Người cao tuổi và công tác phòng chống lụt bão

Trên mỗi vùng miền, người dân sau những chiêm nghiệm thực tế đã rút ra được nhiều kinh nghiệm quý về phòng chống lụt bão. Những kinh nghiệm này được lưu giữ và truyền thụ qua các thế hệ thông qua lớp NCT. Vì vậy, việc phát huy kinh nghiệm của NCT trong phòng chống lụt bão là rất cần thiết…

Kì I: Kho tàng tri thức về phòng chống lụt bão của NCT

Đúc kết kinh nghiệm để tồn tại

Từ xa xưa trong dự báo thời tiết, NCT biết và truyền lại cho con cháu bằng kho tàng ca dao, tục ngữ dân gian để chủ động phòng tránh bão lụt. Họ biết dự báo các hiện tượng bất thường của thiên nhiên qua nhìn ráng trời: “Ráng vàng thì gió, ráng đỏ thì mưa”, “Ráng mỡ gà, ai có nhà phải chống”, “Mống bên đông, vồng bên tây, không mưa dây cũng bão giật”, “Trăng quầng thì hạn, trăng tán thì mưa”…; nhìn cây cỏ: “Trời đang nắng, cỏ gà trắng thì mưa”, “Măng gục vào tre, e bão gào”, “Được mùa nhãn, hạn nước lên” …; nhìn hoạt động của động vật, côn trùng: “Én bay thấp mưa ngập bờ ao, én bay cao mưa rào một trận”, “Kiến cánh vỡ tổ bay ra, bão táp mưa sa tới gần”, “Ếch kêu uôm uôm, ao chuôm đầy nước”…

Ở từng địa phương, NCT truyền lại cho các thế hệ kinh nghiệm chọn địa thế, hướng nhà, độ cao thấp, vật liệu phù hợp để xây dựng nhà cửa đủ sức chống chọi với bão lụt. Vùng ven biển huyện Xuân Thủy, Nam Định, có những căn nhà lợp cói bổi tồn tại hàng trăm năm qua mọi biến thiên của thời tiết. Vùng khu 4, Nghệ An, Hà Tĩnh, người dân thường làm nhà thấp mái, nhiều xà ngang, xà dọc xuyên qua thân cột, phía trước có liếp nan (bình phong) vừa giúp cho việc chống bão gió, vừa giảm được sức nóng của mùa gió Lào. Vùng đồng bằng sông Cửu Long, có những ngôi nhà cao chân, mỗi nhà có một vài chiếc xuồng ba lá để phục vụ cho sinh hoạt, đi lại trong mùa nước lớn.

3808 unnamed
Thuyền nhỏ tham gia cứu hộ, cứu nạn Ảnh IT

Người dân vùng ven các con sông hoặc vùng dự kiến phân lũ, trước đây hầu như nhà nào cũng có thuyền nan, xuồng gỗ hoặc mảng nứa dự phòng cho mùa lũ lụt. Có nơi người dân trồng chuối để khi có lụt dùng thân chuối làm bè vận chuyển người, tài sản đến nơi an toàn hoặc trồng cấy rau ngắn ngày khi úng lụt kéo dài. Những năm gần đây, một số nơi người dân còn xây dựng gác xép chứa lương thực, thực phẩm hoặc chuồng trại cho gia súc, gia cầm có nền cao để đề phòng bão lụt…

Khỏe dùng sức, yếu dùng mưu

Đừng vội nghĩ việc phòng chống lụt bão là việc của trai tráng, của quân đội, công an, dân quân và các lực lượng chức năng và cho rằng các cụ già rồi thì sẽ không làm được gì.

Chính các cụ từ xưa đã dạy: “Khỏe dùng sức, yếu dùng mưu”. Khi bão lụt xảy ra, NCT ở vùng sông nước hoặc nơi bão lụt thường xảy ra có nhiều kinh nghiệm hết sức bổ ích. Thực tế, nhiều NCT biết cách chằng chống nhà cửa, biết lựa chọn nơi tránh trú an toàn; biết lựa các cơn nước mạnh yếu để chỉ bảo con cháu đưa thuyền vượt lũ an toàn. Họ còn rất thông thạo luồng lạch; cách tìm người, cứu người và tự cứu mình; cách thu vớt, xếp đặt đồ đạc trên thuyền, mủng… Thậm chí, họ còn biết nhìn các hiện tượng bất thường trong hoạt động của các loài vật để dự báo và quyết định cách xử lí các tình huống nguy hiểm (hiện tượng cá voi, cá heo bơi chặn ngang mũi tàu thuyền; chuột, gián sống trên tàu thuyền đột ngột kéo nhau chạy khỏi nơi ẩn náu). Các phương tiện, dụng cụ, cách thức phòng chống lụt bão của họ tuy đơn giản, không hiện đại, đồng bộ nhưng hết sức phù hợp, hiệu quả. Điển hình như vụ đắm tàu ở Cửa Đại, tỉnh Quảng Nam ngày 25/12/2011, phương tiện cứu nạn và tìm kiếm hiệu quả là thuyền thúng của ngư dân chứ không phải là các phương tiện, tàu xuồng hiện đại.

Người viết bài này trong một lần đi nắm tình hình bão lụt tại Yên Bái tháng 8/2008, được các cụ già dân chài ven sông Hồng bảo: “Các chú bộ đội, công an liều quá! Nước lũ to thế vẫn chạy xuồng máy ra giữa sông tìm kiếm thi thể người chết. Chúng tôi cả đời sông nước cũng chả dám. Nếu các chú muốn làm việc này chỉ cần đậu xuồng ở đầu vật, tất cả những thứ trôi trên sông đều quẩn vào đấy, việc gì phải ra giữa sông cho nguy hiểm. Cứu người không khéo lại phải có người cứu”. Còn tháng 7/2018 tại xã Quang Minh, huyện Văn Yên, tỉnh Yên Bái, các lực lượng chức năng gặp khó khăn khi tìm kiếm thi thể nạn nhân bị lũ cuốn trôi. Trưởng bản Khe Ván là ông Lý Phúc Chu với kinh nghiệm của người già phán đoán: “Cái nặng thì ở gần, cái nhẹ thì trôi xa, phải đón ở cửa Ngòi Hút thôi!”. Quả nhiên, nhờ tấm chắn bằng nứa đan vội, đến gần nửa đêm thì tìm được thi thể nạn nhân.

Rõ ràng, trí khôn hay kinh nghiệm của NCT hơn hẳn sức trẻ.

Văn Minh
Ý kiến bạn đọc

* Vui lòng gõ tiếng Việt có dấu

Cùng chuyên mục

Sáng mãi đạo lí  “Uống nước nhớ nguồn”, “Đền ơn đáp nghĩa”

Sáng mãi đạo lí “Uống nước nhớ nguồn”, “Đền ơn đáp nghĩa”

“Uống nước nhớ nguồn”, “Đền ơn đáp nghĩa” là trách nhiệm, đạo lí và nét đẹp nhân văn của dân tộc Việt Nam. Đây là dịp tri ân những anh hùng, liệt sĩ, người có công trong sự nghiệp đấu tranh giải phóng dân tộc, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, theo tâm nguyện và chỉ dẫn của Chủ tịch Hồ Chí Minh.
Phản bác luận điệu xuyên tạc nghị quyết về phát triển kinh tế tư nhân của Đảng

Phản bác luận điệu xuyên tạc nghị quyết về phát triển kinh tế tư nhân của Đảng

Gần 40 năm đổi mới, khu vực kinh tế tư nhân ở Việt Nam đã phát triển mạnh mẽ, đóng góp to lớn vào GDP, giải quyết việc làm, thúc đẩy tăng trưởng, đổi mới sáng tạo và hội nhập kinh tế quốc tế. Tuy nhiên, các thế lực thù địch đã đưa ra những luận điệu xuyên tạc, bóp méo chủ trương phát triển kinh tế tư nhân, cho rằng Đảng Cộng sản Việt Nam “thừa nhận sự thất bại của kinh tế Nhà nước” và “đang hướng lái theo chủ nghĩa tư bản”.
Tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh là “tài sản” vô giá của dân tộc ta

Tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh là “tài sản” vô giá của dân tộc ta

Ngày 15/6/2016, Bộ Chính trị ban hành Chỉ thị 05-CT/TW về đẩy mạnh học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh. Chỉ thị nêu rõ: “Toàn Đảng, toàn dân, toàn quân tiếp tục đẩy mạnh việc học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh”.
Những chủ bút đầu tiên của các tờ báo cách mạng Việt Nam

Những chủ bút đầu tiên của các tờ báo cách mạng Việt Nam

Trong quá trình đấu tranh giành độc lập dân tộc, Đảng ta đã sử dụng báo chí như một thứ vũ khí sắc bén và lợi hại để đấu tranh với kẻ thù xâm lược. Những tờ báo cách mạng đã góp phần đưa sự nghiệp cách mạng nước ta đi hết thắng lợi nầy đến thắng lợi khác. Nhân kỉ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21/6/1925 – 21/6/2025), chúng ta cùng nhìn lại chặng đường hình thành và phát triển các tờ báo tiền thân của Đảng...
Duyên nợ với nghề báo bắt đầu từ... thơ

Duyên nợ với nghề báo bắt đầu từ... thơ

Nhà thơ Tố Hữu đã dịch bài thơ “Đợi anh về” của nhà thơ Konstantin Simonov vào năm 1947 và phổ biến rộng rãi tại Việt Nam. Nhưng không chỉ là nhà thơ nổi tiếng, Simonov còn là một phóng viên mặt trận ưu tú của đất nước Xô viết.

Tin khác

Kì vọng chọn đúng cán bộ đủ tầm cho chính quyền địa phương sau khi sắp xếp

Kì vọng chọn đúng cán bộ đủ tầm cho chính quyền địa phương sau khi sắp xếp
Việc sắp xếp, tổ chức lại đơn vị hành chính, chuyển sang mô hình chính quyền địa phương hai cấp (cấp tỉnh, cấp xã) từ ngày 1/7/2025, đòi hỏi cán bộ có năng lực vượt trội, trách nhiệm cao, tư duy đột phá và sáng tạo.

Vững tiến tăng tốc vào kỉ nguyên vươn mình của dân tộc

Vững tiến tăng tốc vào kỉ nguyên vươn mình của dân tộc
Trong các bài viết, phát biểu tại các diễn đàn, hội nghị trong nước và quốc tế gần đây, Tổng Bí thư Tô Lâm luôn nhấn mạnh đến kỉ nguyên mới - kỉ nguyên vươn mình của dân tộc Việt Nam. Thế nhưng, các thế lực thù địch đã công kích, xuyên tạc, chống phá...

Thi đua là động lực phát triển và xây dựng con người mới xã hội chủ nghĩa

Thi đua là động lực phát triển và xây dựng con người mới xã hội chủ nghĩa
Ngày 11/6/1948, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã ra “Lời kêu gọi thi đua ái quốc”. Lời kêu gọi này của Người đã được toàn dân hưởng ứng, tạo thành một sức mạnh to lớn để dân tộc ta vượt qua những khó khăn và giành thắng lợi trong sự nghiệp kháng chiến, kiến quốc.

Cần, kiệm, liêm, chính để xây dựng chủ nghĩa xã hội

Cần, kiệm, liêm, chính để xây dựng chủ nghĩa xã hội
Sinh thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã chỉ rõ: “Muốn xây dựng chủ nghĩa xã hội thì phải bồi dưỡng con người xã hội chủ nghĩa. Con người xã hội chủ nghĩa là con người có đạo đức, cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô tư, một lòng một dạ phục vụ Nhân dân, phục vụ cách mạng”. Trong bài “Bác vẫn cùng chúng cháu hành quân”, Tổng Bí thư Tô Lâm đã nhấn mạnh: “Những phẩm chất “cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô tư” mà Người dạy không chỉ là lí tưởng để mỗi cán bộ, đảng viên noi theo mà còn trở thành chuẩn mực cho mọi người hướng tới”.

Những căn cứ khoa học nghiên cứu 3 ngôi mộ cổ ở Tam Kỳ

Những căn cứ khoa học nghiên cứu 3 ngôi mộ cổ ở Tam Kỳ
Bài 3: Giải mã mộ Giày Thầy Lánh, mộ 1856 Phan Thị, mộ 1850 là mộ vợ chồng thay tên đổi họ, chờ kết quả khảo cổ

Người cao tuổi mãi là cây đại thụ dựng xây cơ đồ dân tộc cường thịnh

Người cao tuổi mãi là cây đại thụ dựng xây cơ đồ dân tộc cường thịnh
Nguyễn Ái Quốc - Hồ Chí Minh là bản thiên anh hùng ca bất diệt cho ý chí tự lực, tự cường dân tộc, trọn cuộc đời hiến dâng cả tuổi thanh xuân và tuổi già cho Tổ quốc và Nhân dân.

Tình trạng lạm dụng NCT

Tình trạng lạm dụng NCT
Các loại lạm dụng NCT thường gặp bao gồm lạm dụng về thể chất, lạm dụng về tâm lí và lạm dụng về tài chính. Mỗi loại lạm dụng NCT có thể là cố ý hoặc vô ý. Lạm dụng thể chất là việc sử dụng vũ lực dẫn tới tổn thương hoặc khó chịu về thể chất hoặc tâm lí.

Những căn cứ khoa học nghiên cứu 3 ngôi mộ cổ ở Tam Kỳ

Những căn cứ khoa học nghiên cứu 3 ngôi mộ cổ ở Tam Kỳ
Bài 2: Mộ 1850 là hài cốt người phụ nữ cải táng từ miền Bắc, xác định mối quan hệ mộ vợ chồng của nữ sĩ Hồ Xuân Hương

Những căn cứ khoa học nghiên cứu 3 ngôi mộ cổ ở Tam Kỳ

Những căn cứ khoa học nghiên cứu 3 ngôi mộ cổ ở Tam Kỳ
Bài 1: Xác định mối quan hệ mộ vợ chồng của nữ sĩ Hồ Xuân Hương

Vài suy nghĩ về Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá hiện nay

Vài suy nghĩ về Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá hiện nay
Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá có hiệu lực thi hành đã 13 năm (2012-2025). Tuy vậy hiệu quả của nó rất khiêm tốn. Thuốc lá vẫn bán tràn lan, người hút thuốc nơi công cộng kể cả trẻ em, học sinh phổ thông vẫn xảy ra. Các bệnh tật liên quan tới thuốc lá vẫn làm cho hàng chục triệu người khác bị ảnh hưởng.

Kì vọng chọn đúng cán bộ đủ tầm cho chính quyền địa phương 2 cấp

Kì vọng chọn đúng cán bộ đủ tầm cho chính quyền địa phương 2 cấp
Việc sắp xếp, tổ chức lại đơn vị hành chính, chuyển sang mô hình chính quyền địa phương 2 cấp (cấp tỉnh, cấp xã) từ ngày 1/7/2025, đòi hỏi cán bộ có năng lực vượt trội, trách nhiệm cao, tư duy đột phá và sáng tạo.

Rào cản trong tiến hành các cuộc cách mạng

Rào cản trong tiến hành các cuộc cách mạng
Bài 5: Trọng trách người đứng đầu trong thời điểm độ trễ của pháp luật

Cảnh giác với những luận điệu chống phá chủ trương tinh gọn tổ chức bộ máy

Cảnh giác với những luận điệu chống phá chủ trương tinh gọn tổ chức bộ máy
Tinh gọn tổ chức bộ máy là chủ trương đúng đắn của Đảng, Nhà nước, đang được thực hiện quyết liệt, đồng bộ, bước đầu mang lại hiệu quả tích cực. Tuy nhiên, lợi dụng vấn đề này, các thế lực thù địch liên tục đưa ra những luận điệu xuyên tạc, thông tin giả chống phá Đảng, Nhà nước, gây hoang mang, chia rẽ dư luận...

Tư tưởng Hồ Chí Minh về bảo vệ môi trường và ý nghĩa trong phát triển bền vững giai đoạn hiện nay

Tư tưởng Hồ Chí Minh về bảo vệ môi trường và ý nghĩa trong phát triển bền vững giai đoạn hiện nay
Chủ tịch Hồ Chí Minh là tấm gương tiêu biểu trong bảo vệ môi trường. Suốt cuộc đời hoạt động cách mạng, Người luôn nhấn mạnh tầm quan trọng của việc chăm lo môi trường sống và thường xuyên kêu gọi Nhân dân gìn giữ thiên nhiên để “con đường từ chủ nghĩa xã hội đến chủ nghĩa cộng sản thêm xanh tươi”.

Tư tưởng Hồ Chí Minh - những khát vọng của dân tộc

Tư tưởng Hồ Chí Minh - những khát vọng của dân tộc
Hình ảnh “Anh hùng giải phóng dân tộc” và “Danh nhân văn hóa” đã hòa quyện tạo nên một nét riêng độc đáo ở Hồ Chí Minh không chỉ trong quá khứ, mà đang sống với hiện tại và sẽ tiếp tục tỏa sáng trong nền văn hóa tương lai.
Xem thêm
Phiên bản di động