Lưu giữ truyền thống từ ý thức cộng đồng

Đến làng cổ gốm sứ Bát Tràng, huyện Gia Lâm, TP Hà Nội những ngày tháng Giêng, tháng Hai âm lịch, khách sẽ bắt gặp một không khí lễ hội trang nghiêm cùng nhiều hoạt động văn hóa, tinh thần náo nức.
Những ngày này, hơn 4.000 nhân khẩu với trên 700 hộ sống ở 5 xóm, thành kính dâng lên Thành Hoàng làng và Tổ tiên đã dày công khai phá lập nên làng nghề, tạo dựng cuộc sống no ấm đủ đầy cho con cháu.

Sử sách còn ghi, năm 1010, khi Vua Lý Công Uẩn quyết định dời đô từ Hoa Lư ra Thăng Long, có một bộ phận dân làng Bồ Bát (xưa là tổng Bạch Bát, nay là xã Yên Thành, huyện Yên Mô, tỉnh Ninh Bình) vốn có nghề gốm sứ xin được đi theo tìm nơi đất mới. Đến khu vực bãi bồi bên bờ sông Hồng, thấy có nhiều đất sét trắng là nguyên liệu chủ yếu để làm gốm sứ, dân làng quyết định ở lại định cư và lập ra phường gốm gọi là Bạch Thổ phường (phường Đất sét trắng), sau một thời gian đổi lại tên là Bát Tràng. Chữ “Bát” Hán tự gồm hai bộ tạo thành, là bộ “Kim” (vàng) ví với sự giàu có và bộ “Bản” có nghĩa là “cội nguồn”, hàm ý khuyên con cháu dù có làm gì, giàu có đến đâu cũng không được quên tổ tiên gốc gác. Chữ “Tràng” có nghĩa là dài rộng, to lớn, hàm ý sự giàu có, thịnh vượng sẽ còn mãi. Năm 1964, xã Bát Tràng được thành lập gồm làng Bát Tràng cổ và làng Giang Cao.

Lưu giữ truyền thống từ ý thức cộng đồng

Ông Hà Văn Lâm, Trưởng làng cho biết, hiện Bát Tràng có khoảng 80% dân số làm nghề gốm sứ, số còn lại làm những nghề khác, số hộ làm nghề nông không đáng kể. Tuy là nghề nặng nhọc, độc hại nhưng con cháu đời này nối tiếp đời kia vẫn truyền nhau để được thỏa trí sáng tạo, hướng về cái đẹp. Theo Nghệ nhân Đăng Thành Nguyễn Đức Lợi, người viết thư pháp trên gốm sứ Bát Tràng, sản phẩm gốm sứ ví như một cơ thể sống, một vũ trụ thu nhỏ, trong đó có sự kết hợp hài hòa của ngũ hành Kim - Mộc - Thủy - Hỏa - Thổ. Sự hình thành, ra đời một sản phẩm được xem như sự vận hành kĩ lưỡng đem đến sự hanh thông của ngũ hành. Sự hanh thông đó nằm trong quá trình lao động sáng tạo với quy trình kĩ thuật chuẩn xác và nghiêm ngặt. Có như vậy mới có thể tạo ra được sản phẩm ưng ý, thể hiện được tính hoàn mĩ.

Công đoạn chế biến nguyên liệu gồm 4 bước, qua 4 bể là bể đánh (đánh tơi đất sét thô và ngâm khoảng 3 - 4 tháng để đất “chín” nhuyễn, chín đều, tạo thành hỗn hợp lỏng) rồi chuyển xuống bể lắng. Bể lắng hoặc còn gọi bể lọc (để đất sét lắng xuống, lọc bỏ tạp chất hữu cơ nổi lên). Bể phơi (chuyển đất sét đã lọc kĩ sang phơi khoảng 3 ngày). Bể ủ (sau 3 ngày phơi, nguyên liệu chuyển sang bể ủ để khử ô-xýt sắt và các tạp chất khác bằng phương pháp lên men, thời gian ủ càng lâu càng tốt). Trong quá trình xử lí nguyên liệu, tùy theo từng loại sản phẩm mà pha thêm một tỉ lệ cao lanh phù hợp. Công đoạn tạo dáng sản phẩm phải làm thủ công theo lối “vuốt tay, be chạch” trên bàn xoay. Sau đó đến công đoạn phơi sống và sửa hàng mộc, cuối cùng là tráng men, sửa men, vẽ hoa trang trí cho từng sản phẩm, xếp vào lò nung. Trước đây, cả làng có khoảng 600 lò nung đốt bằng than củi thì nay chỉ phải dùng trên 300 lò nung đốt bằng khí ga vẫn sản xuất được số lượng sản phẩm tương ứng. Vì thế mà lượng khí thải gây ô nhiễm giảm đi rất nhiều, môi trường làng nghề ngày càng xanh sạch hơn…

Du khách nước ngoài trải nghiệm nghề làm gốm Bát Tràng
Du khách nước ngoài trải nghiệm nghề làm gốm Bát Tràng

Đình làng xây dựng từ năm 1625, sau đình có Văn chỉ thờ Đức Khổng Tử, treo bảng vàng vinh danh một vị trạng nguyên và tám vị tiến sĩ. Đây là niềm tự hào của dân làng về truyền thống khoa bảng, được lưu truyền, phát huy suốt hơn nghìn năm nhờ ý thức cộng đồng trong việc giữ gìn bản sắc hồn làng từ đời này qua đời khác.

Từ khi lập Bạch Thổ phường đến nay, xã Bát Tràng có hơn 1.000 năm ổn định và không ngừng phát triển, tạo nên một dòng gốm sứ riêng biệt có thương hiệu và uy tín trên thị trường. Ngày nay, sản phẩm gốm sứ Bát Tràng không chỉ có mặt trong các gia đình, tại các nhà hàng, khách sạn trong nước mà xuất khẩu ra nước ngoài, mở ra một hướng sản xuất, kinh doanh mới, làm giàu cho người dân làng xã.

Khúc Văn Quý
Ý kiến bạn đọc

* Vui lòng gõ tiếng Việt có dấu

Cùng chuyên mục

Những chủ bút đầu tiên của các tờ báo cách mạng Việt Nam

Những chủ bút đầu tiên của các tờ báo cách mạng Việt Nam

Trong quá trình đấu tranh giành độc lập dân tộc, Đảng ta đã sử dụng báo chí như một thứ vũ khí sắc bén và lợi hại để đấu tranh với kẻ thù xâm lược. Những tờ báo cách mạng đã góp phần đưa sự nghiệp cách mạng nước ta đi hết thắng lợi nầy đến thắng lợi khác. Nhân kỉ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21/6/1925 – 21/6/2025), chúng ta cùng nhìn lại chặng đường hình thành và phát triển các tờ báo tiền thân của Đảng...
Duyên nợ với nghề báo bắt đầu từ... thơ

Duyên nợ với nghề báo bắt đầu từ... thơ

Nhà thơ Tố Hữu đã dịch bài thơ “Đợi anh về” của nhà thơ Konstantin Simonov vào năm 1947 và phổ biến rộng rãi tại Việt Nam. Nhưng không chỉ là nhà thơ nổi tiếng, Simonov còn là một phóng viên mặt trận ưu tú của đất nước Xô viết.
Kì vọng chọn đúng cán bộ đủ tầm cho chính quyền địa phương sau khi sắp xếp

Kì vọng chọn đúng cán bộ đủ tầm cho chính quyền địa phương sau khi sắp xếp

Việc sắp xếp, tổ chức lại đơn vị hành chính, chuyển sang mô hình chính quyền địa phương hai cấp (cấp tỉnh, cấp xã) từ ngày 1/7/2025, đòi hỏi cán bộ có năng lực vượt trội, trách nhiệm cao, tư duy đột phá và sáng tạo.
Vững tiến tăng tốc vào kỉ nguyên vươn mình của dân tộc

Vững tiến tăng tốc vào kỉ nguyên vươn mình của dân tộc

Trong các bài viết, phát biểu tại các diễn đàn, hội nghị trong nước và quốc tế gần đây, Tổng Bí thư Tô Lâm luôn nhấn mạnh đến kỉ nguyên mới - kỉ nguyên vươn mình của dân tộc Việt Nam. Thế nhưng, các thế lực thù địch đã công kích, xuyên tạc, chống phá...
Thi đua là động lực phát triển và xây dựng con người mới xã hội chủ nghĩa

Thi đua là động lực phát triển và xây dựng con người mới xã hội chủ nghĩa

Ngày 11/6/1948, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã ra “Lời kêu gọi thi đua ái quốc”. Lời kêu gọi này của Người đã được toàn dân hưởng ứng, tạo thành một sức mạnh to lớn để dân tộc ta vượt qua những khó khăn và giành thắng lợi trong sự nghiệp kháng chiến, kiến quốc.

Tin khác

Cần, kiệm, liêm, chính để xây dựng chủ nghĩa xã hội

Cần, kiệm, liêm, chính để xây dựng chủ nghĩa xã hội
Sinh thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã chỉ rõ: “Muốn xây dựng chủ nghĩa xã hội thì phải bồi dưỡng con người xã hội chủ nghĩa. Con người xã hội chủ nghĩa là con người có đạo đức, cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô tư, một lòng một dạ phục vụ Nhân dân, phục vụ cách mạng”. Trong bài “Bác vẫn cùng chúng cháu hành quân”, Tổng Bí thư Tô Lâm đã nhấn mạnh: “Những phẩm chất “cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô tư” mà Người dạy không chỉ là lí tưởng để mỗi cán bộ, đảng viên noi theo mà còn trở thành chuẩn mực cho mọi người hướng tới”.

Những căn cứ khoa học nghiên cứu 3 ngôi mộ cổ ở Tam Kỳ

Những căn cứ khoa học nghiên cứu 3 ngôi mộ cổ ở Tam Kỳ
Bài 3: Giải mã mộ Giày Thầy Lánh, mộ 1856 Phan Thị, mộ 1850 là mộ vợ chồng thay tên đổi họ, chờ kết quả khảo cổ

Người cao tuổi mãi là cây đại thụ dựng xây cơ đồ dân tộc cường thịnh

Người cao tuổi mãi là cây đại thụ dựng xây cơ đồ dân tộc cường thịnh
Nguyễn Ái Quốc - Hồ Chí Minh là bản thiên anh hùng ca bất diệt cho ý chí tự lực, tự cường dân tộc, trọn cuộc đời hiến dâng cả tuổi thanh xuân và tuổi già cho Tổ quốc và Nhân dân.

Tình trạng lạm dụng NCT

Tình trạng lạm dụng NCT
Các loại lạm dụng NCT thường gặp bao gồm lạm dụng về thể chất, lạm dụng về tâm lí và lạm dụng về tài chính. Mỗi loại lạm dụng NCT có thể là cố ý hoặc vô ý. Lạm dụng thể chất là việc sử dụng vũ lực dẫn tới tổn thương hoặc khó chịu về thể chất hoặc tâm lí.

Những căn cứ khoa học nghiên cứu 3 ngôi mộ cổ ở Tam Kỳ

Những căn cứ khoa học nghiên cứu 3 ngôi mộ cổ ở Tam Kỳ
Bài 2: Mộ 1850 là hài cốt người phụ nữ cải táng từ miền Bắc, xác định mối quan hệ mộ vợ chồng của nữ sĩ Hồ Xuân Hương

Những căn cứ khoa học nghiên cứu 3 ngôi mộ cổ ở Tam Kỳ

Những căn cứ khoa học nghiên cứu 3 ngôi mộ cổ ở Tam Kỳ
Bài 1: Xác định mối quan hệ mộ vợ chồng của nữ sĩ Hồ Xuân Hương

Vài suy nghĩ về Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá hiện nay

Vài suy nghĩ về Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá hiện nay
Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá có hiệu lực thi hành đã 13 năm (2012-2025). Tuy vậy hiệu quả của nó rất khiêm tốn. Thuốc lá vẫn bán tràn lan, người hút thuốc nơi công cộng kể cả trẻ em, học sinh phổ thông vẫn xảy ra. Các bệnh tật liên quan tới thuốc lá vẫn làm cho hàng chục triệu người khác bị ảnh hưởng.

Kì vọng chọn đúng cán bộ đủ tầm cho chính quyền địa phương 2 cấp

Kì vọng chọn đúng cán bộ đủ tầm cho chính quyền địa phương 2 cấp
Việc sắp xếp, tổ chức lại đơn vị hành chính, chuyển sang mô hình chính quyền địa phương 2 cấp (cấp tỉnh, cấp xã) từ ngày 1/7/2025, đòi hỏi cán bộ có năng lực vượt trội, trách nhiệm cao, tư duy đột phá và sáng tạo.

Rào cản trong tiến hành các cuộc cách mạng

Rào cản trong tiến hành các cuộc cách mạng
Bài 5: Trọng trách người đứng đầu trong thời điểm độ trễ của pháp luật

Cảnh giác với những luận điệu chống phá chủ trương tinh gọn tổ chức bộ máy

Cảnh giác với những luận điệu chống phá chủ trương tinh gọn tổ chức bộ máy
Tinh gọn tổ chức bộ máy là chủ trương đúng đắn của Đảng, Nhà nước, đang được thực hiện quyết liệt, đồng bộ, bước đầu mang lại hiệu quả tích cực. Tuy nhiên, lợi dụng vấn đề này, các thế lực thù địch liên tục đưa ra những luận điệu xuyên tạc, thông tin giả chống phá Đảng, Nhà nước, gây hoang mang, chia rẽ dư luận...

Tư tưởng Hồ Chí Minh về bảo vệ môi trường và ý nghĩa trong phát triển bền vững giai đoạn hiện nay

Tư tưởng Hồ Chí Minh về bảo vệ môi trường và ý nghĩa trong phát triển bền vững giai đoạn hiện nay
Chủ tịch Hồ Chí Minh là tấm gương tiêu biểu trong bảo vệ môi trường. Suốt cuộc đời hoạt động cách mạng, Người luôn nhấn mạnh tầm quan trọng của việc chăm lo môi trường sống và thường xuyên kêu gọi Nhân dân gìn giữ thiên nhiên để “con đường từ chủ nghĩa xã hội đến chủ nghĩa cộng sản thêm xanh tươi”.

Tư tưởng Hồ Chí Minh - những khát vọng của dân tộc

Tư tưởng Hồ Chí Minh - những khát vọng của dân tộc
Hình ảnh “Anh hùng giải phóng dân tộc” và “Danh nhân văn hóa” đã hòa quyện tạo nên một nét riêng độc đáo ở Hồ Chí Minh không chỉ trong quá khứ, mà đang sống với hiện tại và sẽ tiếp tục tỏa sáng trong nền văn hóa tương lai.

Rào cản trong tiến hành các cuộc cách mạng

Rào cản trong tiến hành các cuộc cách mạng
Bài 4: Rào cản trong chuyển đổi số

Chủ tịch Hội NCT xã nên là NCT, làm chuyên trách sau sắp xếp, tinh gọn bộ máy

Chủ tịch Hội NCT xã nên là NCT, làm chuyên trách sau sắp xếp, tinh gọn bộ máy
Bài phát biểu của TS Trương Xuân Cừ, Phó Chủ tịch Thường trực Trung ương Hội NCT Việt Nam, đại biểu Quốc hội khóa XV tại nghị trường Quốc hội vừa qua đã liên tục nhận được sự ưởng ứng tích cực của cán bộ, hội viên NCT cả nước. “NCT luôn phát huy truyền thống 741 năm Hào khí Diên Hồng, 84 năm Lời kêu gọi Phụ lão cứu quốc của Chủ tịch Hồ Chí Minh. Trong kỉ nguyên mới, NCT cũng có trách nhiệm, mong muốn tiếp tục cống hiến. Tôi và NCT cả nước tha thiết trân trọng đề nghị, chính quyền địa phương cấp xã nên có Chủ tịch Hội NCT là NCT để tham mưu cho cấp ủy tập hợp NCT tham gia các hoạt động…”, Phó Chủ tịch Trương Xuân Cừ đề nghị. Tạp chí Người cao tuổi trân trọng ghi lại những tâm tư, nguyện vọng và chia sẻ của cán bộ, hội viên, NCT cả nước về nội dung trên…

Rào cản trong tiến hành các cuộc cách mạng

Rào cản trong tiến hành các cuộc cách mạng
Bài 3: Những câu chuyện thực tiễn cần tư duy mới trong xây dựng pháp luật
Xem thêm
Phiên bản di động