Phục hồi chức năng sau tai biến mạch máu não: Người cao tuổi cần tận dụng “thời gian vàng”

PV: Thưa bác sĩ, đột qụy thường để lại nhiều di chứng nặng nề, ảnh hưởng lớn đến cuộc sống của người bệnh. Việc phục hồi chức năng sớm lại được ví như “thời gian vàng” và đóng vai trò then chốt trong việc hạn chế những di chứng này?

Bác sĩ Lê Phượng Hoàng: Tai biến mạch máu não (đột qụy) là tình trạng mạch máu não bị tắc hoặc vỡ, gây tổn thương não và để lại nhiều di chứng nghiêm trọng. Có thể nói, đây là nguyên nhân hàng đầu gây ra tàn tật và để lại di chứng nặng nề. Cụ thể, 1/3 người bệnh đột qụy bị tàn tật và hoàn toàn phụ thuộc, 1/3 phụ thuộc một phần, 50% không hồi phục chức năng tay. Các di chứng do đột qụy để lại từ nhẹ đến vừa chiếm tỉ lệ cao (68,4%), di chứng nặng là 27,6%, trong đó di chứng về vận động là chủ yếu (92,6%). Có từ 1/3 đến 2/3 người bệnh sống sót sau đột qụy để lại di chứng tàn tật vĩnh viễn.

Đặc biệt, giai đoạn 3 - 6 tháng đầu sau tai biến được xem là “thời gian vàng” để phục hồi chức năng. Trong giai đoạn này, não bộ còn khả năng tái tạo mạnh mẽ. Do đó, việc phục hồi chức năng sớm giúp tối ưu hóa khả năng hồi phục của não bộ, giảm thiểu các thương tật thứ cấp và nâng cao chất lượng cuộc sống cho người bệnh.

Phục hồi chức năng sớm giúp não bộ tái tạo kết nối thần kinh, bù đắp cho những vùng bị tổn thương, từ đó cải thiện các chức năng vận động, ngôn ngữ, nhận thức và cảm xúc. Việc chậm trễ có thể dẫn đến các di chứng như liệt, co cứng, teo cơ, loét do nằm lâu… Phục hồi chức năng sớm giúp ngăn ngừa hoặc giảm thiểu mức độ nghiêm trọng của các di chứng này, giúp người bệnh tự chủ hơn trong sinh hoạt. Bên cạnh đó, việc phục hồi chức năng tốt còn giúp cải thiện sức khỏe tổng thể, kiểm soát các yếu tố nguy cơ (như huyết áp, tiểu đường) và tăng cường khả năng thích nghi với cuộc sống, từ đó làm giảm nguy cơ tái phát bệnh.

Bác sĩ Bệnh viện Phục hồi chức năng Hà Nội đang thăm khám cho người bệnh.

PV: Hiện việc kết hợp y học hiện đại và y học cổ truyền trong phục hồi chức năng đang mang lại nhiều hiệu quả. Bác sĩ có thể chia sẻ cụ thể hơn về những phương pháp này và lợi ích mà chúng mang lại cho người bệnh, đặc biệt là NCT không?

Bác sĩ Lê Phượng Hoàng: Hiện nay, việc điều trị bệnh nhân đột qụy não có sự tham gia của nhiều chuyên ngành, trong đó phục hồi chức năng là hết sức quan trọng. Chúng tôi áp dụng nhiều phương pháp đa dạng:

Vật lý trị liệu: Đây là nền tảng giúp người bệnh lấy lại khả năng vận động. Các thiết bị chuyên dụng như máy điện xung, nhiệt trị, siêu âm, laser... giúp giảm đau, giãn cơ và thúc đẩy khả năng phục hồi tự nhiên của não.

Hoạt động trị liệu: Kĩ thuật viên hướng dẫn người bệnh các hoạt động sinh hoạt hằng ngày như ăn uống, mặc quần áo… giúp họ tự lập và chủ động hơn.

Ngôn ngữ trị liệu: Với những người bị rối loạn ngôn ngữ hoặc nuốt, các bài tập cơ bản sẽ hỗ trợ luyện cơ hàm, lưỡi, luyện âm và giao tiếp. Người bệnh cũng được tập nuốt để phòng ngừa nguy cơ sặc và viêm phổi.

Tâm lí trị liệu: Giúp người bệnh và gia đình hiểu, chấp nhận tình trạng hiện tại và xây dựng tinh thần lạc quan, kiên nhẫn trong quá trình phục hồi.

Đồng thời, chúng tôi còn kết hợp các phương pháp y học cổ truyền như châm cứu, xoa bóp bấm huyệt để kích thích huyệt vị, thông kinh hoạt lạc, tăng tuần hoàn máu, giảm đau và thúc đẩy quá trình hồi phục. Việc kết hợp y học hiện đại và y học cổ truyền mang lại hiệu quả toàn diện, an toàn và ít tác dụng phụ hơn. Điều này giúp người bệnh phục hồi chức năng vận động, cải thiện các di chứng và nâng cao chất lượng cuộc sống một cách nhanh chóng.

PV: Trong quá trình điều trị, việc xây dựng phác đồ phục hồi chức năng cá nhân hóa cho mỗi người bệnh có nhiều khó khăn, thưa bác sĩ? Và làm thế nào để tối ưu hiệu quả phục hồi?

Bác sĩ Lê Phượng Hoàng: Đúng vậy, việc xây dựng phác đồ cá nhân hóa gặp nhiều khó khăn, đặc biệt là việc xác định mức độ tổn thương não và khả năng phục hồi của từng bệnh nhân. Mỗi người có thể có đáp ứng khác nhau với cùng một phương pháp điều trị. Các yếu tố như thời gian nhập viện, loại đột qụy, tình trạng sức khỏe ban đầu và các bệnh lí đi kèm đều ảnh hưởng lớn đến việc lựa chọn phương pháp điều trị.

Một thách thức lớn khác là sự phối hợp chặt chẽ giữa các chuyên khoa như cấp cứu, thần kinh, phục hồi chức năng, dinh dưỡng, tâm lí. Việc cung cấp đầy đủ thông tin về bệnh và cách chăm sóc tại nhà cho bệnh nhân và gia đình cũng rất quan trọng, đặc biệt là với những người có rối loạn ngôn ngữ hoặc nhận thức.

Để tối ưu hiệu quả phục hồi, chúng tôi tập trung vào những yếu tố sau:

Can thiệp sớm và tích cực: Đây là yếu tố then chốt để giảm thiểu tổn thương não và tối ưu hóa khả năng phục hồi.

Phục hồi chức năng toàn diện: Xây dựng phác đồ đa dạng bao gồm vận động, ngôn ngữ, nhận thức và các hoạt động sinh hoạt hằng ngày, kết hợp tập luyện tại bệnh viện và tại nhà.

Dinh dưỡng hợp lí: Bảo đảm cung cấp đầy đủ năng lượng và các chất dinh dưỡng cần thiết cho quá trình phục hồi.

Giáo dục sức khỏe: Cung cấp thông tin đầy đủ về bệnh và các biện pháp phòng ngừa tái phát, giúp bệnh nhân và gia đình chủ động chăm sóc sức khỏe.

Sử dụng công nghệ hỗ trợ: Tận dụng các thiết bị hiện đại, phần mềm và ứng dụng hỗ trợ tập luyện để tăng tốc độ phục hồi.

Theo dõi và đánh giá: Theo dõi sát sao tình trạng bệnh nhân, đánh giá hiệu quả và điều chỉnh phác đồ khi cần thiết.

PV: Xin trân trọng cảm ơn bác sĩ!