Sự nguy hiểm của vỡ phình mạch não

Tổng quan về Phình động mạch não

Phình động mạch não tồn tại ở 1-2% dân số nói chung. Vị trí túi phình thường hình thành tại các điểm phân chia các động mạch nội sọ - Nơi khả năng chịu đựng áp lực huyết động yếu hơn các vị trí khác. Nguy cơ phình động mạch não tăng lên ở những người có tiền sử gia đình có phình động mạch não, hoặc ở một số bệnh nhân rối loạn mô liên kết (ví dụ: hội chứng Ehlers-Danlos) và người mắc thận đa nang. Các yếu tố làm tăng nguy cơ vỡ phình mạch não gồm: Tăng huyết áp, hút thuốc lá, lạm dụng rượu, sử dụng thuốc cường giao cảm.

Tỉ lệ xuất huyết dưới nhện do vỡ phình mạch não khác nhau ở các nước, tính trung bình khoảng 14,5/100.000 người. Chảy máu dưới nhện do vỡ phình mạch nhiều hơn ở phụ nữ và độ tuổi hay gặp nhất khoảng 50 tuổi. Khi phình mạch não vỡ, đó là một thảm họa thực sự. Tỉ lệ tử vong khi vỡ phình mạch được báo cáo lên tới 25-50%.

Dấu hiệu nhận biết và triệu chứng

Triệu chứng điển hình của chảy máu dưới nhện do vỡ phình mạch não được mô tả là “cơn đau đầu tồi tệ nhất trong cuộc đời”. Cơn đau khởi phát đột ngột, dữ dội và nhanh chóng đạt đến mức tối đa (thường gọi là đau đầu sét đánh).

Khoảng 10 - 40% bệnh nhân xuất hiện cơn đau đầu cảnh báo. Dấu hiệu “dọa vỡ phình mạch”, thường xảy ra trong vòng 2-8 tuần trước khi vỡ phình mạch thực sự. Thời điểm vỡ túi phình có thể xảy ra ngay cả khi đang sinh hoạt bình thường.

Các triệu chứng khác thường gặp là buồn nôn, nôn, gáy cứng, sợ ánh sáng, dấu hiệu thần kinh khu trú và mất ý thức trong thời gian ngắn. Sự suy giảm ý thức từ lú lẫn đến hôn mê là yếu tố quyết định đến tiên lượng bệnh. Chảy máu dưới nhện chỉ chiếm khoảng 1% trong số các bệnh nhân đau đầu được đánh giá ở phòng cấp cứu, thường bị bỏ qua với các chẩn đoán đau nửa đầu hoặc các loại đau đầu khác. Tỉ lệ tử vong ở những bệnh nhân này tăng gấp 4 lần so với bệnh nhân được chẩn đoán và điều trị chính xác từ sớm. Do vậy bệnh sử chi tiết có thể hữu ích để chẩn đoán sớm và cứu mạng bệnh nhân trong một số trường hợp.

Điều trị phình mạch não vỡ

Các bệnh nhân vỡ phình mạch não tái phát có nguy cơ tử vong và di chứng thần kinh cao hơn nhiều so với các bệnh nhân vỡ phình mạch lần đầu. Nguy cơ vỡ phình mạch tái phát từ 4 - 14% trong 24 giờ đầu sau chảy máu dưới nhện nếu không được điều trị. Tăng huyết áp có thể làm tăng nguy cơ vỡ phình mạch tái phát nhưng đích điều trị vẫn còn đang tranh cãi. Co giật xảy ra ở khoảng 20% bệnh nhân, đặc biệt ở những bệnh nhân chảy máu nhu mô não gây mất ổn định huyết động dẫn đến vỡ phình mạch tái phát. Việc sử dụng thuốc chống động kinh dự phòng co giật chưa được khuyến cáo sử dụng thường quy.

Các nghiên cứu đã cho thấy, việc điều trị phình mạch não vỡ là cần thiết để loại trừ nguy cơ vỡ phình tái phát. Hiện tại có 2 phương pháp chính là phẫu thuật kẹp túi phình và can thiệp mạch. Cả 2 phương pháp đều đòi hỏi người can thiệp chuyên môn cao tại các cơ sở y tế có khả năng điều trị.

Biến chứng chảy máu dưới nhện và điều trị