Tục “cà răng - căng tai” của người Cơ Tu

Người Cơ Tu cũng như các dân tộc khác trên dãy Trường Sơn có tập tục “cà răng, nhuộm răng, căng tai” để làm “đẹp” cơ thể mình. Các bậc cao niên người Cơ Tu cho biết: Ngoài chức năng “thẩm mĩ” ra, tục “cà răng - căng tai” được thực hiện khi con người đã trưởng thành.

Lúc sinh thời, già Đinh Văn Lương, dân tộc Cơ Tu, ở thôn Phú Túc, xã Hoà Phú, huyện Hoà Vang, TP Đà Nẵng cho chúng tôi xem hàm răng đã cà và chỉ người phụ nữ Cơ Tu đang ngồi bên thềm nhà nói: “Đây là vợ tôi, nếu hồi còn trai trẻ, tôi không cà răng thì bả không ưng tui. Cho nên dù đau đớn đến mấy, cánh thanh niên chúng tôi cũng ráng cà răng, để chứng tỏ mình can đảm và trưởng thành…”.

Phụ nữ Cơ Tu nhuộm răng đen.
Phụ nữ Cơ Tu nhuộm răng đen.

Theo quan niệm của người Cơ Tu ngày xưa, trai, gái đến tuổi trưởng thành mà không cà răng, căng tai là “lạc hậu”, bị bộ tộc chê cười, con trai không lấy được vợ, con gái không lấy được chồng. Chính vì vậy, con trai Cơ Tu khi đến tuổi trưởng thành ra bờ suối lấy đá cà hai hàm răng mòn sát với nướu. Khi cà, chân răng bị động nên chảy máu nhiều, hai hàm răng bị sưng khá lâu, lúc bấy giờ chỉ húp cháo loãng.

Già làng Y Kông, 93 tuổi, ở thôn Tống Coói, xã Ba, huyện Đông Giang, tỉnh Quảng Nam cho biết: “Người Cơ Tu xưa kia cũng có tục nhuộm răng. Họ dùng một loại cây lấy trên rừng phơi khô, đem đốt một đầu rồi cạ vào thanh sắt cho ra một ít nhựa màu đen có vị cay. Sau đó dùng nhựa này hòa với tro bếp, rồi dùng que nhỏ đầu có quấn giẻ thấm nhựa cây vào và phết vào răng. Răng vừa cà xong dùng nước muối súc miệng cho sạch và phết thêm nhựa cây vào chân răng. Một tháng chỉ phết nhựa cây ấy một lần, chất nhựa dính chặt vào răng, biến thành một màu đen bóng…”.

Đàn ông Cơ - tu xâu dái tai
Đàn ông Cơ - tu xâu dái tai

Già Đinh Văn Bớt, 77 tuổi, ở thôn Đha Mi, xã Ba cho biết: “Người Cơ Tu cũng có tục “căng tai” để đeo được những đôi bông bằng ngà hoặc bằng nứa, gỗ có tiết diện lớn, họ phải căng lỗ dái tai rộng ra. Họ thường dùng loại gai trên rừng để xỏ lỗ tai. Trước khi xỏ cây gai, họ xoa bóp nước gừng để dái tai cho thật mềm.

Người chuyên “xỏ lỗ tai” là một người đàn bà cao tuổi có uy tín trong làng và có nhiều kinh nghiệm xỏ tai. Nếu xỏ không trúng tâm dái tai, sau này khó đeo các vật trang sức lớn hoặc có đeo nhưng dái tai sẽ bị đứt. Xỏ gai nhọn xuyên qua xong, cứ để nguyên cây gai như vậy, mỗi ngày phải tiếp tục rửa tai bằng nước muối nấu với gừng. Khi vết thương đã khô và lành, họ bắt đầu vặn cây gai vào một chút, mỗi ngày chỉ vặn một lần cho đến khi đầu to cây gai lọt qua được.

Cứ làm như thế, mỗi lần xỏ một cây lớn hơn và lỗ tai ngày càng rộng ra. Nhưng có những trường hợp người có dái tai nhỏ mà đeo những “đôi bông” quá cỡ, hậu quả là đứt dái tai. Đứt dái tai cũng có thể nối lại được. Theo đó, các nữ nghệ nhân nối dái tai đã đứt bằng cách dùng dao thật bén cắt hai đầu "dây tai", đem hai mối dây dái tai đã cắt ghép lại với nhau, lấy sợi chỉ quấn lại, dùng nước muối nấu gừng rửa hằng ngày, cứ để vậy chừng một tháng là lành, và vài tháng sau có thể đeo vòng trở lại được. Tuy nhiên, sau này khó mà đeo những “thứ” quá “cồng kềnh” ở những dái tai “bị nối”.

Già làng Y Kông kể: “Ngày xưa, những người Cơ Tu có vai vế, địa vị trong cộng đồng thường đeo cặp bông tai làm bằng ngà voi. Họ dùng hai mẫu ngà voi làm đôi bông tai kéo đôi tai dài đến tận gò má, thậm chí dài gần đến vai. Đàn ông, đàn bà dân tộc Cơ Tu rất thích đeo bông tai ngà voi. Đặc biệt khi tiếp khách, đi thăm bà con, sui gia, bạn bè, lễ hội... người Cơ Tu phải đeo cặp bông tai bằng ngà voi để cho thêm phần sang trọng, “lịch lãm”. Vì thế, một đôi bông tai bằng ngà voi lúc bấy giờ có thể đổi một con trâu lớn hoặc là một cái ché cổ, hay vài cái nồi đồng lớn. Người nghèo thì chỉ đeo đoạn xương mài nhẵn, ống giang, ống trảy hoặc đeo đôi bông ngà voi giả làm bằng củ khoai, củ sắn phơi khô…”.

Cà răng, căng tai, nhuộm răng là tập tục của một số dân tộc sinh sống ở Trường Sơn - Tây Nguyên. Tuy nhiên, tục này hiện không còn phù hợp nên đã phai nhạt dần theo thời gian. Hiện ở Trường Sơn - Tây Nguyên chỉ còn vài cụ ông, cụ bà cà răng, căng tai hay nhuộm răng.

Lê Văn Kỳ

Tin liên quan

Cùng chuyên mục

“Khúc tráng ca Thành Cổ” - niềm tự hào của thế hệ trẻ Việt Nam

“Khúc tráng ca Thành Cổ” - niềm tự hào của thế hệ trẻ Việt Nam

Nói tới 81 ngày đêm giữ thành cổ Quảng Trị năm 1972 không ai không khâm phục. Bởi chiến thắng tại nơi đây được đánh đổi bằng sự anh dũng hi sinh của biết bao cán bộ chiến sĩ, góp phần quan trọng vào thắng lợi ngoại giao của Hội nghị Pa-ri năm 1973.
Google tôn vinh nghệ thuật Đờn ca tài tử Nam Bộ

Google tôn vinh nghệ thuật Đờn ca tài tử Nam Bộ

Hình ảnh Google Doodle tôn vinh nghệ thuật Đờn ca tài tử Nam Bộ nhân dịp 10 năm được công nhận Di sản Văn hóa thế giới do nghệ sỹ Camelia Pham minh họa, thể hiện các nghệ sỹ biểu diễn Đờn ca tài tử.
Cáp treo hay cách để phát triển du lịch bền vững?

Cáp treo hay cách để phát triển du lịch bền vững?

Bên cạnh những di sản thiên nhiên và văn hóa được UNESCO công nhận, hình ảnh du lịch Việt Nam với bạn bè quốc tế trong thời đại mới còn gắn liền với những công trình đáng kinh ngạc như cáp treo, được truyền thông thế giới khen ngợi là cách để phát triển du lịch bền vững.
Xuôi sông Bình Thủy

Xuôi sông Bình Thủy

Ở vùng đất Tây Đô có một dòng sông được mệnh danh là nơi sinh thành những câu chuyện huyền thoại và quy tụ hai bên bờ là những di tích, danh thắng nổi tiếng.
Xứ Truồi mít ngọt, dâu thơm...

Xứ Truồi mít ngọt, dâu thơm...

"Xứ Truồi mít ngọt, dâu thơm/ Anh về làm rể canh, cơm đủ đầy/ Lại thêm “bánh ướt heo quay”/ Anh ăn mê mẩn, quên ngày, quên đêm…".

Tin khác

Lịch thi đấu của đội tuyển Việt Nam tại vòng bảng Asian Cup 2024

Lịch thi đấu của đội tuyển Việt Nam tại vòng bảng Asian Cup 2024
Theo lịch, Asian Cup 2024 sẽ khai mạc vào ngày 12/1/2024 và bế mạc ngày 10/2/2024 tại Qatar. Asian Cup 2024 quy tụ 24 đội tuyển xuất sắc nhất châu lục tham gia tranh tài.

Lịch sử đối đầu, nhận định MU vs Chelsea, 3 giờ 15 ngày 7/12

Lịch sử đối đầu, nhận định MU vs Chelsea, 3 giờ 15 ngày 7/12
Trận đấu giữa MU vs Chelsea diễn ra lúc 3 giờ 15 ngày 7/12. Ngày mới Online thống kê lịch sử đối đầu MU vs Chelsea, nhận định MU vs Chelsea và dự kiến đội hình hai bên.

Lịch sử đối đầu, nhận định Luton vs Arsenal, 3 giờ 15 ngày 6/12

Lịch sử đối đầu, nhận định Luton vs Arsenal, 3 giờ 15 ngày 6/12
Trận đấu giữa Luton vs Arsenal diễn ra lúc 3 giờ 15 ngày 6/12. Ngày mới Online thống kê lịch sử đối đầu Luton vs Arsenal, nhận định Luton vs Arsenal và dự kiến đội hình hai bên.

Thế giới diệu kì trong bộ sách "Ngỡ ngàng khám phá"

Thế giới diệu kì trong bộ sách "Ngỡ ngàng khám phá"
Thế giới xung quanh chúng ta vô cùng đa dạng, phong phú: từ những sinh vật to lớn, khổng lồ đến những vi sinh vật siêu nhỏ, nhỏ tới mức hàng triệu cá thể sống trên một chiếc râu con kiến… Và thế giới ấy hiện ra thật xinh đẹp, sống động qua từng trang sách trong bộ “Ngỡ ngàng khám phá” của nhà xuất bản sách thiếu nhi ADCBookiz.

Giao thoa văn hóa ẩm thực trong khu vực và thế giới

Giao thoa văn hóa ẩm thực trong khu vực và thế giới
Những ngày đầu tháng 12, Công viên Thống nhất bỗng trở nên sôi động lạ thường. Cùng với các hoạt động thường ngày như đi bộ thể dục, tập dưỡng sinh, dân vũ của người dân và NCT, vui chơi giải trí cuối tuần cho thanh niên, học sinh và các em nhỏ, Công viên đã dành một không gian cho Lễ hội văn hóa ẩm thực Hà Nội năm 2023. Đáng chú ý, lễ hội năm nay không chỉ hội tụ những sản phẩm ẩm thực đặc sắc từ các vùng miền trong cả nước, mà còn có các gian hàng của các quốc gia Mông Cổ, Ấn Độ, Đan Mạch, Iran, Srilanka, Azerbaijan, Myanmar, Philippines, Malaysia, Veneuzuela, Hàn Quốc, Lào, Campuchia, v.v.

Lịch sử đối đầu, nhận định Man City vs Tottenham, 23 giờ 30 ngày 3/12

Lịch sử đối đầu, nhận định Man City vs Tottenham, 23 giờ 30 ngày 3/12
Trận đấu giữa Man City vs Tottenham sẽ diễn ra lúc 23 giờ 30 ngày 3/12. Ngày mới Online thống kê lịch sử đối đầu Man City vs Tottenham, nhận định Man City vs Tottenham và dự kiến đội hình hai bên.

Link xem trực tiếp bóng đá MU vs Newcastle hôm nay

Link xem trực tiếp bóng đá MU vs Newcastle hôm nay
Link xem trực tiếp bóng đá, link xem trực tiếp MU vs Newcastle hôm nay, 3 giờ ngày 3/12 trên Internet, điện thoại được cập nhật liên tục phục vụ quý độc giả quan tâm.

Link xem trực tiếp bóng đá Arsenal vs Wolves hôm nay

Link xem trực tiếp bóng đá Arsenal vs Wolves hôm nay
Link xem trực tiếp bóng đá, link xem trực tiếp Arsenal vs Wolves hôm nay, 22 giờ ngày 2/12 trên Internet, điện thoại được cập nhật liên tục phục vụ quý độc giả quan tâm.

Lịch sử đối đầu, nhận định Chelsea vs Brighton, 21h00 ngày 3/12

Lịch sử đối đầu, nhận định Chelsea vs Brighton, 21h00 ngày 3/12
Trận đấu giữa Chelsea vs Brighton diễn ra vào lúc 21h00 ngày 3/12. Ngày mới Online thống kê lịch sử đối đầu Chelsea vs Brighton, nhận định Chelsea vs Brighton và dự kiến đội hình hai bên.

Lịch sử đối đầu, nhận định Newcastle vs MU, 3 giờ ngày 3/12

Lịch sử đối đầu, nhận định Newcastle vs MU, 3 giờ ngày 3/12
Trận đấu giữa Newcastle vs MU diễn ra lúc 03h00 ngày 3/12. Ngày mới Online thống kê lịch sử đối đầu Newcastle vs MU, nhận định Newcastle vs MU và dự kiến đội hình hai bên.

Lịch sử đối đầu, nhận định Arsenal vs Wolves, 22 giờ ngày 2/12

Lịch sử đối đầu, nhận định Arsenal vs Wolves, 22 giờ ngày 2/12
Trận đấu giữa Arsenal vs Wolves diễn ra lúc 22h00 thứ Bảy ngày 2/12. Ngày mới Online thống kê lịch sử đối đầu Arsenal vs Wolves, nhận định Arsenal vs Wolves và dự kiến đội hình hai bên.

Triệu Việt Vương và căn cứ đầm Dạ Trạch

Triệu Việt Vương và căn cứ đầm Dạ Trạch
Sau khi dẹp được các cuộc nổi dậy của nông dân Trung Quốc, đầu năm Ất Sửu (545), nhà Lương dồn sức xâm lược nước Vạn Xuân, nhằm lấy lại Châu Giao. Dương Phiêu là thứ sử Châu Giao, cùng với Trần Bá Tiên, một viên tướng khát máu, chia làm hai đường thủy bộ phối hợp, tiến sâu vào nước ta.

Hội tụ tinh hoa ẩm thực trong nước và quốc tế

Hội tụ tinh hoa ẩm thực trong nước và quốc tế
Chiều 29/11, ông Đỗ Đình Hồng, Giám đốc sở Văn hóa và Thể thao Hà Nội chủ trì buổi gặp mặt các cơ quan báo chí Trung ương và TP Hà Nội để trao đổi, cung cấp thông tin về Lễ hội văn hóa ẩm thực Hà Nội năm 2023 (Lễ hội). Tham dự có đại diện lãnh đạo các Sở, ngành của TP Hà Nội; UBND các quận, huyện, thị xã tham gia sự kiện; đông đảo phóng viên, biên tập viên các cơ quan báo chí Trung ương và Hà Nội.

Chùa Đậu - Một cổ tự thiêng

Chùa Đậu - Một cổ tự thiêng
Chùa Đậu nằm trên khuôn viên rộng gần 2 héc-ta thuộc địa bàn thôn Gia Phúc, xã Nguyễn Trãi, huyện Thường Tín, TP Hà Nội, cách trung tâm Thủ đô khoảng 26km. Theo sử sách, chùa được xây dựng vào khoảng thế kỉ I thời Bắc thuộc từ năm 602 đến năm 939 (sau công nguyên) và đã có gần 2.000 năm tuổi.

Du lịch Sa Pa: Cuộc chuyển biến thần kỳ từ hệ thống cáp treo kỷ lục

Du lịch Sa Pa: Cuộc chuyển biến thần kỳ từ hệ thống cáp treo kỷ lục
Nếu muốn được tận mắt nhìn thấy phát triển du lịch có thể thay da đổi thịt một vùng đất ngoạn mục ra sao chỉ sau 10 năm, hãy đến Sa Pa.
Xem thêm
Google tôn vinh nghệ thuật Đờn ca tài tử Nam Bộ

Google tôn vinh nghệ thuật Đờn ca tài tử Nam Bộ

Hình ảnh Google Doodle tôn vinh nghệ thuật Đờn ca tài tử Nam Bộ nhân dịp 10 năm được công nhận Di sản Văn hóa thế giới do nghệ sỹ Camelia Pham minh họa, thể hiện các nghệ sỹ biểu diễn đờn ca tài tử.
Xứ Truồi mít ngọt, dâu thơm...

Xứ Truồi mít ngọt, dâu thơm...

"Xứ Truồi mít ngọt, dâu thơm/ Anh về làm rể canh, cơm đủ đầy/ Lại thêm “bánh ướt heo quay”/ Anh ăn mê mẩn, quên ngày, quên đêm…".
Thế giới diệu kì trong bộ sách "Ngỡ ngàng khám phá"

Thế giới diệu kì trong bộ sách "Ngỡ ngàng khám phá"

Thế giới xung quanh chúng ta vô cùng đa dạng, phong phú: từ những sinh vật to lớn, khổng lồ đến những vi sinh vật siêu nhỏ, nhỏ tới mức hàng triệu cá thể sống trên một chiếc râu con kiến… Và thế giới ấy hiện ra thật xinh đẹp, sống động qua từng trang sách trong bộ “Ngỡ ngàng khám phá” của nhà xuất bản sách thiếu nhi ADCBookiz.
Cáp treo hay cách để phát triển du lịch bền vững?

Cáp treo hay cách để phát triển du lịch bền vững?

Bên cạnh những di sản thiên nhiên và văn hóa được UNESCO công nhận, hình ảnh du lịch Việt Nam với bạn bè quốc tế trong thời đại mới còn gắn liền với những công trình đáng kinh ngạc như cáp treo, được truyền thông thế giới khen ngợi là cách để phát triển d
Du lịch Sa Pa: Cuộc chuyển biến thần kỳ từ hệ thống cáp treo kỷ lục

Du lịch Sa Pa: Cuộc chuyển biến thần kỳ từ hệ thống cáp treo kỷ lục

Nếu muốn được tận mắt nhìn thấy phát triển du lịch có thể thay da đổi thịt một vùng đất ngoạn mục ra sao chỉ sau 10 năm, hãy đến Sa Pa.
Fansipan được “thắp sáng” trong lễ vía Quán Thế Âm Bồ Tát xuất gia

Fansipan được “thắp sáng” trong lễ vía Quán Thế Âm Bồ Tát xuất gia

Trong 2 ngày 1-2/11/2023, trong không gian thâm nghiêm của quần thể tâm linh Fansipan, Lễ vía Quán Thế Âm Bồ Tát xuất gia đã được tổ chức với nhiều hoạt động và nghi thức ý nghĩa, thu hút đông đảo Phật tử và du khách thập phương đến tham dự.
Lịch thi đấu của đội tuyển Việt Nam tại vòng bảng Asian Cup 2024

Lịch thi đấu của đội tuyển Việt Nam tại vòng bảng Asian Cup 2024

Theo lịch, Asian Cup 2024 sẽ khai mạc vào ngày 12/1/2024 và bế mạc ngày 10/2/2024 tại Qatar. Asian Cup 2024 quy tụ 24 đội tuyển xuất sắc nhất châu lục tham gia tranh tài.
Lịch sử đối đầu, nhận định MU vs Chelsea, 3 giờ 15 ngày 7/12

Lịch sử đối đầu, nhận định MU vs Chelsea, 3 giờ 15 ngày 7/12

Trận đấu giữa MU vs Chelsea diễn ra lúc 3 giờ 15 ngày 7/12. Ngày mới Online thống kê lịch sử đối đầu MU vs Chelsea, nhận định MU vs Chelsea và dự kiến đội hình hai bên.
Lịch sử đối đầu, nhận định Luton vs Arsenal, 3 giờ 15 ngày 6/12

Lịch sử đối đầu, nhận định Luton vs Arsenal, 3 giờ 15 ngày 6/12

Trận đấu giữa Luton vs Arsenal diễn ra lúc 03h15 ngày 6/12. Ngày mới Online thống kê lịch sử đối đầu Luton vs Arsenal, nhận định Luton vs Arsenal và dự kiến đội hình hai bên.
Những bông hoa cuối ngày

Những bông hoa cuối ngày

Màn đêm buông xuống, thành phố đã lên đèn. Mùa này trời nhanh tối, đúng là ngày tháng mười chưa cười đã tối. Hân lo lắng vội tỉa tót những bông hoa còn lại, bó chúng thành những bó nhỏ rồi xịt nước lên cho tươi tắn.
Sóng yên

Sóng yên

Hải đi ngang qua lớp của một cô giáo. Nhìn trên bục giảng, đóa hoa hồng trắng được cắm rất tinh tế trong một cái giỏ xinh xắn. Ngoài cửa có một chậu nước và cái khăn mặt để lau tay vắt trên một cái giá nhỏ bên cạnh.
Bà tôi

Bà tôi

- Bà ốm rất nặng! Em về ngay! - Chiếc điện thoại di động phát ra tín hiệu, đằng kia tiếng chị ruột tôi mếu máo báo tin buồn..
Thí sinh mang 2 dòng máu Việt - Nga đạt quán quân cuộc thi "Tìm kiếm tài năng MC nhí 2023"

Thí sinh mang 2 dòng máu Việt - Nga đạt quán quân cuộc thi "Tìm kiếm tài năng MC nhí 2023"

Sau gần 3 tháng khởi động với sự tham gia của 300 thí sinh tiểu học, trung học cở sở tại TP. HCM, Tây Ninh, Bến Tre, Bà Rịa - Vũng Tàu, Kiên Giang, Đắk Lắk, Bình Định, chương trình “Tìm kiếm Tài năng MC nhí 2023” đã thành công tốt đẹp với đêm chung kết vừa diễn ra tại Đài Phát thanh - Truyền hình Tây Ninh.
“Viên đá ngũ sắc” – những giọt nước mắt hạnh phúc cho 17 năm

“Viên đá ngũ sắc” – những giọt nước mắt hạnh phúc cho 17 năm

Dưới ánh đèn sân khấu lung linh, bức tranh tình yêu và hy vọng mở ra trước mắt khán giả trong vở nhạc kịch "Viên đá ngũ sắc".
Từ Charlie Puth đến Maroon 5: Dấu ấn tầm vóc quốc tế của lễ hội âm nhạc 8Wonder

Từ Charlie Puth đến Maroon 5: Dấu ấn tầm vóc quốc tế của lễ hội âm nhạc 8Wonder

Cuộc “đổ bộ” của những ngôi sao âm nhạc hàng đầu thế giới, từ Charlie Puth đến Maroon 5 đã cho thấy độ “chịu chơi” của 8Wonder khi các nghệ sĩ đều đang ở đỉnh cao sự nghiệp và có hàng triệu người hâm mộ trên toàn cầu. Hơn hết, 8Wonder được kỳ vọng sẽ trở
Phiên bản di động