Tốp ca Họa Mi: Từ tiếng hát tuổi thơ đến nguồn cảm hứng hôm nay

Ra đời từ thập niên 1960 - 1970, tốp ca Họa Mi gắn liền với phong trào “Tiếng hát át tiếng bom” của dân tộc. Hôm nay, những “cánh chim nhỏ” năm nào đã thành các ông bà, nhưng lời ca tiếng hát vẫn vẹn nguyên, thắp sáng ngọn lửa đam mê nghệ thuật và trở thành tấm gương truyền cảm hứng cho thế hệ trẻ.

Tốp ca Hoạ Mi năm 1975

Ký ức của các Họa Mi ngày ấy gắn liền với những buổi tập hát giữa lúc sơ tán, hay khi xe com-măng-ca của Đài Tiếng nói Việt Nam đón các em về Hà Nội thu thanh tại 58 Quán Sứ. Các buổi diễn cho các chú bộ đội trên mâm pháo, hát cho thương binh và cho các dũng sỹ diệt Mỹ từ miền Nam ra, hay đón tiếp các đoàn quốc tế... sẽ mãi là những kỷ niệm không bao giờ quên.

Trong chiến tranh, tiếng hát trong trẻo của các Họa Mi nhí ngày ấy vang lên trên sóng phát thanh, trên truyền hình, trở thành một phần của phong trào ca nhạc thiếu nhi cả nước. Nhiều bài hát kinh điển của thiếu nhi như “Đi học” của nhạc sỹ Bùi Đình Thảo, phổ lời thơ của liệt sỹ Hoàng Minh Chính năm 1972; bài hát “Em bay trong đêm pháo hoa” sáng tác năm 1975 của nhạc sỹ Hàn Ngọc Bích; bài “Bác Hồ - Người cho em tất cả” của nhạc sỹ Hoàng Long - Hoàng Lân mà Họa Mi thu thời ấy vẫn còn được lưu giữ đến nay trong album “Những bài ca đi cùng năm tháng”.

Các Họa Mi cùng đội danh dự đón đoàn quốc tế năm 1973

NSƯT Hồng Kỳ, thành viên CLB, nhớ lại: “Tốp ca Họa Mi phát triển mạnh từ năm 1967, được học hát, múa, nhạc và tự hào đóng góp tiếng hát trong chương trình “Tiếng hát át tiếng bom”. Ở tuổi thiếu nhi, chúng tôi đã hát cho đồng bào cả nước nghe, hát để khẳng định tinh thần Hà Nội – Việt Nam kiên cường”.

Không chỉ ca hát, các Họa Mi còn được tham gia vào đội danh dự của CLB, được chọn đi tặng hoa cho nhiều sự kiện lớn, từ lễ duyệt binh 2/9 ở Quảng trường Ba Đình, đến các buổi gặp gỡ nguyên thủ quốc gia. Các em Họa Mi lúc đó là gương mặt đại diện cho thiếu nhi Thủ đô, góp phần khẳng định tài năng và bản lĩnh của thế hệ trẻ Hà Nội trong những năm tháng lịch sử.

Cây đơn ca Minh Hà tặng hoa trên lễ đài duyệt binh tại Quảng trường Ba Đình năm 1973

Đằng sau thành công của Họa Mi là sự dìu dắt tận tâm của các nhạc sĩ và cán bộ phụ trách. Những nhạc sĩ Phạm Tuyên, Hoàng Vân, Nguyễn Đức Toàn, Văn Dung, Hoàng Long - Hoàng Lân… đã đem sáng tác mới giao cho Họa Mi thể hiện. Các anh chị phụ trách như anh Quốc Hưng, anh Trung Cường, chị Minh Ngọc, “mẹ Trường” không chỉ dạy hát mà còn lo từng bộ váy áo, bữa ăn, chăm chút để các thành viên của tốp ca Họa Mi yên tâm biểu diễn. Đạo diễn Trần Đức của chương trình “Những bông hoa nhỏ” cũng đã chọn Họa Mi góp mặt trong buổi phát sóng truyền hình đen trắng đầu tiên của VTV Việt Nam năm 1972, tạo dấu mốc quan trọng để giọng hát của Họa Mi đi vào ký ức hàng triệu gia đình.

Tốp ca Hoạ Mi trong trường quay của VTV cho chương trình "Những Bông hoa nhỏ" đầu tiên năm 1972

Sau năm 1976, những Họa Mi đầu tiên đã tỏa đi khắp miền đất nước, rồi ra thế giới học tập, công tác, tiếp tục cống hiến trong nhiều lĩnh vực. Dù ở đâu, tình yêu ca hát và tình cảm gắn bó với Cung Thiếu nhi vẫn trở thành sợi dây kết nối. Mỗi dịp kỷ niệm, họ lại trở về “ngôi nhà tuổi thơ”, gặp lại đồng đội, cùng cất cao tiếng hát.

Trong Đại nhạc hội “Khúc Hạ” kỷ niệm 70 năm Cung Thiếu nhi Hà Nội (26/5/2025), các Họa Mi ngày ấy đã trở lại sân khấu. Mới đây, tại Chương trình “Ký ức mùa Thu” do Công ty CP Quốc tế Nhân Ái, Trung tâm Chăm sóc NCT Nhân Ái tổ chức, các Họa Mi đã cháy hết mình với những ca khúc năm xưa gợi cho các đại biểu, khán giả, những người cao tuổi đang được chăm sóc tại Trung tâm niềm xúc động sâu sắc, đầy gợi nhớ và tự hào về một thời tuổi trẻ đã cống hiến cho quê hương, đất nước. Mái tóc đã điểm bạc, nhưng ánh mắt vẫn lấp lánh niềm vui, giọng hát vẫn trong trẻo của Họa Mi đã khiến khán giả như được sống lại ký ức một thời. Đằng sau lời ca ấy không chỉ là hoài niệm, mà còn là thông điệp: Tuổi tác không thể ngăn cản niềm đam mê nghệ thuật và tinh thần cống hiến.

Tốp ca Hoạ mi trong Đại nhạc hội "Khúc Hạ"

Nhiều người trong số họ nay đã là nghệ sĩ, nhà giáo, nhà khoa học, cán bộ… thành đạt. Nhưng khi nhắc đến Cung Thiếu nhi, tất cả đều khẳng định đây là “bệ phóng” đã rèn luyện tài năng, nhân cách và bản lĩnh từ thuở thiếu thời. Cung Thiếu nhi đã gieo vào tâm hồn họ tình yêu nghệ thuật, tình yêu quê hương đất nước và niềm tự hào được cống hiến.

Tốp ca Hoạ Mi trong "Ký ức mùa Thu"

Cây đơn ca Minh Hà ngày ấy, giờ đã là tiến sỹ khoa học, người đã dầy công viết kịch bản và dàn dựng hai chương trình cho Hoạ Mi và cùng Hoạ Mi dàn dựng tại “Khúc Hạ” và “Ký ức mùa Thu” cho biết: Các thành viên CLB Họa Mi hôm nay không chỉ hát cho mình, mà còn hát cho thế hệ sau. Chúng tôi muốn kể cho các em thiếu nhi nghe câu chuyện một thời, khuyến khích các em giữ niềm tin, nuôi dưỡng ước mơ. “Hãy mơ ước và hãy phấn đấu hết mình. Với gia đình và ước mơ làm bệ phóng, các em sẽ bay cao, bay xa”…

TS Minh Hà trong "Ký ức mùa Thu"

Hành trình của CLB Họa Mi là minh chứng sống động cho sức mạnh của nghệ thuật trong việc nuôi dưỡng tâm hồn, hun đúc bản lĩnh và tạo động lực cho cả đời người. Từ những cô bé, cậu bé năm xưa đến nay đã thành ông bà, họ vẫn giữ ngọn lửa đam mê, góp phần làm giàu đẹp đời sống văn hóa của cộng đồng, truyền cảm hứng cho lớp trẻ nối tiếp.