Kì 17: Bệnh phình động mạch chủ bụng
1. Phình động mạch chủ bụng là gì?
Phình động mạch chủ bụng là do sự suy yếu dần dần của thành động mạch chủ bụng tạo ra một "bóng" của mạch. Hầu hết các chứng phình động mạch không có triệu chứng và không gây ra vấn đề gì, một số trường hợp có thể mở rộng về kích thước và cuối cùng bị vỡ nếu không được chẩn đoán và điều trị kịp thời.
Phình động mạch xảy ra thường xuyên nhất ở động mạch chủ, động mạch chính của ngực và bụng. Động mạch chủ mang máu từ tim đến tất cả các bộ phận của cơ thể bao gồm các cơ quan quan trọng.
2. Nguyên nhân gây phình động mạch chủ bụng?
Protein trong thành của động mạch chủ, được gọi là elastin và collagen, cung cấp sức mạnh và tính linh hoạt cho động mạch này. Điều này tương tự như cơ và gân cung cấp sức mạnh cho cánh tay và chân. Phình động mạch là do sự phân hủy dần dần của các protein này dẫn đến sự suy yếu của thành động mạch chủ, có thể giãn to như một quả bóng. Những protein này có thể bị suy giảm dần theo tuổi tác.
 |
| Phình động mạch chủ bụng |
Viêm có liên quan đến xơ vữa động mạch (xơ cứng động mạch) làm đẩy nhanh quá trình thoái hóa của protein trong thành động mạch ngay cả ở những người trẻ tuổi. Một số enzym sản sinh tự nhiên của cơ thể cũng có thể gây ra sự phân hủy collagen và elastin trong thành động mạch chủ. Việc dư thừa các enzym này hoặc các điều kiện kích hoạt các enzym có thể gây ra sự hình thành túi phình hoặc dẫn đến sự phát triển đột ngột của tình trạng này. Trong một số trường hợp hiếm hoi, chứng phình động mạch có thể do nhiễm trùng.
3. Triệu chứng của phình động mạch chủ bụng
Trong hầu hết các trường hợp, không có triệu chứng rõ ràng đối với phình động mạch chủ bụng. Thỉnh thoảng, bệnh nhân có thể cảm thấy đau bụng, hoặc đau lưng một bên.
Khoảng 75% các chứng phình động mạch được phát hiện từ các xét nghiệm chẩn đoán hình ảnh chẳng hạn như chụp X-quang được thực hiện cho các vấn đề sức khỏe khác. Bệnh nhân cũng có thể cảm thấy lạnh, tê hoặc ngứa ran ở bàn chân và bàn tay.
Phình động mạch chủ bụng bị vỡ là một trường hợp khẩn cấp và phải tiến hành các thủ thuật cấp cứu ngay lập tức để cứu tính mạng người bệnh và tránh các biến chứng nghiêm trọng.
4. Chẩn đoán bệnh phình động mạch chủ bụng như thế nào?
Mặc dù phình động mạch chủ bụng có thể được phát hiện bằng cách khám sức khỏe. Ngày nay, hầu hết được chẩn đoán bằng cách sử dụng siêu âm hoặc chụp CT. Đây là những phương pháp kiểm tra đơn giản, không xâm lấn được thực hiện một cách đơn giản.
Các phương pháp kiểm tra này cũng đo kích thước của đoạn động mạch chủ bụng bị phình, một yếu tố quan trọng để xác định phương pháp điều trị tốt nhất.
Chứng phình động mạch thường được phát hiện trong khi thực hiện các xét nghiệm vì một tình trạng sức khỏe khác. Hầu hết bệnh nhân không có triệu chứng, vì vậy nếu bạn có nguy cơ, bạn nên trao đổi với bác sĩ về việc khám định kì tầm soát.
Các yếu tố nguy cơ bao gồm:
· Trên 60 tuổi
· Sử dụng thuốc lá
· Tiền sử gia đình có người bị phình động mạch chủ bụng.
· Tiền sử bệnh tim hoặc bệnh động mạch ngoại vi.
· Tăng huyết áp
5. Điều trị chứng phình động mạch chủ bụng như thế nào?
Nếu phình động mạch chủ bụng có đường kính lớn hơn 5-6 cm (khoảng bằng quả chanh), sẽ cần được điều trị. Quyết định của bác sĩ điều trị sẽ dựa trên nguy cơ vỡ túi phình, cùng với rủi ro phẫu thuật hoặc thủ thuật và rủi ro liên quan đến các bệnh lí có sẵn khác. Các chứng phình động mạch nhỏ hơn gây đau lưng hoặc đau bụng cũng có thể cần điều trị, đặc biệt đối với những chứng phình to nhanh chóng.
Trước đây, bác sĩ phẫu thuật sẽ rạch một đường ở bụng, sau đó thay thế phần động mạch chủ bị bệnh bằng mảnh ghép Dacron hoặc Teflon được ghép cẩn thận với động mạch chủ bình thường. Phần ghép này được bác sĩ phẫu thuật khâu lại tại chỗ.
Có thể mất một đến hai tháng để phục hồi hoàn toàn sau phẫu thuật trước khi trở lại cuộc sống bình thường và đầy đủ. Thực tế cho thấy hơn 90% bệnh nhân hồi phục hoàn toàn sau phẫu thuật.
Những tiến bộ gần đây trong công nghệ dựa trên ống thông đã dẫn đến những phương pháp điều trị mới ít xâm lấn hơn cho chứng phình động mạch chủ. Giờ đây, công nghệ ghép nội mạch cho phép sửa chữa chứng phình động mạch bằng cách đưa mảnh ghép (stent) qua một vết rạch nhỏ ở bẹn.
Phương pháp phẫu thuật nội mạch cho phép mảnh ghép được đưa qua một ống thông được đưa vào động mạch đùi. Bằng tia X sau đó được sử dụng để định vị chính xác mảnh ghép trong đoạn động mạch bị phình. Sau đó, mảnh ghép được mở rộng bên trong động mạch chủ và được giữ cố định bằng móc kim loại chứ không phải chỉ khâu. Hầu hết bệnh nhân có thể trở lại làm việc hoặc sinh hoạt hằng ngày bình thường trong khoảng một tuần.
Biến chứng nguy hiểm nhất của chứng phình động mạch chủ bụng đó là vỡ túi phình gây sốc do mất máu. Tình trạng này có thể khiến bệnh nhân tử vong nhanh chóng do bị mất quá nhiều máu. Chính vì vậy việc phát hiện và điều trị kịp thời bệnh phình động mạch chủ bụng là vô cùng quan trọng.
