Quốc tế 21/02/2020 11:13
Chiến lược chiến tranh ủy nhiệm được coi là truyền thống trong chính sách đối ngoại quân sự của Mỹ. Dưới thời Tổng thống Mỹ Donald Trump, việc này còn được cụ thể hóa bằng cách khơi dậy vai trò xung kích của đồng minh Israel, Thổ Nhĩ Kỳ và các quốc gia Arab tại khu vực Trung Đông, được giới nghiên cứu và dư luận quan tâm.
Ngả hẳn về phía Israel - đồng minh xung kích ở khu vực
Trong thời gian khá dài, các chính quyền tiền nhiệm Mỹ đều chủ trương giữ vai trò trung gian trong việc giải quyết mâu thuẫn giữa Israel và Palestine theo Nghị quyết của Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc là công nhận sự tồn tại hai nhà nước với Jerusalem là Thủ đô của Nhà nước Palestine.
 |
| Cờ Israel và Mỹ. Ảnh: National Review |
Tuy nhiên, các bước đi gần đây của Tổng thống Trump đã làm đảo lộn tình hình bằng việc Công nhận Jerusalem là thủ đô của Israel, chuyển sứ quán Mỹ đến thành phố này; Đưa ra kế hoạch hòa bình hay còn gọi là “Thỏa thuận thế kỉ”, ông Trump đã thể hiện lập trường nghiêng hẳn về phía Israel, không tính đến lợi ích đầy đủ của người Palestine.
“Ngầm” giao sứ mệnh cho Thổ Nhĩ Kỳ
Thổ Nhĩ Kỳ là một đồng minh NATO của Mỹ tại khu vực. Chính quyền Mỹ của ông Trump đe dọa sẽ trừng phạt Ankara về việc nước này mua S-400 và tiếp nhận Dự án Dòng chảy Thổ Nhĩ Kỳ của Nga... Thậm chí, người phát ngôn Bộ Quốc phòng Mỹ Jonathan Hoffman còn phàn nàn rằng “Rất đáng tiếc, Thổ Nhĩ Kỳ đã quyết định hành động đơn phương” tại Syria.
Tuy nhiên, Mỹ vẫn bỏ qua những động thái quân sự thái quá của Ankara trong việc kiểm soát khu vực, tấn công lực lượng người Kurd, chiếm đóng lãnh thổ Syria và phản ứng quân sự ở Idlib nhằm bảo vệ thành trì cuối cùng của phe đối lập Syria...
Theo giới phân tích, đây là những động thái hàm ý Mỹ ủng hộ đồng minh Thổ Nhĩ Kỳ trong vai trò cường quốc và là đội quân xung kích khu vực, nên việc trách cứ hoặc đe dọa trừng phạt đối với Ankara thực chất chỉ là để làm phép, khiến cho cơ hội hòa bình Syria và khu vực lại một lần nữa bị de dọa và nguy cơ chuyển hóa cuộc nội chiến tại đây thành chiến tranh giữa Syria với Thổ Nhĩ Kỳ là không loại trừ.
Thúc đẩy thành lập MESA
Đối với các đồng minh Arab, ngay từ hồi tháng 5/2017, trong chuyến thăm của Tổng thống Trump tới Saudi Arabia, Mỹ đã hối thúc việc thành lập Liên minh chiến lược Trung Đông mới (MESA), hay còn gọi là “NATO Arab”.
Liên minh mới này bao gồm, các quốc gia thuộc Hội đồng Hợp tác Vùng Vịnh (GCC), Ai Cập, Jordan và Mỹ. Washington đặt ưu tiên hàng đầu của liên minh này là chống lại ảnh hưởng của Iran ngày càng gia tăng và sau đó là kiềm chế ảnh hưởng của Nga và Trung Quốc ở khu vực Trung Đông.
Tuy nhiên, ngày 9/4/2019, Tổng thống Ai Cập Abdel Fattah Al-Sisi trong chuyến thăm Mỹ đã gặp Tổng thống Trump tại Nhà Trắng và đã thông báo rằng, Ai Cập sẽ không tham gia MESA. Vì thế, cho đến nay cuộc họp đầu tiên của lãnh đạo các quốc gia thành viên MESA vẫn chưa diễn ra.
Rời bỏ chức năng chiến đấu trực tiếp
Ngày 7/10/2019, Tổng thống Mỹ Trump đã quyết định rút toàn bộ cố vấn quân sự và đặc nhiệm đang hỗ trợ dân quân người Kurd ở Syria. Tuyên bố này, dù khá bất ngờ, song vẫn được hiểu là bước đi nhằm thực hiện cam kết tranh cử của ông, rằng sẽ đưa nước Mỹ thoát khỏi tình cảnh sa lầy trong những “cuộc chiến vô ích”.
Tuy nhiên, một lí do khác cũng được Bộ Quốc phòng Mỹ đưa ra là, để tránh va chạm với quân đội Thổ Nhĩ Kỳ. Người phát ngôn Bộ Quốc phòng Mỹ Jonathan Hoffman cho rằng: “Việc tạo ra khu vực an ninh ở miền Bắc Syria là cách tốt nhất để duy trì sự ổn định”.
Như vậy, toàn bộ những động thái của Mỹ ở Trung Đông trong thời gian vừa qua cho thấy, sự đổi mới trong chính sách đối với đồng minh khu vực là khơi dậy vai trò xung kích của chính các nước trong khu vực, nhằm rút quân Mỹ khỏi chức năng chiến đấu trực tiếp, nhưng vẫn giữ được vai trò lãnh đạo bằng sức mạnh toàn diện và tuyệt đối của Mỹ về kinh tế, quân sự, khoa học-công nghệ đỉnh cao.
