Thăng trầm của siêu cường xã hội chủ nghĩa

Tính đến năm nay, Liên bang Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Xô viết (Liên Xô) - quê hương của Cách mạng xã hội chủ nghĩa Tháng Mười Nga vĩ đại tròn 100 năm ra đời…

Ngày 7/11/1917, Cách mạng xã hội chủ nghĩa tháng Mười Nga thắng lợi. Ngày 10/1/1918, Đại hội Xô viết toàn Nga lần thứ ba đã thông qua “Tuyên ngôn về quyền lợi nhân dân lao động và bị bóc lột”, khẳng định nước Nga là một nước xã hội chủ nghĩa với mục tiêu xóa bỏ chế độ người bóc lột người.

Ngày 30/12/1922, Đại hội thứ nhất các Xô viết hợp nhất các nước Cộng hoà Xô viết thông qua Bản Tuyên ngôn thành lập Liên bang Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Xô viết (Liên Xô) và bản Hiệp ước Liên bang. Theo đó, Liên Xô là một liên hiệp các quốc gia Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Xô viết: Nga, Belarrus, Ukraina và Ngoại Kavkaz (từ 1936 tách thành các nước Gruzia, Azerbaijan, và Armenia).

Trước khi tan rã vào năm 1991, Liên Xô gồm 15 nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Xô viết. Đó là: Armenia (thủ đô Yerevan), Azerbaijan (thủ đô Baku), Belarus (thủ đô Minsk), Estonia (thủ đô Tallinn), Gruzia (thủ đô Tbilisi), Kazakhstan (thủ đô Alma-Ata), Kyrgyzstan (thủ đô Frunze), Latvia (thủ đô Riga), Litva (thủ đô Vilnius), Moldavia (thủ đô Kishinev), Nga (thủ đô Moscow), Tajikistan (thủ đô Dushanbe), Turkmenia (thủ đô Ashgabat), Ukraina (thủ đô Kiev) và Uzbekistan (Tashkent).

Thăng trầm của siêu cường xã hội chủ nghĩa
Duyệt binh trên Quảng trường Đỏ dưới thời Tổng thống Nga Vladmir Putin.

Quốc ca Liên Xô khẳng định: “Liên bang không thể chia cắt của những nước cộng hòa tự do/ Mãi mãi liên kết bởi nước Nga vĩ đại/ Được tạo nên bởi ý nguyện của nhân dân/ Đó chính là Liên bang Xô viết thống nhất và hùng mạnh/ Vinh quang thay tổ quốc tự do của chúng ta/ Thành trì vững chắc của tình đoàn kết các dân tộc/ Đảng của Lênin - sức mạnh của Nhân dân/ Đưa chúng ta tới thành công của chủ nghĩa Cộng sản”.

Năm 1913, tổng sản lượng công nghiệp của Đế quốc Nga đứng hàng thứ năm của thế giới (sau Mỹ, Anh, Pháp, Đức), chiếm tỉ lệ khoảng 4% trên thế giới thì đến năm 1937, sản lượng công nghiệp của Liên Xô đã vượt lên đứng hàng thứ hai trên thế giới (chỉ sau Mỹ). Tỉ trọng công nghiệp của Liên Xô trong sản lượng công nghiệp thế giới đã lên đến 14%. Đây là tốc độ công nghiệp hóa nhanh nhất mà thế giới từng ghi nhận.

Đầu những năm 1970, Liên Xô là nước có nền khoa học - công nghệ phát triển mạnh mẽ, có nhiều ngành khoa học đứng hàng đầu thế giới như khoa học vũ trụ. Công nghệ sản xuất ở Liên Xô cũng được chú trọng đổi mới và phát triển. Chính vì thế, Liên Xô phát triển khá ổn định, đổi mới nhanh chóng, thực hiện cơ giới hoá và điện khí hoá; ngành chế tạo máy luôn giữ vai trò chủ đạo và đứng hàng đầu thế giới.

Đến năm 1972, tổng sản lượng công nghiệp Liên Xô đã tăng 321 lần so với năm 1922 (năm Liên Xô thành lập), thu nhập quốc dân cũng tăng 112 lần. Năm 1975, chỉ cần 2 ngày rưỡi, Liên Xô đã sản xuất ra lượng sản phẩm bằng cả năm 1913 (năm cao nhất của Đế quốc Nga cũ).

Nhà kinh tế học Mỹ Wassily Leontief - người đoạt giải Nobel Kinh tế năm 1973 từng ca ngợi nền kinh tế kế hoạch của Liên Xô vì đã đạt được bước đại nhảy vọt về công nghiệp trong những năm 1930. Cũng theo ông Wassily Leontief, vì có nền kinh tế kế hoạch mà Liên Xô đã nhanh chóng phục hồi sau Chiến tranh thế giới thứ hai (1939-1945). Nhờ nền kinh tế kế hoạch đã giúp Liên Xô đạt được tốc độ tăng trưởng tương đương với Mỹ, thậm chí còn vượt cả Tây Âu vào thập niên 1970 và đầu thập niên 1980.

Về mặt quốc phòng, đến giữa những năm 1970, Liên Xô đã đạt thế cân bằng về chiến lược trong lĩnh vực vũ khí với phương Tây. Về lực lượng quân sự giữa hai khối Warszawa (Liên Xô đứng đầu) và khối NATO (do Mỹ đứng đầu), vào những năm 1970, xét về tổng thể, khối Warszawa đã vượt lên khối NATO.

Về đối ngoại, Đảng và Nhà nước Xô viết đã thực hiện thực hiện chính sách nhằm mục tiêu chủ yếu và phương hướng cơ bản là: Bảo đảm những điều kiện thuận lợi cho công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội; loại trừ nguy cơ chiến tranh, duy trì hoà bình và an ninh chung; mở rộng việc hợp tác với các nước xã hội chủ nghĩa; phát triển quan hệ hữu nghị, bình đẳng với các nước tư bản chủ nghĩa trên cơ sở chung sống hoà bình; hợp tác thiết thực, cùng có lợi, đoàn kết với các đảng cộng sản và các đảng dân chủ cách mạng, với phong trào công nhân quốc tế và phong trào đấu tranh giải phóng dân tộc.

Tuy nhiên, từ 1985-1991, vì nhiều lí do, Liên Xô dần rơi vào khủng hoảng toàn diện. Trước phong trào li khai lan rộng, trong cuộc trưng cầu dân ý vào ngày 17/3/1991, 76,4% công dân Liên Xô vẫn bỏ phiếu để mong muốn giữ lại Liên Xô. Thế nhưng ngày 8/12/1991, Tổng thống Nga Boris Yeltsin đã cùng với Tổng thống Ukraina Leonid Kravchuk và Chủ tịch Xô viết Tối cao Belarus Stanislav Shushkevich kí kết Hiệp ước Belovezh, mở đầu cho việc tan rã Liên Xô và thành lập Cộng đồng các quốc gia độc lập (SNG). Từ ngày 10 đến ngày 12/12/1991, Hiệp ước Belovezh lần lượt được chính quyền ba nước Nga - Ukraina và Belarus phê chuẩn, đánh dấu ba nước trở thành đồng minh của nhau khi Liên Xô tan rã.

Ngày 21/12/1991, tại thủ đô Astana của Kazakhstan, 11 nước cộng hoà kí kết hiệp định về giải tán Liên bang Xô viết và chính thức thành lập Cộng đồng các quốc gia độc lập (SNG). Ngoài ba nước Nga - Ukraina và Belarus còn có Azerbaijan, Armenia, Kazakhstan, Kyrgyzstan, Mondova, Tajikistan, Turkmenia và Uzbekistan. Gruzia và ba quốc gia vùng Baltic (Estonia, Latvia, Litva) không tham gia kí kết. Tuy nhiên, sau này Gruzia sau này là thành viên của cộng đồng này từ năm 1993 đến 2009.

Ngày 25/12/1991, Tổng thống Liên Xô Mikhail Gorbachev từ chức. Liên Xô sau đó đã biến mất trên bản đồ chính trị thế giới.

Trong buổi họp báo tại Moscow vào tháng 7/2001, các nhà báo của tờ Đoàn Thanh niên Cộng sản (Komsomol) và báo Chân lí đã đề cập tới vấn đề sự đổ vỡ của Nhà nước Liên Xô và có nhà báo đã hỏi: “Ngài đánh giá thế nào về sự đổ vỡ của Liên Xô?”. Lúc đó, Tổng thống Nga Vladimir Putin đã khẳng định: “Ai không tiếc cho sự đổ vỡ của Liên Xô, người đó không có lương tâm”. Ngày 2/3/2018, hãng thông tấn TASS cho hay, tại Kaliningrad, khi được hỏi nếu có cơ hội, ông muốn thay đổi điều gì trong lịch sử Nga, Tổng thống Nga Vladimir Putin trả lời sẽ tìm cách ngăn Liên Xô tan rã.

Đầu năm 2021, nhân dịp tròn 30 năm ngày tổ chức trưng cầu dân ý về việc duy trì Liên Xô (ngày 17/3/1991), 67% người Nga bày tỏ tiếc nuối về sự sụp đổ của nhà nước Liên Xô. Đây là kết quả thăm dò dư luận do Trung tâm nghiên cứu ý kiến dư luận toàn Nga (VTsIOM)

Nguyễn Văn Toàn

Tin liên quan

Cùng chuyên mục

Sự lớn mạnh của tổ chức Công đoàn Việt Nam dưới sự lãnh đạo của Đảng

Sự lớn mạnh của tổ chức Công đoàn Việt Nam dưới sự lãnh đạo của Đảng

Dưới sự lãnh đạo của Đảng, trong hơn 9 thập kỉ qua, tổ chức Công đoàn Việt Nam không ngừng phát triển và trưởng thành. Hiện tổ chức Công đoàn Việt Nam đã trở thành điểm tựa cho đông đảo công nhân, viên chức, lao động của cả nước trong sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước.
Phát huy bản sắc ngoại giao “Cây tre Việt Nam”

Phát huy bản sắc ngoại giao “Cây tre Việt Nam”

Trong bối cảnh hội nhập, Ðảng ta đã không ngừng phát triển, hoàn thiện và xây dựng nên một trường phái đối ngoại và ngoại giao rất đặc sắc, độc đáo của “thời đại Hồ Chí Minh”, mang đậm bản sắc “Cây tre Việt Nam”. “Gốc vững, thân chắc, cành uyển chuyển”, thấm đượm tâm hồn, cốt cách và khí phách của dân tộc Việt Nam.
Bác Hồ với sự nghiệp trồng cây, trồng người

Bác Hồ với sự nghiệp trồng cây, trồng người

Trước lúc đi xa, Bác Hồ kính yêu đã để lại cho toàn Đảng, toàn quân và toàn dân bản "Di chúc" lịch sử, gửi gắm cho chúng ta và các thế hệ mai sau. Trong "Di chúc", Bác dặn: "Đầu tiên là công việc đối với con người"… "Bồi dưỡng thế hệ cách mạng cho đời sau là một việc rất quan trọng và rất cần thiết". Theo Người, thế hệ kế tục sự nghiệp sẽ là thế hệ quyết định sự thành công của cách mạng xã hội chủ nghĩa trên đất nước ta.
Đại đoàn kết toàn dân tộc là động lực và nguồn lực to lớn trong xây dựng và bảo vệ Tổ quốc

Đại đoàn kết toàn dân tộc là động lực và nguồn lực to lớn trong xây dựng và bảo vệ Tổ quốc

Sinh thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã căn dặn: “Đoàn kết, đoàn kết, đại đoàn kết; Thành công, thành công, đại thành công”. Đảng ta cũng đã khẳng định: “Đại đoàn kết toàn dân tộc là đường lối chiến lược của cách mạng Việt Nam, là động lực và nguồn lực to lớn trong xây dựng và bảo vệ Tổ quốc”…
Đại đoàn kết dân tộc trong Mặt trận Tổ quốc Việt Nam

Đại đoàn kết dân tộc trong Mặt trận Tổ quốc Việt Nam

Mặt trận dân tộc thống nhất Việt Nam, nay là Mặt trận Tổ quốc Việt Nam; nơi quy tụ mọi tổ chức và cá nhân yêu nước, bao gồm nhiều lứa tuổi, nghề nghiệp, mọi tầng lớp, giai cấp, nhiều dân tộc, tôn giáo khác nhau. Do đó, phải được tổ chức thực hiện đoàn kết trong Mặt trận Tổ quốc Việt Nam. Đây là mặt trận chính trị rộng rãi, tập hợp đông đảo các lực lượng phấn đấu vì hòa bình, vì mục tiêu của dân tộc.

Tin khác

Bác Hồ Người khởi nguồn xã hội hóa giáo dục

Bác Hồ Người khởi nguồn xã hội hóa giáo dục
Một ngày, sau Tuyên ngôn Độc lập, 3/9/1945, Chủ tịch Hồ Chí Minh triệu tập nội các Việt Nam Dân chủ Cộng hòa bàn về "nhiệm vụ cấp bách của Nhà nước". Tại đây, Hồ Chủ tịch đề xuất 6 nhiệm vụ tối quan trọng và cấp bách.

Cha mẹ làm gì để giảm bớt áp lực học tập của con?

Cha mẹ làm gì để giảm bớt áp lực học tập của con?
Nhiều người vẫn cho rằng con trẻ bây giờ thật sướng, khi vật chất đủ đầy, cha mẹ chăm lo cho từng li từng tí… Điều đó thực ra cũng chỉ đúng một phần mà thôi, bởi học sinh thời nay có một thứ “vô hình” luôn đè nặng lên các em, đó là áp lực học tập!

Kinh ngạc về những tác phẩm mang tính dự báo của Văn Cao!

Kinh ngạc về những tác phẩm mang tính dự báo của Văn Cao!
Năm 2023, sẽ có nhiều hoạt động kỉ niệm 100 năm ngày sinh của tác giả Quốc ca - Nhạc sĩ Văn Cao (15/11/1923 - 15/11/2023), một trong những sự kiện đó là Hội thảo khoa học với chủ đề “Thế giới Nhạc, Họa, Thơ của Văn Cao” vào ngày 8/11/2023, tại Hà Nội. Rất hi vọng Hội thảo sẽ làm sáng tỏ thêm cuộc đời và sự nghiệp của con người tài năng, đức độ này.

Thị trường bất động sản khi nào hết trầm lắng?

Thị trường bất động sản khi nào hết trầm lắng?
Bất động sản (BĐS) là một thị trường lớn của nền kinh tế quốc dân, có vai trò rất quan trọng trong việc thu hút mọi nguồn lực, tạo ra các tài sản cố định cho nền kinh tế, thúc đẩy nhiều ngành khác cùng phát triển. Nếu thị trường này đình trệ, sẽ ảnh hưởng trực tiếp, kéo theo hệ lụỵ nhiều thị trường khác (tài chính, tiền tệ, xây dựng, sản xuất vật liệu xây dựng, nội thất, lao động…).

Thị trường tín chỉ Carbon: ​​​​​​​Cơ hội cho các doanh nghiệp

Thị trường tín chỉ Carbon: ​​​​​​​Cơ hội cho các doanh nghiệp
Sau Hội nghị Thượng đỉnh COP 26 (tháng 11/2021), Thủ tướng Phạm Minh Chính công bố cam kết mạnh mẽ của Việt Nam đến năm 2050 sẽ giảm phát thải ròng bằng 0. Từ đó đến nay, cùng sự vào cuộc của các cơ quản quản lý Nhà nước, các tổ chức xã hội về môi trường và doanh nghiệp rất mạnh mẽ.

Cần chấn chỉnh, định hướng về phát triển du lịch cộng đồng

Cần chấn chỉnh, định hướng về phát triển du lịch cộng đồng
Nhiều địa phương vùng đồng bào dân tộc thiểu số (DTTS) vốn có thế mạnh về phát triển du lịch cộng đồng (DLCĐ). Tuy nhiên việc phát triển du lịch cộng đồng ồ ạt làm giảm sự hấp dẫn đối với du khách, khiến DLCĐ thiếu tính bền vững.

Một vài ý kiến về tiểu thuyết “Còn có ai người khóc Tố Như”

Một vài ý kiến về tiểu thuyết “Còn có ai người khóc Tố Như”
Thế kỉ XVIII, Nguyễn Du là một nhà tư tưởng, một trí thức lớn, một nhà thơ vĩ đại, không chỉ là “một ngôi sao sáng” trên bầu trời văn học cổ Việt Nam mà năm 2015 còn được Tổ chức Khoa học, Giáo dục và Văn hoá của Liên Hợp Quốc (UNESCO) công nhận là Danh nhân văn hoá thế giới (chỉ sau Nguyễn Trãi và Chủ tịch Hồ Chí Minh). Tác phẩm “Truyện Kiều” của Nguyễn Du với 3.254 câu thơ lục bát, kiệt tác đã trở thành một tài sản văn học chung của nhân loại, được dịch ra hàng chục ngôn ngữ khác nhau trên thế giới.

Cải cách chính sách tiền lương lần thứ 5

Cải cách chính sách tiền lương lần thứ 5
Tại kì họp thứ 6 Quốc hội khoá XV có bàn về thực hiện Nghị quyết 27-NQ/TW ngày 21/5/2018 (Hội nghị Trung ương lần thứ 7 Khoá XII) “về cải cách chính sách tiền lương đối với cán bộ, công chức, viên chức, lực lượng vũ trang và người lao động trong doanh nghiệp”.

Tọa đàm giải pháp đẩy mạnh phong trào “Ông bà, cha mẹ mẫu mực, con cháu hiếu thảo”

Tọa đàm giải pháp đẩy mạnh phong trào “Ông bà, cha mẹ mẫu mực, con cháu hiếu thảo”
Vừa qua, tại huyện Tánh Linh, thực hiện Kế hoạch số 242/KH-MTTQ-BTT ngày 10/11/2022 của Ban Thường trực Ủy ban MTTQ tỉnh Bình Thuận về tổ chức tọa đàm giải pháp đẩy mạnh phong trào “Ông bà, cha mẹ mẫu mực, con cháu hiếu thảo”; Ban Thường trực Ủy ban MTTQ tỉnh, Ban Đại diện Hội NCT tỉnh, Ban Thường vụ Hội Liên hiệp Phụ nữ và Tỉnh đoàn Thanh niên tỉnh Bình Thuận phối hợp tổ chức Hội nghị tọa đàm chuyên đề về giải pháp đẩy mạnh phong trào “Ông bà, cha mẹ mẫu mực, con cháu hiếu thảo” trên địa bàn tỉnh.

Phải thường xuyên rèn luyện sức khỏe như lời Bác dạy

Phải thường xuyên rèn luyện sức khỏe như lời Bác dạy
Sau Cách mạng Tháng Tám 1945, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã thường xuyên kêu gọi toàn dân hãy tập luyện thể dục thể thao. Người khẳng định: “Dân cường thì nước thịnh”.

Giữ gìn chiếc áo bà ba

Giữ gìn chiếc áo bà ba
Mấy ngày qua, phim "Đất rừng phương Nam" của đạo diễn Nguyễn Quang Dũng ra rạp tạo nên một làn sóng dư luận mạnh mẽ. Người khen rất nhiều, mà người chê cũng không ít.

Công tác dân vận với sự nghiệp xây dựng chủ nghĩa xã hội

Công tác dân vận với sự nghiệp xây dựng chủ nghĩa xã hội
Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn coi trọng công tác dân vận. Người đã căn dặn cán bộ, đảng viên trong lần về thăm Thanh Hóa năm 1947 rằng: “Phải đem hết sức dân, tài dân, của dân làm cho dân”.

Suy nghĩ từ bài báo "Dân vận" của Bác

Suy nghĩ từ bài báo "Dân vận" của Bác
Ngày 15/10/1949, Báo Sự Thật đăng bài "Dân vận" của Chủ tịch Hồ Chí Minh, với bút danh X.Y.Z. Bài báo ra đời ở thời điểm cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp đang trong giai đoạn cầm cự, chuẩn bị bước vào những chiến dịch lớn trong cuộc trường kì kháng chiến anh dũng của dân tộc. Bài báo "Dân vận" tiếp nối tư tưởng của Bác về lực lượng to lớn của Nhân dân đã được Người viết trong tác phẩm “Sửa đổi lối làm việc” (tháng 10/1947).

Tinh thần Ngày Giải phóng Thủ đô là ngọn cờ cổ vũ sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc

Tinh thần Ngày Giải phóng Thủ đô là ngọn cờ cổ vũ sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc
Ngày Giải phóng Thủ đô (10/10/1954) là mốc son trong lịch sử dân tộc Việt Nam, đánh dấu thất bại hoàn toàn dã tâm xâm lược của thực dân Pháp, mở ra thời kì phát triển mới của đất nước. Tinh thần Ngày Giải phóng Thủ đô đã trở thành ngọn cờ cổ vũ cho dân tộc ta trong sự nghiệp giải phóng dân tộc, sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.

Học tập, thực hiện phong cách dân vận của Chủ tịch Hồ Chí Minh

Học tập, thực hiện phong cách dân vận của Chủ tịch Hồ Chí Minh
Từ ngày có Đảng lãnh đạo đến nay, sự thành công của cách mạng Việt Nam qua các giai đoạn lịch sử luôn gắn với công tác dân vận của Đảng. Dân vận giỏi là phải thực hiện tốt quan điểm đường lối đúng đắn của Đảng và có phong cách thu phục nhân tâm quần chúng.
Xem thêm
Phiên bản di động