Đời sống 23/05/2025 09:49
Hiện càng ngày cá mập càng ít, thuyền câu đi xa mới săn được cá. Ban đêm ngư dân thường có kinh nghiệm như nhìn trời và màu nước để định hướng thả câu. Họ sử dụng phương pháp câu giăng để săn cá mập. Mỗi giàn câu giăng thường có sợi dây cước, đường kính 2,2 li, dài khoảng 4-5km. Đầu giàn câu có gắn phao. Phía trên giàn có lưỡi câu. Mỗi lưỡi câu có 3 đoạn: đoạn trên cùng là “dây bill” bằng nhựa PE, đoạn giữa là dây cước 1,8 li và đoạn cuối là 1,4 li. Ba đoạn cước này đều có móc khóa xoay được để các thẻo câu không bị sóng biển làm rối vào nhau. Lưỡi câu được rèn từ thép phi 4, uốn cong có ngạnh sắc để móc và giữ chặt miếng mồi không bị sóng biển đánh rơi. Dây cước móc thẻo câu dài khoảng 3m, xung quanh thẻo là sợi dây bằng đồng dài khoảng 1m để bảo vệ cước không bị cá mập cắn đứt. Mỗi giàn câu có khoảng 300 lưỡi câu.
 |
Tới ngư trường, ngư dân đánh bắt cá làm mồi. Mồi câu cá mập thường là các loại cá hồng, cá ngừ, cá mú bông và cá thu có trọng lượng từ 3 đến 5kg. Đây là loại mồi rất hấp dẫn lũ cá mập, khi xuống nước thân cá thường phát ra ánh sáng lấp lánh, có mùi thơm khiêu khích lũ cá mập lao đến đớp mồi, đặc biệt là mồi cá heo. Con cá mập sẵn sàng thí mạng để tranh ăn cho được. Thịt cá heo thường rất tanh nồng, hấp dẫn cá mập ở biển khơi.
Một thợ câu cá mập kinh nghiệm cho biết: “Mồi cá thường được cắt thành miếng rồi móc vào giàn câu thả xuống biển. Ngư dân chèo thuyền đi dọc theo giàn, nếu thấy phao nào chìm là biết cá cắn câu. Và một cuộc bủa vây, chiến đấu với chú cá mập sẽ diễn ra”...
 |
Câu cá mập thường vào đêm có trăng. Ánh trăng sẽ làm mờ ánh bạc của các con ngời biển bám vào các thẻo câu. Nước biển lấp lánh ánh trăng khiến cá mập hoa mắt không phát giác được lưỡi câu có ngạnh sắc. Khi thấy phao động đậy là biết cá dính câu. Đây là thời điểm căng thẳng nhất, nguy hiểm nhất với các bạn chài. Con cá mập dính câu liên tục lồng lộn, làm tung tóe mặt biển. Trong cơn đau, cá mập rít lên từng hồi. Nó giãy giụa trong tuyệt vọng, và con thuyền nhỏ tròng trành theo như muốn lật nhào. Một ngư dân được phân công dùng cây lao có ngạnh sắc phóng trúng con cá mập. Sau một hồi kháng cự, cá mập đuối sức và bị kéo đến gần mạn thuyền. Tiếp đó một ngư dân khác dùng cây móc dài bằng thép, móc vào quai hàm cá để kéo tới sát mạn thuyền. Con cá nặng hàng trăm cân giương to đôi mắt nhìn những thợ câu như muốn xé xác họ, con cá bị đính câu dần kiệt sức. Những bạn câu cùng hợp sức kéo cá gác đầu lên be thuyền rồi liên tục dùng vồ đập vào đầu cá cho đến chết hẳn mới dám kéo lên thuyền. Kết thúc cuộc quyết chiến, con cá bị cắt vi, mổ bụng, nằm phơi mình trên thuyền. Và cứ thế, các ngư dân tiếp tục săn con thứ hai, thứ ba ...
Cắt vi cá mập cũng phải có nghề, động tác phải chính xác, nhanh gọn. Bộ vi cá được bảo quản rất cẩn thận. Cá mập nặng từ hai ba trăm kí trở xuống thì để nguyên con ướp đá. Con cá mập nào nặng từ 4-5 trăm kí thì phải mổ bỏ ruột rồi mới ướp đá để thịt khỏi hư hỏng. Đội thuyền câu ngày trước ở Hoài Thanh, thị xã Hoài Nhơn mỗi chuyến ra khơi gặp may thì câu được vài chục con. Khi câu được nhiều, thuyền chở không hết, họ chỉ còn cách cắt lấy vi cá rồi vứt cá xuống biển.
Ở Việt Nam, cá mập có 27 loài, trong đó nhiều nhất là cá nhám tre, cá mập Mã Lai. Những loài cá mập ngư dân thường đánh bắt là cá mập mắt méo, cá mập lắc nặng khoảng 50kg. Cá mập đầu tà thường ở độ sâu khoảng 200m, cá mập nhám đuôi bè có đến 3 hàm răng sắc nhọn xếp thành lớp, khi cắn là con mồi khó thoát; cá mập cào có 2 sừng phía trên đầu giống sừng trâu. Loại cá này mỗi lần sinh hàng trăm con nhưng lại là loại ít giá trị kinh tế. Cá mập khơi rất to, giá trị kinh tế cao, có con trọng lượng lên đến cả tấn, cá này có chiếc đầu dài, nhọn, thường sống ở độ sâu khoảng 400m, rất hiếm gặp.
 |
Theo các ngư dân có kinh nghiệm, cá mập tập trung nhiều ở Ghềnh Bà - Cù Lao Xanh thuộc đảo Nhơn Châu, TP Quy Nhơn và các vùng biển các tỉnh Phú Yên, Quảng Ngãi, Khánh Hòa, Bình Thuận,… Trong các loài cá mập, hung dữ nhất là cá mập xà. Thân hình cá mập xà như loài rắn, thường giả chết, nổi lềnh bềnh trên mặt biển để nhử mồi. Những loài nhạn biển hoặc chim hải âu tưởng là khúc gỗ trôi nên đáp xuống nghỉ chân. Cá mập xà giả bộ chìm từ từ phần thân sau xuống nước, đàn chim theo quán tính chạy lên phía đầu cá, vậy là chú cá mập xà chỉ việc há miệng mà đớp. Cá mập xà thích ăn tạp, thịt rất tanh, giá trị kinh tế thấp, nên ngư dân ít đánh bắt.
Thịt cá mập trở thành món ăn đặc sản khá phổ biến ở các nước châu Á. Riêng món vi cá mập là đặc sản biển cao cấp đắt tiền. Theo thời giá thị trường hiện nay, vi cá mập khơi loại một có giá từ 1 đến 2 triệu đồng/kg. Thịt cá mập vài chục ngàn đồng/kg. Khi câu trúng mẻ cá mập thì ngư dân bán chia nhau từ hàng chục đến hàng trăm triệu đồng mỗi chuyến đi biển.
Tuy vậy, hiện nay cá mập đang ít dần, ngư dân tìm ngư trường câu ngày càng xa đất liền hơn. Cá mập đánh bắt được thường thu hoạch vi cá và xuất sang Trung Quốc, Hồng Kông, Đài Loan, Mỹ, EU,... Khi thị trường tiêu thụ ngày càng nhiều thì nguồn cá sẽ cạn. Cá mập sinh sản rất chậm, dù mệnh danh là kẻ hung dữ nhất biển khơi nhưng cá mập lại có công bảo vệ môi trường biển, dọn dẹp các loài thủy sinh bệnh tật, các xác chết trong lòng đại dương, bảo toàn hệ sinh thái biển trong lành cho con người.
