Phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao, rút ngắn khoảng cách tụt hậu

Theo Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng, một trong ba đột phá chiến lược là phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao, yếu tố quyết định đẩy mạnh phát triển và ứng dụng khoa học, công nghệ, cơ cấu lại nền kinh tế, chuyển đổi mô hình tăng trường, tạo lợi thế cạnh tranh, bảo đảm phát triển nhanh, hiệu quả và bền vững của nền kinh tế.
Trải qua gần bốn thập kỉ thực hiện đổi mới, nhưng so với các nước trong khu vực và trên thế giới, Việt Nam vẫn tụt hậu khá xa mà một trong những nguyên nhân là nguồn lực lao động chất lượng cao chậm phát triển…

Nguồn nhân lực là toàn bộ những người trong độ tuổi lao động có đủ điều kiện, khả năng tham gia lao động, bao gồm tài lực, thể lực và trí lực. Ở nước ta hiện nay, với 100 triệu dân có gần 53 triệu lao động (53%) từ 15 tuổi trở lên nhưng lao động qua đào tạo có chứng chỉ, bằng cấp mới xấp xỉ 27% (khoảng 14 triệu người), thua xa các nước trong khu vực nên năng suất lao động thấp…

Theo chỉ số vốn nhân lực (HCI) của Việt Nam, trong mấy năm qua có sự cải thiện nhưng kĩ năng của người lao động còn nhiều hạn chế, với 46/100 điểm (xếp thứ 103 trên thế giới), trong khối ASEAN chỉ cao hơn Indonesia, Lào và kém xa so với Singapore, Mailaisia, Philippine, Thái Lan.

Ảnh minh họa
Ảnh minh họa

Nguồn nhân lực Việt Nam “vừa thừa, vừa thiếu”. Thừa số lượng lao động giá rẻ, thiếu lực lượng lao động tay nghề chuyên môn cao. Cơ cấu lao động chưa hợp lí, cả về trình độ và phân bổ theo khu vực. Nguồn lao động chất lượng cao có sự chênh lệch lớn giữa thành thị và nông thôn, giữa các vùng, miền, giữa một số ngành, lĩnh vực. Đó là nguyên nhân dẫn đến năng suất lao động thấp so với thế giới và khu vực.

Nguyên nhân có nhiều nhưng trước hết ở cấp độ vĩ mô. Trong ba đột phá chiến lược thì đột phá trong phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao chưa đồng bộ với hệ thống chính sách, chương trình đào tạo, tuyển dụng, sử dụng nhân tài. Nhiều năm qua, đột phá về đào tạo nguồn nhân lực không rõ nét, chưa cân đối với đột phá về thể chế và phát triển hạ tầng. Tỉ lệ lao động qua đào tạo tăng tốc độ chậm: Năm 2011, tỉ lệ này là 15,4%, đến năm 2020 chỉ đạt 24,1% và hiện nay gần 27%. Theo tổ chức PPP, năng suất lao động của Việt Nam năm 2020 đạt 18,4 nghìn USD/người, chỉ bằng 11,3% của người lao động Singapore, bằng 23% của Hàn Quốc, 59% của Trung Quốc. Do năng suất lao động tăng cao, thu nhập bình quân đầu người của họ cao hơn nhiều so với Việt Nam: Singapore là 88.450 USD; Hàn Quốc là 56.709 USD …

Lực lượng lao động ở nước ta với 53 triệu người thì thì khu vực thành thị chiếm 37,5%, còn là ở nông thôn; trong tổng số đó tham gia lực lượng lao động năm 2023 chỉ chiếm 68,9%, hơn 38/53 triệu người chưa qua đào tạo. Còn người lao động đã qua đào tạo bị lãng phí lớn bởi không làm việc được, có hàng chục nghìn cử nhân thất nghiệp, rất nhiều người phải chạy xe ôm, bán hàng thuê…

Cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ 4 (4.0) bùng nổ nhanh, mạnh mẽ trên toàn cầu. Hơn lúc nào hết, phải đẩy mạnh phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao để tăng nhanh năng suất lao động, thực hiện mục tiêu thoát khỏi mức thu nhập trung bình thấp vào năm 2025, có thu nhập trung bình cao vào năm 2030 và trở thành nước phát triển có thu nhập cao vào năm 2045. Muốn vậy, tốc độ tăng trưởng phải liên tục duy trì mức 6,5-7 %/năm trong hơn 20 năm tới. Muốn đạt tăng trưởng bền vững, vấn đề tăng trưởng năng suất lao động là nhân tố quyết định. Mục tiêu ấy chỉ có thể thành hiện thực khi đẩy mạnh đột phá trong chiến lược về nguồn nhân lực, đặc biệt là nguồn nhân lực chất lượng cao.

Ngành Giáo dục và Đào tạo, ngành Lao động-Thương binh và Xã hội có chức năng, nhiệm vụ chủ yếu trong việc thực hiện chiến lược phát triển nguồn nhân lực, trong đó có nguồn nhân lực chất lượng cao. Ngoài vai trò chủ đạo về đào tạo và sử dụng lao động thì các ngành này còn là cầu nối giữa nhà trường với doanh nghiệp, dẫn dắt cơ sở đào tạo “bắt tay” với doanh nghiệp đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao, giúp sinh viên ra trường đáp ứng ngay được nhu cầu của doanh nghiệp, giảm thời gian đào tạo lại. Định hướng nghề nghiệp cho sinh viên, đưa sinh viên vào doanh nghiệp thực tập, rồi tuyển dụng sinh viên là hướng đi nâng cao chất lượng đào tạo, hiệu quả sử dụng lao động. Liên kết đó là cách giải quyết tốt nhất chất lượng nguồn nhân lực đáp ứng nhu cầu thực tiễn, nâng tầm các trường đại học và doanh nghiệp, giảm mạnh lãng phí trong đào tạo.

Phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao đi đôi với thực hiện chuyển đổi số, yêu cầu cốt lõi là các ngành, lĩnh vực ưu tiên và nỗ lực thực hiện Chương trình chuyển đổi số quốc gia của Chính phủ. Quá trình này, đòi hỏi rất quyết liệt của hệ thống giáo dục - đào tạo, với việc thay đổi tư duy, phương pháp quản lí giáo dục, phương pháp dạy, đổi mới giáo trình, tăng cường thực hành, thực nghiệm, gắn với số hoá. Mặt khác, cũng cần đào tạo, đào tạo lại kĩ năng lãnh đạo, quản lí chuyển đổi số cho người đứng đầu các cơ quan, tổ chức đào tạo, nâng cao kĩ năng số cho người lao động tại doanh nghiệp, người dân để nâng cao khả năng tiếp cận dịch vụ giáo dục, đào tạo thông qua công nghệ số.

Cùng với nhiệm vụ đào tạo, Nhà nước cần có những chính sách chuyên biệt về đãi ngộ, nuôi dưỡng, thu hút nguồn nhân lực chất lượng cao được đào tạo trong nước và nước ngoài, khuyến khích và thu hút người lao động trình độ cao từ các nước phát triển, du học sinh trở về, góp phần giải quyết bài toán mất cân đối trong nguồn lực lao động. Đồng thời, có chương trình tham gia đào tạo từ các doanh nghiệp, doanh nghiệp đặt hàng đào tạo từ các trường đại học, cao đẳng, các đơn vị sự nghiệp công lập. Cần phối hợp chặt chẽ cơ quan Nhà nước, cơ sở đào tạo với doanh nghiệp tư nhân, nơi sử dụng nhiều nhất nguồn lao động. Thị trường lao động cần linh hoạt, cho phép người lao động chuyển dịch từ lĩnh vực này sang lĩnh vực khác để phát huy năng lực, sáng tạo.

Trong nền kinh tế đang phát triển, nhiều ngành, lĩnh vực thiếu trầm trọng người lao động có trình độ, tay nghề cao. Đặc biệt, ngành vi mạch bán dẫn, có vai trò ngày càng quan trọng đối với nền kinh tế thế giới với quy mô thị trường toàn cầu, đang tiếp tục tăng trưởng nhanh.

Nghị quyết Đại hội lần thứ XIII của Đảng (2021) xác định: “Phát triển nguồn nhân lực, nhất là nguồn nhân lực chất lượng cao, ưu tiên phát triển nguồn nhân lực cho công tác lãnh đạo, quản lí và các lĩnh vực then chốt trên cơ sở nâng cao, tạo bước chuyển biến mạnh mẽ, toàn diện, cơ bản về chất lượng giáo dục và đào tạo gắn với cơ chế tuyển dụng, sử dụng, đãi ngộ nhân tài, đẩy mạnh nghiên cứu, chuyển giao ứng dụng và phát triển mạnh khoa học và công nghệ, đổi mới sáng tạo” là một trong ba đột phá chiến lược. Từ đó, Đảng đặt ra yêu cầu phải “Đào tạo con người theo hướng có đạo đức, kỉ luật, kỉ cương, ý thức trách nhiệm công dân, xã hội; có kĩ năng sống, kĩ năng làm việc, có trình độ ngoại ngữ, công nghệ thông tin, công nghệ số, tư duy đổi mới sáng tạo và hội nhập quốc tế (công dân toàn cầu)” nhằm rút ngắn khoảng cách tụt hậu, đáp ứng nhu cầu phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao, bảo đảm cho tăng trưởng bền vững, ổn định kinh tế vĩ mô, đất nước phát triển nhanh, bền vững trong thời kì mới…

Kim Quốc Hoa

Tin liên quan

Cùng chuyên mục

Tinh gọn tổ chức bộ máy là chủ trương đúng, phù hợp với xu thế phát triển của lịch sử

Tinh gọn tổ chức bộ máy là chủ trương đúng, phù hợp với xu thế phát triển của lịch sử

Trong thời gian qua, Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Bộ Chính trị, Ban Bí thư đã quyết tâm chính trị rất cao trong thực hiện cuộc cách mạng tinh gọn tổ chức bộ máy, mở rộng không gian phát triển, tạo nền tảng, sức bật cho đất nước trong kỉ nguyên mới, đồng thời bảo đảm tính ổn định lâu dài của hệ thống chính trị. Cuộc cách mạng này hoàn toàn phù hợp với xu thế phát triển của đất nước và thế giới.
Trận đánh kì lạ, táo bạo ở cửa ngõ Sài Gòn

Trận đánh kì lạ, táo bạo ở cửa ngõ Sài Gòn

Chiều 28/4/1975, sau khi xe tăng và bộ binh của Trung đoàn 46 đánh chiếm xong căn cứ Sơn Trạch, các đơn vị tranh thủ củng cố đội hình, chuẩn bị hành quân chiến đấu tiếp theo. Còn các đơn vị phía sau đội hình Trung đoàn 46 thì tiến vào vùng đất mới giải phóng, trong đó đơn vị pháo binh chiến dịch triển khai trận địa, chuẩn bị dội bão lửa vào sân bay Tân Sơn Nhất.
Từ Chiến dịch Nam Tây Nguyên chuyển thành Chiến dịch Tây Nguyên

Từ Chiến dịch Nam Tây Nguyên chuyển thành Chiến dịch Tây Nguyên

Tháng 3/1974, Hội nghị Quân ủy Trung ương đã cụ thể hóa Nghị quyết Hội nghị lần thứ 21 Trung ương Đảng (khóa III) về “Thắng lợi vĩ đại của cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước và nhiệm vụ của cách mạng miền Nam Việt Nam trong giai đoạn mới”; và đề ra chủ trương kiên quyết phản công và tiến công địch trên cả ba vùng chiến lược.
Đường Hồ Chí Minh trên biển, con đường của huyền thoại

Đường Hồ Chí Minh trên biển, con đường của huyền thoại

Con đường huyền thoại Hồ Chí Minh trên biển vẫn vang mãi dấu ấn của một thế hệ anh dũng, kiên cường, vượt qua gian khổ, mưu trí, dũng cảm để lập nên nhiều kì tích; để lại nhiều bài học sâu sắc và trở thành niềm tự hào, động lực to lớn, thôi thúc các thế hệ cán bộ, chiến sĩ Hải quân Nhân dân tiếp bước trên con đường bảo vệ chủ quyền biển, đảo thiêng liêng của Tổ quốc.
Việt Nam - Hồ Chí Minh biểu tượng của công lí và hòa bình

Việt Nam - Hồ Chí Minh biểu tượng của công lí và hòa bình

Chỉ ba tuần sau ngày Việt Nam tuyên bố độc lập, thực dân Pháp đã nổ súng tấn công Sài Gòn (23/9/1945), mở đầu cho cuộc chiến tranh xâm lược nước ta một lần nữa.

Tin khác

Nguyễn Thị Định: Người “chị cả”, nữ tướng tài ba

Nguyễn Thị Định: Người “chị cả”, nữ tướng tài ba
Hình ảnh người “con gái Bến Tre” năm xưa đi trong đạn lửa, hiên ngang, bất khuất trong “Đội quân tóc dài” (đội quân đặc biệt, có thể nói là độc nhất vô nhị trên thế giới), xuất hiện trong cao trào Đồng khởi của tỉnh từ năm 1960, sau đó lan rộng cả miền Nam. “Đội quân tóc dài” đã làm nên huyền thoại, góp phần vào thắng lợi chung của cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước...

Chủ nghĩa xã hội mới đem lại hạnh phúc cho loài người

Chủ nghĩa xã hội mới đem lại hạnh phúc cho loài người
Trên hành trình tìm đường cứu nước (1911-1941), Chủ tịch Hồ Chí Minh đã hiểu được rằng “cách mệnh tư bản là cách mệnh chưa đến nơi” và chỉ có chủ nghĩa xã hội và chủ nghĩa cộng sản mới đem lại hạnh phúc thực sự cho loài người.

Chặng đường 30 năm quan hệ Việt - Mỹ và hơn 200 năm giao lưu Nhân dân

Chặng đường 30 năm quan hệ Việt - Mỹ và hơn 200 năm giao lưu Nhân dân
Như chúng ta đã biết, ngày 28/1/1995, Hoa Kỳ thiết lập văn phòng liên lạc tại Hà Nội. Ngày 11/7/1995, Tổng thống Hợp chủng quốc Hoa Kỳ Bill Clinton tuyên bố bình thường hóa quan hệ ngoại giao với Việt Nam.

Gặp người tham gia giải phóng Sài Gòn ở quê hương mới

Gặp người tham gia giải phóng Sài Gòn ở quê hương mới
Một ngày đầu tháng 4/2025, chúng tôi đến gặp ông Trần Thanh Tùng, cựu chiến binh (CCB) Sư đoàn 325, hiện sống ở khu phố 10, thị trấn Hai Riêng, huyện Sông Hinh, tỉnh Phú Yên, người đã trực tiếp cùng đoàn quân tiến vào giải phóng Sài Gòn 50 năm về trước.

Dòng máu Tiên Rồng với khát vọng đất nước phồn vinh, hạnh phúc

Dòng máu Tiên Rồng với khát vọng đất nước phồn vinh, hạnh phúc
Những thành tựu to lớn, có ý nghĩa lịch sử và toàn diện của đất nước đã khẳng định việc xây dựng khối đại đoàn kết toàn dân tộc dưới sự lãnh đạo của Đảng đã trở thành đường lối chiến lược của cách mạng Việt Nam, là động lực và nguồn lực to lớn để xây dựng đất nước ta phồn vinh, hạnh phúc.

Đường Trường Sơn trong sự nghiệp giải phóng miền Nam

Đường Trường Sơn trong sự nghiệp giải phóng miền Nam
Tháng 1/1959, Ban Chấp hành Trung ương Đảng (khóa II) họp Hội nghị lần thứ 15 mở rộng, xác định đường lối và phương pháp cách mạng miền Nam. Thực hiện Nghị quyết 15, ngày 19/5/1959, Bộ Chính trị và Chủ tịch Hồ Chí Minh đã quyết định xây dựng tuyến vận tải chiến lược Trường Sơn nhằm chi viện sức người sức của của hậu phương lớn miền Bắc cho miền Nam thành đồng Tổ quốc.

Thực trạng tội phạm cướp tài sản trên địa bàn TP Hồ Chí Minh

Thực trạng tội phạm cướp tài sản trên địa bàn TP Hồ Chí Minh
Ở Việt Nam, địa bàn TP Hồ Chí Minh là nơi tập trung phản ánh rõ nét nhất hoạt động khởi tố, truy tố và xét xử tội phạm cướp tài sản. Đây cũng là địa phương có số vụ cũng như số lượng bị cáo chiếm tỷ lệ cao nhất cả nước. Quá trình áp dụng pháp luật hình sự đối với tội cướp tài sản ở TP Hồ Chí Minh cũng cho thấy một số thực trạng, bất cập trong công tác xây dựng pháp luật.

Cuộc “cách mạng” sắp xếp, tinh gọn bộ máy - ý đảng hợp lòng dân

Cuộc “cách mạng” sắp xếp, tinh gọn bộ máy - ý đảng hợp lòng dân
Kể từ tháng 11/2024, sau bài: “Tinh - gọn - mạnh - hiệu năng - hiệu lực - hiệu quả” có ý nghĩa như một lời hiệu triệu của Tổng Bí thư Tô Lâm, Đảng, Nhà nước ta khẩn trương bắt tay vào việc tinh gọn, sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị; với tinh thần tiên phong gương mẫu từ Trung ương xuống địa phương “vừa chạy vừa xếp hàng”.

Cảnh giác với những luận điệu xấu, độc về sáp nhập tỉnh

Cảnh giác với những luận điệu xấu, độc về sáp nhập tỉnh
Việc sáp nhập tỉnh là đáp ứng nhu cầu thực tiễn, và sự phát triển của quốc gia trở thành nội dung thu hút sự quan tâm của cộng đồng. Thế nhưng, thời gian gần đây trên mạng xã hội lại xuất hiện những thông tin xuyên tạc về sáp nhập tỉnh.

Nhiệm vụ của Đoàn thanh niên cộng sản theo lời dạy của Lênin

Nhiệm vụ của Đoàn thanh niên cộng sản theo lời dạy của Lênin
Trong phiên họp đầu tiên của Đại hội III toàn Nga của Đoàn Thanh niên Cộng sản Nga (họp từ ngày 2 đến ngày 10/10/1920), Lênin đã đến dự và đọc bài viết: “Nhiệm vụ của Đoàn thanh niên”…

Vững tin vào tuổi trẻ Việt Nam

Vững tin vào tuổi trẻ Việt Nam
Tuổi trẻ Việt Nam thật đáng tự hào về truyền thống 94 năm, nối bước cha anh đã không ngừng trưởng thành trong phong trào đấu tranh cách mạng, lập nên những kì tích anh hùng, góp phần xứng đáng vào cuộc cách mạng vĩ đại của dân tộc trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc...

Vạch trần luận điệu xuyên tạc về “Kỉ nguyên mới”

Vạch trần luận điệu xuyên tạc về “Kỉ nguyên mới”
Trong nhiều bài viết, phát biểu quan trọng gần đây, Tổng Bí thư Tô Lâm đã đề cập về kỉ nguyên mới, kỉ nguyên vươn mình của dân tộc. Tuy nhiên, các thế lực thù địch, phần tử phản động đã xuyên tạc, bôi nhọ, vu cáo rằng, Việt Nam muốn “vươn mình trong kỉ nguyên mới” thì cần phải thực hiện dân chủ đa nguyên, đa đảng...

Về quản lí trí thức trẻ thời kì đất nước vươn mình đổi mới

Về quản lí trí thức trẻ thời kì đất nước vươn mình đổi mới
Tiềm năng chủ yếu của mỗi quốc gia chính là đội ngũ trí thức. Đặc biệt là trí thức trẻ, đây là đội ngũ cán bộ khoa học năng động, sẵn sàng tiếp thu những tư tưởng mới.

Tô thắm truyền thống tốt đẹp của người phụ nữ Việt Nam

Tô thắm truyền thống tốt đẹp của người phụ nữ Việt Nam
Phụ nữ Việt Nam luôn giữ vai trò, địa vị quan trọng trong việc hình thành và phát triển nền văn hóa của dân tộc. Đó là mẹ Âu Cơ sản sinh ra nòi giống Lạc Hồng; nữ anh hùng Bà Triệu, Bà Trưng… chống giặc ngoại xâm khí phách, lẫy lừng...

Nhớ về trận đánh Buôn Ma Thuột, mở màn cho chiến dịch Tây Nguyên

Nhớ về trận đánh Buôn Ma Thuột, mở màn cho chiến dịch Tây Nguyên
Cách đây 50 năm đã diễn ra trân đánh Buôn Ma Thuột, mở màn cho cuộc tổng tấn công và nổi dậy Xuân năm 1975, giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước. Một trong những yếu tố làm nên chiến dịch lịch sử, đó là nghệ thuật giữ bí mật và nghi binh chiến dịch của ta.
Xem thêm
Phiên bản di động