hoạt động liên tục để xử lí, dẫn đến quá tải và giảm khả năng tập trung. Ngoài ra, việc lệ thuộc vào điện thoại khiến họ ít tham gia vào các hoạt động trí tuệ tích cực như đọc sách, chơi cờ, trò chuyện trực tiếp – những yếu tố giúp duy trì sức khỏe tinh thần.
Một điểm đáng lưu ý khác là thói quen “để não nghỉ ngơi” bằng việc lướt điện thoại vô thức lại làm tăng nguy cơ mắc các bệnh như sa sút trí tuệ và Alzheimer trong thời gian dài.
4. Ảnh hưởng nặng nề đến tinh thần và cảm xúc
Điện thoại là công cụ kết nối, nhưng nếu không kiểm soát tốt, nó cũng có thể là nguyên nhân gây cô lập tinh thần.
Nhiều người cao tuổi dành hàng giờ để xem video, theo dõi mạng xã hội mà không giao tiếp thực tế với người thân. Điều này dẫn đến cảm giác cô đơn, trống trải – một trong những yếu tố nguy cơ hàng đầu của trầm cảm ở người cao tuổi.
Thêm vào đó, việc tiếp xúc với các nội dung tiêu cực như tin tức tội phạm, bệnh tật, chiến tranh... có thể gây lo âu, sợ hãi và làm suy giảm chất lượng sống. Không ít người lớn tuổi còn phát triển các hành vi nghiện điện thoại mà không tự nhận ra – như kiểm tra máy liên tục, bồn chồn khi không có thiết bị bên cạnh.
5. Tăng nguy cơ tai nạn trong sinh hoạt hằng ngày
Một thực tế đáng buồn là việc sử dụng điện thoại khi đi lại đã khiến không ít người cao tuổi bị vấp ngã, té ngã - tai nạn tưởng chừng nhỏ nhưng có thể dẫn đến hậu quả nghiêm trọng như gãy xương chậu, chấn thương sọ não.
Người già thường có phản xạ chậm, khi vừa di chuyển vừa dùng điện thoại, họ dễ mất tập trung và giảm khả năng quan sát môi trường xung quanh. Ngoài ra, việc đi bộ ngoài đường, băng qua đường hay sử dụng phương tiện giao thông mà vẫn chăm chú vào màn hình là hành vi cực kỳ nguy hiểm.
Lời khuyên từ thầy thuốc
Điện thoại không phải là “thủ phạm” nếu biết sử dụng đúng cách. Dưới đây là một số lời khuyên giúp người cao tuổi sử dụng thiết bị thông minh một cách lành mạnh:
Giới hạn thời gian sử dụng: Tốt nhất nên dưới 2 giờ mỗi ngày, chia thành các lần ngắn để tránh mỏi mắt và căng thẳng tâm trí.
Đảm bảo tư thế đúng: Không cúi đầu quá mức, giữ điện thoại ngang tầm mắt, dùng giá đỡ nếu cần thiết.
Điều chỉnh hiển thị: Phóng to chữ, tăng tương phản, điều chỉnh ánh sáng vừa phải.
Tránh dùng điện thoại trước khi ngủ: Cách giấc ngủ tối thiểu 1 giờ để đảm bảo chất lượng giấc ngủ.
Khuyến khích hoạt động ngoài trời và giao tiếp trực tiếp: Đây là liều thuốc tinh thần tốt nhất, giúp cải thiện trí nhớ và cảm xúc.
Khám mắt và xương khớp định kỳ: Phát hiện sớm các vấn đề do sử dụng thiết bị điện tử để có biện pháp điều chỉnh phù hợp.
Đối với người cao tuổi, điện thoại thông minh nếu được sử dụng hợp lý sẽ là công cụ hỗ trợ tuyệt vời cho cuộc sống. Ngược lại, nếu lạm dụng, nó có thể đẩy nhanh quá trình lão hóa về thể chất và tinh thần.
