Thúc đẩy xây dựng các mô hình phát triển nền “kinh tế bạc” phù hợp ở Việt Nam (*)

Đồng chí Lê Thành Long, Ủy viên Trung ương Đảng, Phó Thủ tướng Chính phủ, Chủ tịch Ủy ban Quốc gia về NCT Việt Nam chủ trì cuộc họp

1. Chúng ta đã nghe Báo cáo về công tác NCT của UBQG về NCT Việt Nam và Báo cáo hoạt động của Hội NCT Việt Nam. Các Báo cáo đã nêu đầy đủ, toàn diện kết quả đạt được về công tác NCT trong 9 tháng đầu năm 2025, đặc biệt đã chỉ ra những tồn tại, hạn chế và khó khăn trong công tác NCT; đồng thời xác định phương hướng, nhiệm vụ của các tháng cuối năm 2025 và năm 2026.

Tại Hội nghị này, trên cơ sở yêu cầu thực tiễn, các đại biểu đã có kiến phát biểu tâm huyết, trách nhiệm đối với công tác NCT.

2. Tôi biểu dương những kết quả quan trọng mà UBQG về NCT Việt Nam và các bộ, ngành, địa phương đã đạt được trong 9 tháng đầu năm 2025 với nhiều kết quả nổi bật về chính sách pháp luật, tạo hành lang pháp lý đồng bộ cho việc triển khai công tác NCT. Công tác chỉ đạo, điều hành, tổ chức thực hiện đã được các bộ, ngành, cơ quan, địa phương chủ động và tích cực triển khai. Các hoạt động chăm sóc sức khỏe, an sinh xã hội, các phong trào thể thao, văn hóa, mừng thọ, tặng quà cho NCT ngày càng phong phú, thiết thực, hiệu quả, góp phần củng cố khối đại đoàn kết toàn dân tộc và giúp lan tỏa truyền thống “kính lão trọng thọ” sâu rộng trong cả nước. Tôi đặc biệt ấn tượng với các chương trình “CLB Liên thế hệ tự giúp nhau”, “Mắt sáng cho NCT”... Các chương trình đã gắn kết, hỗ trợ và chăm sóc NCT tại cộng đồng; giúp hàng trăm nghìn NCT được khám, chữa bệnh về mắt, nâng cao chất lượng cuộc sống của NCT. Đây là những hoạt động có ý nghĩa nhân văn sâu sắc, là những điểm sáng trong công tác NCT. Các chương trình như thế này cần tiếp tục nhân rộng và phát huy mạnh mẽ hơn nữa.

Quang cảnh cuộc họp

3. Nhất trí với đánh giá về hạn chế, vướng mắc trong công tác NCT. Tôi nhấn mạnh thêm một số vấn đề còn tồn tại, như: (1) Đời sống của một bộ phận NCT vẫn còn khó khăn, nhất là NCT ở vùng sâu, vùng xa, vùng dân tộc thiểu số, đời sống kinh tế vẫn còn bấp bênh. Phần lớn NCT ở các vùng này không có lương hưu, không có tích lũy, sống dựa vào con cháu và trợ cấp xã hội; nhiều người vẫn phải lao động nặng dù tuổi cao; cơ bản vẫn khó tiếp cận với các dịch vụ y tế, chăm sóc sức khỏe, điều kiện nhà ở, sinh hoạt, điện lưới vẫn còn hạn chế; đặc biệt thiếu cơ hội để được phát huy vai trò trong cộng đồng... (2) Việc triển khai các chính sách thích ứng với xu hướng già hóa dân số và dân số già vẫn còn nhiều hạn chế; Dịch vụ chăm sóc NCT còn thiếu và hạn chế về chất lượng; nhiều địa phương chưa quan tâm bố trí không gian sinh hoạt cộng đồng. (3) Các cơ chế, chính sách khuyến khích xã hội hoá tham gia chăm sóc, phát huy vai trò của NCT chưa thực sự hiệu quả.

4. Năm 2025, nước ta bước tiếp vào giai đoạn già hóa dân số nhanh, đòi hỏi việc nhìn nhận, ứng phó và chuẩn bị chính sách, nguồn lực, hành động đối với NCT cần hết sức chủ động, tích cực, toàn diện và nhân văn. NCT không chỉ là đối tượng cần được chăm sóc mà còn là chủ thể có khả năng cống hiến, truyền cảm hứng và gìn giữ nền tảng đạo đức, văn hóa của dân tộc. Để triển khai ý kiến chỉ đạo của đồng chí Tổng Bí thư Tô Lâm tại Hội nghị toàn quốc quán triệt, triển khai 04 nghị quyết mới của Bộ Chính trị ngày 16/9/2025, chúng ta cần tập trung thực hiện một số nhiệm vụ trọng tâm sau đây:

Thứ nhất, trình Quốc hội ban hành Nghị quyết về một số giải pháp đột phá, tăng cường bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khỏe Nhân dân; phê duyệt chủ trương đầu tư phát triển Chương trình Mục tiêu Quốc gia về chăm sóc sức khỏe, dân số và phát triển giai đoạn 2026-2035; tập trung triển khai thực hiện có hiệu quả các chiến lược, chương trình, đề án đã được Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ phê duyệt. Tiếp tục rà soát, nghiên cứu, hoàn thiện thể chế, chính sách đối với NCT trong xã hội thích ứng với già hóa dân số, tiến tới dân số già; trước mắt, tập trung rà soát, sửa đổi, bổ sung Luật NCT bảo đảm có tầm nhìn chiến lược, khả thi và đồng bộ, sửa Nghị định 103/2017/NĐ-CP ngày 01/11/2017 của Chính phủ quy định về thành lập, tổ chức, hoạt động, giải thể và quản lý cơ sở trợ giúp xã hội, bảo đảm NCT được chăm sóc tại cơ sở theo nhu cầu.

Các đại biểu Hội NCT Việt Nam tham dự cuộc họp

Thứ hai, tạo đột phá trong chăm sóc sức khỏe NCT, triển khai hiệu quả hơn nữa mô hình chăm sóc sức khỏe tại cơ sở, cộng đồng, phấn đấu mỗi xã, phường đều có điểm chăm sóc, tư vấn sức khỏe cho NCT; bảo đảm 100% NCT có thẻ bảo hiểm y tế; nâng cao năng lực khám, chữa bệnh lão khoa; thúc đẩy mạnh mẽ chuyển đổi số y tế toàn diện đảm bảo hoàn thành, vận hành hiệu quả hồ sơ sức khỏe điện tử, sàng lọc định kỳ và mở rộng dịch vụ chăm sóc dài hạn, phục hồi chức năng đối với NCT.

Thứ ba, thúc đẩy phát triển chính sách an sinh xã hội toàn diện, thiết thực, hiệu quả đối với NCT; khuyến khích xã hội hóa các dịch vụ hỗ trợ sinh kế, chăm sóc đời sống tinh thần cho NCT, bảo đảm không NCT nào bị bỏ lại phía sau.

Thứ tư, phát huy vai trò NCT trong phát triển kinh tế - xã hội, tạo điều kiện thuận lợi để NCT sống vui, sống khỏe, sống có ích và tiếp tục đóng góp trí tuệ, kinh nghiệm vào xây dựng đời sống văn hóa, giáo dục thế hệ trẻ, xây dựng nông thôn mới và đô thị văn minh; hỗ trợ NCT tham gia các hoạt động xã hội tạo nguồn sinh kế, có thu nhập ổn định. Nghiên cứu, xây dựng các mô hình thí điểm về “kinh tế tóc bạc” ở một số lĩnh vực, địa phương, cộng đồng.

Thứ năm, huy động mạnh mẽ nguồn lực trong nước và quốc tế; đẩy mạnh liên kết giữa các ngành, các lĩnh vực, khu vực, vùng, miền tạo thành động lực phát triển kinh tế mà trong đó NCT là trung tâm. Trước mắt, nghiên cứu hỗ trợ xây dựng mô hình liên kết giữa các ngành du lịch, y tế, dinh dưỡng và cộng đồng NCT.

Đồng chí Đào Hồng Lan, Ủy viên Trung ương Đảng, Bộ trưởng Bộ Y tế, Phó Chủ tịch Ủy ban Quốc gia về NCT phát biểu tại cuộc họp

5. Để thực hiện tốt các nội dung, nhiệm vụ nêu trên, tôi đề nghị:

a) Các Thành viên UBQG về NCT Việt Nam, bộ, ngành, cơ quan liên quan chủ động tổ chức thực hiện các nhiệm vụ trọng tâm về công tác NCT phù hợp với chức năng, nhiệm vụ được giao; thường xuyên phối hợp chặt chẽ với Bộ Y tế trong việc, kiểm tra, giám sát, đánh giá, báo cáo các kết quả thực hiện, kịp thời tháo gỡ khó khăn, vướng mắc trong quá trình thực hiện.

b) Bộ Y tế chủ trì, phối hợp với các bộ, cơ quan, tổ chức liên quan, phát huy các kết quả đã đạt được, xây dựng Kế hoạch phù hợp trên cơ sở bám sát các nhiệm vụ trọng tâm, tổ chức thực hiện, theo dõi, đôn đốc đảm bảo việc thực hiện đạt kết quả thiết thực, hiệu quả; trong đó:

- Chủ động, tập trung rà soát, nghiên cứu, hoàn thiện Luật NCT bảo đảm tầm nhìn chiến lược, khả thi và đồng bộ, lưu ý nghiên cứu, hoàn thiện các thể chế, chính sách về lao động, việc làm phù hợp đối với NCT đảm bảo thích ứng với “già hóa dân số”.

- Nghiên cứu, tổ chức thực hiện theo thẩm quyền các giải pháp khuyến khích phát triển hiệu quả mô hình nhà dưỡng lão, “làng hạnh phúc” kết hợp với dịch vụ chăm sóc y tế, thân thiện với NCT; đề xuất kiến nghị kịp thời với cấp có thẩm quyền xử lý các khó khăn, vướng mắc phát sinh ngoài thẩm quyền xử lý.

c) Bộ Xây dựng chủ trì, phối hợp với các bộ, ngành, địa phương tiếp tục thực hiện các chính sách hỗ trợ nhà ở phòng, tránh bão, lũ đối với hộ nghèo, cận nghèo, trong đó đặc biệt ưu tiên hộ nghèo, cận nghèo có NCT.

d) Bộ Khoa học và Công nghệ chủ trì, phối hợp với Bộ Y tế, Trung ương Hội NCT Việt Nam hỗ trợ, tạo điều kiện để NCT tham gia đẩy mạnh chuyển đổi số, khởi nghiệp; thực hiện việc chủ trì đề tài, dự án nghiên cứu khoa học, đổi mới sáng tạo phù hợp.

đ) Bộ Ngoại giao ưu tiên vận động Liên Hợp Quốc trong việc xây dựng Công ước Quốc tế về NCT theo chủ trương của Chính phủ Việt Nam; phối hợp, hỗ trợ Trung ương Hội NCT Việt Nam tăng cường công tác đối ngoại Nhân dân; vận động các nguồn lực nước ngoài cho công tác chăm sóc, bảo vệ và phát huy vai trò NCT.

e) Bộ Nội vụ chủ trì, phối hợp với Trung ương Hội NCT Việt Nam và các bộ, cơ quan, địa phương hướng dẫn sắp xếp, kiện toàn Hội NCT phù hợp, đồng bộ với mô hình chính quyền địa phương 2 cấp, bảo đảm hoạt động thông suốt, gắn bó mật thiết với địa bàn dân cư.

g) Bộ Công Thương chủ trì, phối hợp với Bộ Y tế; Bộ Nông nghiệp và Môi trường; Bộ Tài chính; Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch; Trung ương Hội NCT Việt Nam và các bộ, ngành, cơ quan liên quan nghiên cứu, xây dựng các mô hình phát triển nền “kinh tế bạc” thích ứng với quá trình “già hoá dân số” và “dân số già” tại Việt Nam.

g) Bộ Dân tộc và Tôn giáo tiếp tục tuyên truyền, tăng cường phối hợp với Bộ Y tế, Trung ương Hội NCT Việt Nam thực hiện có hiệu quả các chính sách đối với NCT ở các vùng kinh tế khó khăn, vùng đồng bào dân tộc thiểu số.

Quang cảnh cuộc họp

h) UBND các tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương:

- Tăng cường công tác tuyên truyền, nâng cao nhận thức của các cấp ủy, chính quyền về vai trò, tầm quan trọng của công tác NCT, về chính sách, pháp luật đối với NCT; vận động người dân tham gia BHXH, BHYT, chuẩn bị tích lũy cho tuổi già.

- Quan tâm, kiện toàn Hội NCT phù hợp mô hình chính quyền địa phương 2 cấp và điều kiện thực tế tại địa phương; tăng cường công tác kiểm tra, giám sát việc thực hiện các chính sách đối với NCT tại cơ sở.

- Tập trung phân bổ nguồn lực, bảo đảm thực hiện đầy đủ các chính sách về NCT theo quy định; đẩy mạnh thực hiện có hiệu quả các hoạt động liên quan tới NCT trong các chương trình, đề án, dự án, nhiệm vụ có liên quan; tiếp tục tổ chức tốt công tác chúc thọ, mừng thọ, thăm hỏi, tặng quà NCT; huy động xã hội hóa nguồn lực cho công tác NCT tại địa phương.

- Triển khai quy hoạch mạng lưới cơ sở chăm sóc NCT theo Quyết định số 966/QĐ-TTg ngày 17/8/2023 của Thủ tướng Chính phủ về Quy hoạch mạng lưới cơ sở trợ giúp xã hội thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến 2050; Bố trí quỹ đất, ngân sách địa phương và huy động nguồn lực đầu tư phát triển cơ sở chăm sóc NCT; Phấn đấu mỗi tỉnh, thành phố có ít nhất 1 cơ sở chăm sóc NCT công lập hoặc cơ sở khu vực cung cấp các dịch vụ chăm sóc ban ngày, bán trú, dài hạn, công tác xã hội theo Quyết định số 1508/QĐ-TTg ngày 27/7/2016; bảo đảm tiêu chuẩn, điều kiện hoạt động theo Nghị định số 103/2017/NĐ-CP ngày 01/11/2017.

Đại biểu Bộ Tư pháp báo cáo

- Hoàn thiện cơ chế, chính sách khuyến khích xã hội hóa: Trình HĐND cùng cấp ban hành chính sách khuyến khích doanh nghiệp, tổ chức, cá nhân đầu tư phát triển cơ sở chăm sóc NCT ngoài công lập, gắn với chăm sóc - y tế - phục hồi chức năng; Ưu tiên hỗ trợ quỹ đất sạch, miễn giảm tiền thuê đất, thuế thu nhập doanh nghiệp, vốn vay ưu đãi, khuyến khích mô hình hợp tác công - tư và cơ sở phi lợi nhuận.

- Sử dụng hiệu quả cơ sở vật chất hiện có để phát triển mô hình chăm sóc tại cộng đồng: Rà soát, sắp xếp, sử dụng trụ sở, cơ sở vật chất dôi dư sau khi kiện toàn bộ máy để cải tạo, cho thuê hoặc hợp tác công - tư hình thành trung tâm chăm sóc ban ngày, nhà sinh hoạt cộng đồng, CLB NCT tại xã, phường; Thực hiện đồng bộ các giải pháp hình thành mạng lưới chăm sóc, sinh hoạt cộng đồng cấp cơ sở, tăng khả năng tiếp cận dịch vụ chăm sóc xã hội cho NCT mà không làm tăng chi phí đầu tư mới.

i) Đề nghị Uỷ ban Trung ương MTTQ Việt Nam, các tổ chức thành viên của MTTQ Việt Nam trong phạm vi chức năng nhiệm vụ của mình, tăng cường công tác tuyên truyền bảo vệ, chăm sóc và phát huy vai trò NCT trong tình hình mới; tham gia hỗ trợ tổ chức triển khai thực hiện các nhiệm vụ Đảng, Nhà nước giao cho Hội NCT Việt Nam bảo đảm thiết thực, hiệu quả, đúng quy định, tạo sự lan toả tích cực, sâu rộng trong toàn xã hội.

k) Đồng ý với đề xuất, kiến nghị của Hội NCT Việt Nam; đề nghị Trung ương Hội NCT Việt Nam chủ trì việc tổ chức Diễn đàn kinh tế bạc thường niên để thúc đẩy việc xây dựng các mô hình phát triển nền “kinh tế bạc” phù hợp ở Việt Nam; báo cáo gửi Ban Bí thư, Tiểu ban văn kiện Đại hội XIV của Đảng xem xét chủ trương phát triển nền “kinh tế bạc” trong quá trình già hoá dân số nhanh tại Việt Nam.

--------------------

(*) Đầu đề do Tòa soạn đặt.

Phó Thủ tướng Lê Thành Long nhấn mạnh công tác truyền thông nâng cao nhận thức xã hội về NCT và nhiệm vụ chăm sóc, phát huy vai trò NCT