Người trong cõi nhớ

Một lần, đoàn tôi đến biểu diễn phục vụ là một đại đội bộ binh thuộc Sư đoàn 320. Các chiến sĩ đa phần là người miền Bắc, Chính trị viên là Trung úy Nguyễn Minh Khiêm người Hải Phòng. Anh trạc 27 - 28 tuổi, dáng vóc thư sinh, cao ráo, có đôi mắt đằm thắm dưới hàng mi khá rậm rất ưa nhìn. Là người miền Bắc, nhưng các chiến sĩ ở đơn vị này đều rất thích cải lương. Còn chúng tôi, bấy lâu ở hậu phương nay được đi chiến trường biểu diễn đã háo hức lại được các anh hâm mộ nên càng hào hứng say mê. Gần gũi và hỗ trợ nhất là anh Khiêm, anh trực tiếp đón tiếp, chăm lo ăn ở cho đoàn. Hơn thế, anh tỏ ra rất có thiện cảm với các nghệ sĩ.

Với tôi, anh thường xuyên trò chuyện trong thời gian đoàn lưu lại. Thỉnh thoảng, anh tặng tôi quả chanh, tấm bánh lương khô, có lần mấy múi dù làm khăn quàng cổ, hay chiếc túi mìn claymore đựng đồ tư trang. Đặc biệt, anh rất ngưỡng mộ những vai diễn của tôi. Còn tôi, trong các vai, như: Nam Hậu trong vở “Khuất Nguyên”, Bạch Tuyết trong “Chiếc nhẫn ngọc”, Lão bà trong “Kiều Nguyệt Nga”, Tiên em trong vở “Mẫu Đơn tiên”, bà Huyện trong “Nghêu Sò Ốc Hến”... cũng như hát trong các vở “Khúc hát tình đời”, “Người trong cõi nhớ”, “Biển tình cay đắng”, “Đôi dòng sữa mẹ”… tôi đều biểu diễn với niềm hứng khởi tự đáy lòng và tình yêu, sự mến phục đặc biệt các chiến sĩ.

Cảm mến của các chiến sĩ với nghệ sĩ trong những ngày chiến tranh khốc liệt càng nồng thắm. Còn sự quyến luyến của chúng tôi với các chiến sĩ và anh Chính trị viên đại đội Nguyễn Minh Khiêm cũng ngày càng thắm thiết. Thế nhưng, chiến tranh là chia li, nhiệm vụ của đoàn là đi các chiến trường, đến với các đơn vị. Ngày chia tay ai nấy đều rưng rưng khóe mắt. Riêng tôi cảm động vô cùng khi anh Khiêm trao tặng những dòng thơ trong một phong thư: Gửi em Tuyên: Trong trái tim anh/ Một đồng chí diễn viên/ Một cô gái Khâm Thiên/ Một con người Hà Nội/ Từng thủ vai tiểu thư, công nhân, xã viên, bộ đội/ Vũ khí của em là những lời ca/ Có tâm hồn có cả thiết tha/ Có cuộc sống của những người đang sống/ Anh gặp em giữa vùng giải phóng/ Nghe em ca điệu Khốc Hoàng Thiên/ Nghe em ca Vọng cổ, Kim Tiền/ Và gì nữa anh không biết hết/ Em hát lên tình yêu tha thiết/ Em lên án Mỹ ngụy tàn hung/ Em hát bao sự tích anh hung/ Ca ngợi những nhân tâm phẩm giá/ Em hát vì mọi người tất cả/ Còn riêng em hình như là chưa/ Tự nhiên anh rất say sưa/ Muốn dệt một mẫu tình trong trắng/ Đã dạn dày lửa bom mưa nắng/ Cho anh ca suốt cả cuộc đời/ Để anh nghe không phải bằng lời/ Bởi anh cũng không là thi sĩ/ Ơi em đồng chí nữ diễn viên... (Nguyễn Minh Khiêm - Quảng Trị 1972)

Bài thơ ghi lại những rung động thanh tân của người sĩ quan trẻ trước một người con gái Hà Nội. Qua ánh mắt và những cử chỉ ân cần hằng ngày anh dành cho tôi, tôi có cảm nhận như thế. Và những cảm xúc đó đã theo tôi suốt những năm tháng dài cho đến nay.