Đồng Bò là tên một dãy núi lớn thuộc xã Phước Đồng, TP Nha Trang. Dưới chân núi Đồng Bò là một thung lũng tương đối bằng phẳng và khá rộng, gọi là Sông Lô, được bao quanh bởi các núi khác như: Cù Hin ở phía Nam, Hòn Rớ ở phía Đông và Chín khúc phía Tây Bắc. Xã Phước Đồng có diện tích 56,65km2; dân số khoảng 15.000 người; tiếp giáp với các xã: Diên Toàn của huyện Diên Khánh, Suối Cát của huyện Cam Lâm; xã Vĩnh Thái và phường Vĩnh Trường của TP Nha Trang.
Qua 2 cuộc kháng chiến, quân dân Nha Trang đã xây dựng Đồng Bò thành căn cứ cách mạng. Nơi đây diễn ra biết bao cuộc họp quan trọng của Tỉnh ủy Khánh Hòa, Huyện ủy Vĩnh Xương, hoạch định về biện pháp đấu tranh: Bí mật, công khai; quân sự, chính trị; xây dựng cơ sở chính trị, lực lượng vũ trang; dân vận, địch vận; phát triển phong trào; từng chứng kiến bao cuộc hội quân, bàn thảo kế hoạch hoạt động, tác chiến của các đơn vị quân đội; trong đó có cuộc hội quân, điểm xuất phát tấn công vào thị xã Nha Trang trong chiến dịch Tết Mậu Thân 1968. Gộp ông Phật, trung tâm của căn cứ là điểm tiếp nhận cán bộ, chiến sĩ chi viện từ miền Bắc vào, cũng là điểm tiếp nhận cuối cùng lương thực, thực phẩm, thuốc men của Nhân dân nội thành Nha Trang bí mật gửi vào cho cách mạng. Bởi vậy, căn cứ Đồng Bò phải chịu bao trận càn đi, quét lại, truy lùng, mật phục của địch. Cánh đồng Sông Lô và khu rừng ngập mặn Vĩnh Thái, Vĩnh Xuân (thuộc xã Vĩnh Thái ngày nay) còn là nơi cung cấp lương thực, thực phẩm cho quân, dân Nha Trang, Khánh Hòa bám trụ tại căn cứ.
.JPG)
Cầu treo bắc qua đập tràn hồ Kênh Hạ, một trong những hạng mục chủ yếu của Dự án “Tái hiện căn cứ Đồng Bò”
Năm 1978, xã Phước Đồng được thành lập, trở thành khu kinh tế mới của TP Nha Trang, nơi hội tụ bà con dân nghèo từ mọi miền đất nước đến đây sinh cơ lập nghiệp. Thời điểm dó, mặc dù đời sống của Nhân dân còn hết sức khó khăn, nhưng Đồng Bò luôn được nhắc đến như là một địa danh đầy niềm tự hào của Đảng bộ, chính quyền và Nhân dân, không chỉ của TP Nha Trang, mà cả tỉnh Khánh Hòa. Những năm 1990 – 2000, ở Phước Đồng xuất hiện một số dự án lớn: cầu Bình Tân, Khu dân cư Hòn Rớ I (Cửa Bé)… và những năm sau 2000, xuất hiện tiếp hàng loạt dự án mới: đại lộ Nguyễn Tất Thành, Khu du lịch Sông Lô. Hồ Kênh Hạ ở thôn Phước Tân, sát khu vực gộp ông Phật, được xây dựng vào thời điểm đó, nhằm mục đích lấy nước phục vụ sản xuất nông nghiệp và sinh hoạt cho cả xã Phước Đồng.
Khi tình hình kinh tế của đất nước và tỉnh Khánh Hòa đạt được những thành tựu vững chắc, thể theo nguyện vọng của cán bộ, chiến sĩ lực lượng vũ trang và Nhân dân, năm 2004, Tỉnh ủy Khánh Hòa cho chủ trương tái hiện Căn cứ cách mạng Đồng Bò. Ngày 27/5/2008, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Khánh Hòa, ông Lê Xuân Thân, kí Quyết định số 1280/QĐ-UBND, phê duyệt Dự án đầu tư xây dựng công trình “Tái hiện căn cứ Đồng Bò”, giao cho BCHQS tỉnh làm chủ đầu tư, với mục tiêu biến Đồng Bò thành bảo tàng sống, để giáo dục truyền thống cách mạng cho các thế hệ trẻ. Địa điểm đầu tư dự án tại thôn Phước Tân, xã Phước Đồng, bắt đầu từ đập tràn hồ Kênh Hạ lên gộp ông Phật, với chiều dài trên 1,3km, diện tích đất sử dụng 25ha. Nội dung và quy mô đầu tư xây dựng, BCHQS tỉnh đã có Tờ trình số 1125/TTr-BCH ngày 29/4/2008, Công ty CP Tư vấn kiến trúc xây dựng Khánh Hòa lập thiết kế tháng 4/2008, với một số hạng hạng mục chính còn rất khiêm tốn: Cầu treo qua đập tràn hồ Kênh Hạ, chòi nghỉ tập kết lên hang, nhà trưng bày, nhà làm việc, bể xử lí nước sinh hoạt, nhà vệ sinh, nhà ăn cho nhân viên, 2 nhà vệ sinh dọc đường cho khách; đường đi bộ dẫn vào khu tập kết, đường đi bộ lên hang; hệ thống nước ngoài nhà, đường dây hạ điện 4kv và đường dây điện chiếu sáng; hệ thống thoát nước mưa, sân vườn và cây xanh. Tổng mức đầu tư 11.235.417.000 đồng, bằng ngân sách tỉnh.
.JPG)
Thẩm quyền điều chuyển tài sản công là Bộ trưởng Bộ Tài chính
TP Nha Trang tiến hành thu hồi đất, diện tích thực tế là 230.704,4m2 (gần 24 ha). Trong đó 115.059, 5m2 đất của dân; 315,9m2 đất đập tràn hồ Kênh Hạ, thuộc Công ty Khai thác thủy lợi Nam Khánh Hòa và 115.329,3m2 do UBND xã Phước Đồng quản lí. Quá trình thu hồi, Hội đồng Bồi thường hỗ trợ và tái định cư TP Nha Trang bồi thường sai chế độ cho một số hộ dân, số tiền trên 2,73 tỉ đồng, đã phải ban hành quyết định thu hồi, nhưng chưa thu hồi được, đang chuẩn bị khởi kiện ra tòa. Riêng phần thực hiện các hạng mục của dự án, chủ đầu tư là BCHQS tỉnh không thực hiện đúng tiến độ. Quyết định ghi thời gian thực hiện 2 năm (2008 - 2009), nhưng đến năm 2014, công trình mới hoàn thành.
Dự án “Tái hiện Căn cứ Đồng Bò” là loại dự án đặc biệt, vừa mang tính tái hiện lịch sử cách mạng, giáo dục truyền thống, tri ân những người đã hi sinh; lại vừa tiềm ẩn khả năng kinh tế, văn hóa, du lịch… Bởi thế, UBND tỉnh Khánh Hòa giao cho BCHQS tỉnh làm chủ đầu tư. Dự án “Tái hiện Căn cứ Đòng Bò” được hưởng nhiều ưu đãi của tỉnh. Mặt khác, do nằm ở vị trí khá đắc địa, nên việc phối hợp giữa giảo dục truyền thống, du lịch tâm linh và du lịch sinh thái là rất thuận tiện và khả năng sinh lợi lớn. Do đó, khi mới triển khai đã có nhiều nhà đầu tư muốn liên kết, kinh doanh.
Nhưng, Dự án “Tái hiện căn cứ Đồng Bò” là tài sản công, do BCHQS tỉnh là đơn vị quân đội, thuộc cơ quan Nhà nước Trung ương đứng chân trên địa bàn làm chủ đầu tư, nên thủ tục liên doanh không hề giản đơn. Muốn tiến hành liên kết kinh doanh, sau khi dự án hoàn thành, tỉnh Khánh Hòa phải phối hợp với Quân khu V làm tờ trình báo cáo Bộ trưởng Bộ Tài chính ban hành quyết định giao cho đơn vị công lập, là Trung tâm Bảo tồn di tích, thuộc Sở Văn hóa - Thể thao và Du lịch quản lí, sau đó mới làm thủ tục theo quy định của pháp luật. Đáng tiếc, BCHQS tỉnh Khánh Hòa lại không làm đúng như thế.
(Còn nữa)
Nguyễn Xuân
