E. Công năng tạng Thận với sức khỏe con người Thận nằm ở hạ tiêu, trong sách Y Quán có ghi: “Thận có hai quả, là nơi ở của Tinh. Vị trí nằm ở ngang rốn, cạnh đốt sống thứ mười bốn, cách ra hai bên 1,5 thốn, hình như hạt đậu đỏ, nằm song song với nhau, cạnh hai bên cột sống, có lớp màng nhầy bọc bên ngoài, trong trắng ngoài đen”.
1. Chức năng của tạng Thận
Thận chủ về tàng tinh, chủ cốt tủy, chủ về sinh dục và phát dục của cơ thể, chủ nạp khí, chủ thủy, khai khiếu ra tai, tiền âm, hậu âm và vinh nhuận ra tóc.
1.1. Thận tàng tinh, chủ về sinh dục và phát dục của cơ thể:
Tinh tiên thiên và tinh hậu thiên đều được tàng trữ ở thận, gọi là thận tinh. Tinh biến thành khí nên còn có thận khí.
Thận tinh còn gọi là thận dương, nguyên dương, chân dương, mệnh môn hỏa. Thận tinh và thận khí quyết định sự sinh dục và phát dục của cơ thể từ lúc nhỏ tới già như mọc răng, đến tuổi trưởng thành sinh con cái (gọi là thiên quý thịnh) và lão suy (thiên quý suy).
Như trong sách Nội kinh có ghi: “Con gái 7 tuổi thì thiên quý thực, răng thay tóc dài, 14 tuổi thì thiên quý đến mạch nhâm thông với mạch xung, vì vậy lúc đó người con gái thấy kinh. Thường đời người con gái có 7 thiên quy (7x7=49), lúc đó mạch nhâm yếu, mạch xung kém, thiên quý cạn hết, kinh nguyệt không còn, nên thân thể yếu đuối.
Con trai lúc 8 tuổi thận khí thực, tóc tốt, răng thay; đến 16 tuổi thận khí thịnh thiên quý đến, tinh khí đầy; 24 tuổi thận khí điều hòa, thân thể cường tráng mạnh khỏe; 64 tuổi thận khí kém, tóc rụng, răng khô, lục phủ ngũ tạng đều suy yếu, thiên quý cạn nên râu tóc bạc, người mệt mỏi…”.
Thận âm và thận dương nương tựa vào nhau, chế ước lẫn nhau, giữ thế bình quân về âm dương. Nếu thận hư không có hiện tượng hàn hay nhiệt thì gọi là thận tinh hư hay thận khí hư. Nếu có hiện tượng nội nhiệt là do thận âm hư. Nếu có hiện tượng ngoại hàn (sợ lạnh, tay chân lạnh) là do thận dương hư.
1.2. Thận chủ về khí hóa nước
Thận khí có chức năng khí hóa nước, tức là đem nước do đồ ăn uống đưa tới cho các tổ chức cơ thể và bài tiết nước ra ngoài.
Sự chuyển hóa nước trong cơ thể do 3 tạng phụ trách đó là: Tạng tì vận hóa, hấp thu đưa lên phế. Phế túc giáng xuống thận, ở thận được khí hóa những chất trong (có ích) được đưa lên phế phân bố đi toàn thân, những chất đục được đưa xuống bàng quang thải ra ngoài.
Vì vậy trên lâm sàng, căn cứ vào vị trí trở ngại, thầy thuốc chữa chứng phù thũng ở tì, ở phế hay ở thận.
1.3. Thận chủ cốt tủy, thông với não, vinh nhuận ra tóc
Tinh được tàng trữ ở thận, tinh sinh tủy, tủy vào trong xương, nuôi dưỡng xương, nên gọi là thận chủ cốt sinh tủy. Nếu thận hư, làm sự phát dục của cơ thể giảm sút gây hiện tượng chậm mọc răng, chậm biết đi, xương mềm yếu,…
Tủy ở trong cột sống lên não, thận sinh tủy, nên gọi là thận thông với não, không ngừng bổ sung tinh tủy cho não. Thận hư (thường là do tiên thiên) làm não không phát triển, sinh ra các chứng: Trí tuệ chậm phát triển, đần độn, kém thông minh,…
Huyết do tinh sinh ra, tinh tàng trữ ở thận, mà tóc là sản phẩm “thừa ra” của huyết, được huyết nuôi dưỡng, vì vậy nói thận là căn nguyên sinh ra tóc. Sự thịnh suy của thận có quan hệ mật thiết với tóc. Như người bẩm sinh thận khí bất túc thì tóc mọc thưa thớt, thanh niên khỏe mạnh thì tóc tốt nhuận, người già thận khí yếu thì tóc bạc, rụng tóc,… Chính vì vậy mà nói thận vinh nhuận ra ở tóc.
