Áp dụng Bộ luật Hình sự năm 1999 để xử lí hành vi phạm tội của nguyên Phó Chủ tịch tỉnh Hà Nam

Dưới góc độ pháp lí, luật sư Hà Thị Khuyên, Đoàn Luật sư TP Hà Nội cho rằng, sai phạm tại núi Hang Diêm, xã Liên Sơn, huyện Kim Bảng, Cơ quan tố tụng Hà Nam xác định năm 2011, UBND tỉnh Hà Nam cấp phép khai thác khoáng sản làm vật liệu xây dựng thông thường tại mỏ núi đá Hang Diêm cho Công ty Châu Giang (do Nguyễn Văn Diễn làm giám đốc). Cơ quan tố tụng còn xác định hành vi khai thác trái phép khoáng sản của Diễn và đồng phạm diễn ra trong khoảng thời gian dài, có phần trách nhiệm của các cơ quan quản lí Nhà nước. Đây là những sai phạm mang tính hệ thống, kéo dài từ nhiều năm. Điều đáng nói là những sai phạm tại núi Hang Diêm là sai phạm công khai, nhưng sau một thời gian dài mới bị phát hiện xử lí.Trách nhiệm thuộc về cơ quan cấp phép và quản lí, nên việc cơ quan tố tụng kiến nghị xử lí trách nhiệm đối với ông H, nguyên Phó Chủ tịch tỉnh Hà Nam là có căn cứ.

Nguyên Phó Chủ tịch UBND tỉnh Hà Nam T.M.H.

Việc cơ quan điều tra xem xét xử lí ông H theo quy định tại Khoản 2, Điều 285 Bộ luật Hình sự năm 1999, về tội “Thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng”, với khung hình phạt tù từ 3 năm đến 12 năm (nặng hơn so với quy định tại Khoản 2, Điều 360 Bộ luật Hình sự năm 2015). Mặc dù thời điểm hiện tại Bộ luật Hình sự năm 2015 đang có hiệu lực, nhưng trường hợp này cơ quan điều tra đang vận dụng nguyên tắc tội phạm xảy ra trước 0 giờ, 0 phút ngày 1/1/2018, nhưng sau 0 giờ, 0 phút ngày 1/1/2018 mới phát hiện thì áp dụng Bộ luật Hình sự năm 1999 theo hướng dẫn của điểm a, Khoản 1, Điều 2 Nghị quyết số: 41/2017/QH14; Điểm a, mục 1, Công văn số: 04/TANDTC-PC ngày 9/1/2018 của TAND Tối cao về việc hướng dẫn áp dụng Bộ luật Hình sự năm 2015.

Với quan điểm áp dụng luật nêu trên, việc cơ quan điều tra áp dụng quy định của Bộ luật Hình sự năm 1999 để khởi tố, điều tra hành vi của nguyên Phó Chủ tịch tỉnh, thì việc truy tố và xét xử cũng phải áp dụng quy định của Bộ luật Hình sự năm 1999, để có tính thống nhất và đúng quy định pháp luật.

Theo quy định pháp luật, hành vi thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng, đây là hành vi của người có chức vụ, quyền hạn không thực hiện hoặc thực hiện không đúng nhiệm vụ được giao gây nên hậu quả nghiêm trọng nên chủ thể của tội phạm là người có chức vụ, quyền hạn. Khách thể của tội “Thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng” xâm phạm đến hoạt động đúng đắn của các cơ quan Nhà nước, tổ chức xã hội. Hành vi khách quan của người phạm tội là hành vi không thực hiện hoặc thực hiện không đúng nhiệm vụ được giao. Hậu quả là dấu hiệu bắt buộc để cấu thành tội phạm. Hành vi trên phải gây hậu quả nghiêm trọng đến sức khỏe, tính mạng của con người hoặc gây thiệt hại lớn về tài sản. Người phạm tội thực hiện hành vi với lỗi vô ý, người phạm tội đáng lẽ phải thấy trước hậu quả do hành vi của mình mang lại nhưng không thấy trước được, hoặc đã thấy trước hành vi của mình có thể gây ra hậu quả nguy hại cho xã hội nhưng cho rằng hậu quả đó sẽ không xảy ra hoặc có thể ngăn ngừa được.

Điều 285, Tội thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng (Bộ luật Hình sự năm 1999) quy định:

1. Người nào vì thiếu trách nhiệm mà không thực hiện hoặc thực hiện không đúng nhiệm vụ được giao gây hậu quả nghiêm trọng, nếu không thuộc trường hợp quy định tại các điều 144, 235 và 301 của Bộ luật này, thì bị phạt cải tạo không giam giữ đến 3 năm hoặc phạt tù từ 6 tháng đến 5 năm.

2. Phạm tội gây hậu quả rất nghiêm trọng hoặc đặc biệt nghiêm trọng, thì bị phạt tù từ 3 năm đến 12 năm.

3. Người phạm tội còn bị cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 1 năm đến 5 năm.b