Việc bồi thường sự cố môi trường biển ở tỉnh Hà Tĩnh: Lộ rõ hành vi “cố ý làm trái” của Chủ tịch UBND xã Cẩm Nhượng

Đủ điều kiện được bồi thường
Ông Võ Quang Lương, chủ hộ kinh doanh hàng thủy sản, có thương hiệu nhiều năm đối với khách hàng trong và ngoài tỉnh. Mỗi năm, lưu thông buôn bán hàng trăm tấn hải sản trên thị trường. Năm 2016, do ảnh hưởng sự cố môi trường biển, hoạt động thu mua, buôn bán hải sản bị ngưng trệ. Nhiều mặt hàng tồn kho bị hôi thối, hư hỏng không thể tiêu thụ được, phải tiêu hủy, trong đó có 37.425kg sứa mặn.
Ngày 6/1/2017, Tổ giám sát theo Quyết định số 3657/QĐ-UBND ngày 16/12/2016 của UBND tỉnh gồm các ông: Phan Văn Dũng, Chi cục trưởng Chi cục Quản lí chất lượng Nông Lâm sản và Thủy sản Hà Tĩnh; Phan Xuân Đức, Chi cục Bảo vệ Môi trường; Trần Ngọc Quang, Trưởng phòng Kinh tế - Hạ tầng huyện Cẩm Xuyên, Tổ trưởng Tổ kiểm kê; Nguyễn Văn Hùng, Phó Chủ tịch UBND xã Cẩm Nhượng và ông Võ Quang Lương, cùng các thành viên trong tổ kiểm kê của Hội đồng kiểm kê hàng thủy sản lưu kho, theo Quyết định số 8404/QĐ-UBND ngày 14/12/2016 của UBND huyện Cẩm Xuyên, đã giám sát việc thực hiện kiểm kê, phân loại sứa tại cơ sở. Kết luận: “Sứa: 37.425kg; có dấu hiệu ngả sang màu vàng, chảy nước…”.
Ngày 15/1/2017, đại diện các Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Công thương, Y tế, UBND huyện Cẩm Xuyên và UBND xã Cẩm Nhượng cùng kiểm kê, lập biên bản (Ban hành kèm theo Công văn số 9723/BNN-TCTS ngày 16/11/2016 của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn), ghi rõ loại, khối lượng hàng thủy sản lưu kho của cơ sở Võ Quang Lương có 11 mặt hàng: Trong đó, 8 mặt hàng được ghi số lượng cụ thể. Riêng 3 mặt hàng: mực ống tươi (0,5 - 0,6kg/con); tôm sú (15 con/kg); cá cơm duỗi được ghi số lượng là “không”. Mục “Sứa” bị gạch bỏ và “ghi chú”: “(sứa không kiểm kê)”.

Các biên bản thể hiện sứa có thật trong kho tại thời điểm cơ quan chức năng kiểm tra

Lí giải về nội dung này, ông Võ Quang Lương nói: “Lúc kiểm kê các loại hải sản: mực ống, tôm sú, cá cơm duỗi không được ghi số lượng, vì họ cho rằng, ngày 12/10/2016, đại diện Hội đồng xác định thiệt hại do sự cố môi trường biển xã đã lập biên bản xác định, lượng hải sản tạm trữ của gia đình tôi trước khi có Quyết định số 3657. Còn, 37.425kg sứa ghi xong họ lại gạch bỏ đi và ghi “không kiểm kê” là vì ngày 6/1/2017, Tổ Giám sát theo quyết định số 3657 đã giám sát việc kiểm kê và lập biên bản…”.
Ngày 11/5/2017, đại diện Phòng Tài nguyên và Môi trường, UBND xã và ông Võ Quang Lương đã lập biên bản, tổ chức tiêu hủy 37.425kg sứa mặn theo nội dung Văn bản số 740/UBND-KT&HT ngày 21/4/2017của UBND huyện Cẩm Xuyên. Hội đồng tiêu hủy còn “buộc” ông Lương cam kết: “Việc tiêu hủy hải sản bị hư hỏng (không bị nhiễm độc) của cơ sở là mang tính tự nguyện và tự bỏ kinh phí để thực hiện…”. Vậy mà, khi Nhà nước có chủ trương đền bù, Chủ tịch Hội đồng bồi thường xã Cẩm Nhượng coi “sứa không có thật trong kho và không được cộng đồng dân cư đồng tình”, nên không đủ điều kiện được bồi thường theo quy định.

Đại diện cộng đồng dân cư đã kí xác nhận vào bản tường trình của ông Lương

Làm trái chính sách bồi thường
Ngày 20/4/2017, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn có Văn bản số 3311/BNN-TCTS bổ sung đối tượng bị thiệt hại do sự cố môi trường biển, trong đó có “Các sản phẩm sứa, hải sản khô, hải sản tẩm ướp bị hư hỏng, không dùng làm thực phẩm được, hiện đang lưu kho tại các xã/phường/thị trấn ven biển, ven cửa sông".
Ngày 1/9/2017, Văn phòng Chính phủ có Văn bản số 408/TB-VPCP, thông báo kết luận của Phó Thủ tướng Trương Hòa Bình, tại cuộc họp lần thứ IX Ban chỉ đạo về các giải pháp ổn định đời sống và sản xuất kinh doanh cho Nhân dân 4 tỉnh miền Trung, bị ảnh hưởng bởi sự cố môi trường biển. Tại Điểm b, Mục 1, Phần 1 “Các nhiệm vụ cần hoàn thành ngay” ghi rõ: “Đối với hàng tồn kho ngoài khối lượng 5.369 tấn… theo các tiêu chí: Hàng hải sản xác thực hiện đang tồn trong kho, chưa tiêu thụ được; Có bằng chứng chứng minh nguồn gốc, được thu mua, tạm trữ trên địa bàn địa phương trong thời gian xảy ra sự cố môi trường biển; Có sự giám sát, xác nhận của đại diện cộng đồng dân cư khu vực”. Điểm b, Mục 2 Phần II Thông báo số 506/TB-VPCP ngày 30/10/2017 của Văn phòng Chính phủ về lượng hải sản tồn kho và các đối tượng tồn đọng, thuộc đối tượng tại Quyết định số 1880/QĐ-TTg và Quyết định số 309/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ, nhưng do chưa kê khai trước ngày 8/11/2016, chưa được kiểm nghiệm an toàn thực phẩm của Bộ Y tế nêu rõ: “Đối với hải sản là sứa bị hư hỏng, thối rữa, không tiêu thụ được: Đồng ý hỗ trợ với mức 100% giá trị lô hàng, đồng thời triển khai tiêu hủy ngay, bảo đảm môi trường. Đồng ý chi phí cho công tác tiêu hủy được sử dụng từ nguồn Công ty TNHH Gang thép Hưng nghiệp Formosa Hà Tĩnh bồi thường và tổng hợp vào kinh phí thực hiện Quyết định số 1880/QĐ-TTg và Quyết định số 309/QĐ-TTg”.
Ngày 29/11/2017, Thủ tướng Chính phủ có Văn bản số 1826/TTg-NN nêu rõ: “Hàng hải sản tồn đọng được hỗ trợ phải đáp ứng các tiêu chí như nêu tại Điểm b, Khoản 1, Mục I Thông báo số 408/TB-VPCP ngày 1/9/2017 của Văn phòng Chính phủ, cụ thể: Phải được kiểm tra và xác nhận là có thật trong kho đến thời điểm cơ quan có thẩm quyền kiểm kê kho hàng (có biên bản kiểm kê của cơ quan có thẩm quyền); có hóa đơn chứng từ hoặc bằng chứng xác thực khác chứng minh được thu mua trên địa bàn trong giai đoạn xảy ra sự cố môi trường biển, không tiêu thụ được, hoặc trường hợp không có hóa đơn, chứng từ hay bằng chứng chứng minh nêu trên, thì phải có xác nhận của đại diện cộng đồng dân cư khu vực (lưu ý đại diện cộng đồng dân cư khu vực, ít nhất phải gồm có đại diện các thành phần: Mặt trận Tổ quốc, Chi bộ, Tổ dân phố, Các đoàn thể như phụ nữ, cựu chiến binh...) để làm căn cứ hỗ trợ”.

Phóng viên chỉ ra những căn cứ làm cơ sở bồi thường sứa với Chủ tịch UBND xã Nguyễn Sỹ Huyền

Ngày 10/2/2018, ông Lương làm Bản tường trình về hàng hải sản tồn đọng do sự cố môi trường biển, được đại diện cộng đồng dân cư theo quy định tại Thông báo số 408 kí xác nhận, nhưng Hội đồng bồi thường sự cố môi trường biển xã Cẩm Nhượng lại bỏ lơ. Đã thế, khi ông Lương đến UBND xã nộp chứng từ mua bán sứa cho xã, để “hoàn thiện”thủ tục bồi thường bảo đảm cho cả “hai kênh” (Hóa đơn, chứng từ… hoặc cộng đồng dân cư) nhưng không được “một cửa” xã Cẩm Nhượng chấp nhận. Ông Lương và người được ủy quyền tiếp tục kiến nghị, giải trình…
Từ ngày 11/5/2018 đến ngày 3/8/2018, Chủ tịch Hội đồng bồi thường sự cố môi trường biển xã Cẩm Nhượng ban hành Thông báo số 127/TB-HĐKKĐBTH, lấy ngày lập kế hoạch mua sứa của ông Lương với cơ sở Tuyết Anh (20/2/2016) để lí giải 54.489kg sứa mặn của hộ này và hộ ông Cẩn được thu mua trước thời điểm xảy ra sự cố môi trường biển (6/4/2016), nên không được bồi thường. Vậy nhưng, sau 3 lần phản bác nội dung các thông báo số 127; 135; 158 và 3 lần trực tiếp “đối chất”, ông Nguyễn Sỹ Huyền lại lí giải: “Ngày 12/10/2016 Hội đồng xã đã kiểm tra, lập biên bản mà không có sứa”, yêu cầu ông Lương, ông Cẩn phải chứng minh được “sứa có thật trong kho trước 12/10/2016 và phải được dân cư đồng tình”.

Biên bản thể hiện rõ kết quả kiểm tra hàng hóa còn tạm trữ tại tủ đông

Ông Huyền còn lí giải:“Tại thời điểm kiểm tra (12/10/2016), cơ sở ông Võ Quang Lương chỉ có 5 mặt hàng: Mực 1 nắng, cá thu trồi, mực ống, tôm nõn và tôm sú ngoài ra không có mặt hàng nào khác”. Vậy, các mặt hàng khác như: cá mờm, mực khô, cá chỉ vàng, cá cơm duội… của ông Lương đã được bồi thường hàng trăm triệu đồng thì sao? Cơ sở nào bảo quản sứa mặn trong tủ đông? Tại sao sứa của ông Lương, ông Cẩn không được bồi thường theo quy định tại Điểm b, Mục 2, Phần II Thông báo 506/TB-VPCP ngày 30/10/2017 của Văn phòng Chính phủ?
Với những “bằng chứng xác thực” hiện có, đối chiếu với quy định về chính sách bồi thường, hộ ông Lương, ông Cẩn đã hội đủ điều kiện để được bồi thường về sứa. Đề nghị Huyện Cẩm Xuyên chỉ đạo, tổ chức làm rõ vụ việc trên nhằm bảo đảm quyền lợi chính đáng cho người dân và kịp thời cung cấp thông tin để Báo Ngày mới online (Báo Người cao tuổi) trả lời bạn đọc.

Chí Thúc và nhóm PVPL