Đột quỵ và đột tử – Những cái chết bất ngờ dễ bị nhầm lẫn
PGS.TS.BS Nguyễn Sinh Hiền phân tích: “Đột quỵ là khi máu lên não bị ngưng trệ, khiến tế bào não chết dần. Người bệnh có thể rơi vào hôn mê, nhưng tim vẫn đập. Trong khi đó, đột tử là do tim ngừng đột ngột – người bệnh có thể tử vong chỉ sau vài phút nếu không được cấp cứu kịp thời”
Đột quỵ thường cho thấy các dấu hiệu lâm sàng như yếu, liệt nửa người, méo miệng, nói ngọng, có thể phục hồi nếu được can thiệp sớm. Trong khi đó, đột tử diễn ra rất nhanh – bệnh nhân đang đi lại, nói chuyện bỗng đổ gục, bất tỉnh và ngừng mạch.
 |
| PGS.TS.BS Nguyễn Sinh Hiền – Giám đốc Bệnh viện Tim Hà Nội, Chủ tịch Hội Tim mạch TP. Hà Nội |
Những nguyên nhân “tiềm ẩn” gây đột quỵ – đột tử
PGS.TS.BS Nguyễn Sinh Hiền cảnh báo, đột quỵ và đột tử tuy khác nhau về cơ chế, nhưng có chung một số yếu tố nguy cơ – đặc biệt là xơ vữa mạch máu.
Một số nguyên nhân cụ thể gây đột tử gồm: Rối loạn nhịp tim bẩm sinh không được phát hiện. Vận động quá sức hoặc làm việc dưới nắng nóng gây rối loạn điện giải. Xơ vữa động mạch vành gây nhồi máu cơ tim. Bệnh van tim, tim bẩm sinh, phì đại cơ tim. Ngộ độc cơ tim do hóa chất, ma túy, chất kích thích.
Với đột quỵ, nguyên nhân phổ biến là: Tắc mạch máu não do cục máu đông hoặc mảng xơ vữa. Tăng huyết áp không kiểm soát. Rối loạn chuyển hóa: tiểu đường, mỡ máu cao, thừa cân, béo phì...
Lối sống hiện đại - “chất xúc tác” cho bệnh tim mạch ở người trẻ
Cuộc sống số hóa, ít vận động, áp lực công việc và thói quen ăn uống không lành mạnh đang khiến người trẻ tuổi đối mặt nguy cơ đột quỵ, đột tử sớm hơn bao giờ hết. Theo PGS Hiền, nhiều người trẻ hiện nay: Thức khuya, dán mắt vào màn hình điện thoại, máy tính. Lạm dụng đồ ăn nhanh, nước ngọt, thực phẩm nhiều mỡ và muối. Ít vận động, ngồi lâu. Hút thuốc, uống rượu bia thường xuyên. Căng thẳng kéo dài, stress nặng nề. Tất cả đều góp phần dẫn đến rối loạn chuyển hóa – nhóm bệnh “tiền đề” cho đột quỵ và đột tử.
Làm gì để phòng tránh đột quỵ, đột tử từ sớm?
PGS.TS.BS Nguyễn Sinh Hiền nhấn mạnh 3 nhóm giải pháp quan trọng: Khám sức khỏe định kỳ ít nhất 1 lần/năm. Xét nghiệm máu để phát hiện rối loạn mỡ máu, tiểu đường. Đo huyết áp, điện tim, siêu âm tim, chụp mạch não nếu cần. Sàng lọc nếu gia đình có tiền sử bệnh tim mạch
Thiết lập lối sống lành mạnh: Ăn uống cân đối: ít mỡ, nhiều rau xanh, hạn chế đồ chế biến sẵn. Tập thể dục tối thiểu 30 phút/ngày. Ngủ đủ giấc, tránh thức khuya, giảm stress. Không hút thuốc, hạn chế rượu bia, tránh dùng chất kích thích.
Nhận biết sớm dấu hiệu và xử trí đúng cách: Đột quỵ: méo miệng, nói ngọng, tay yếu, còn mạch - đưa viện ngay.
Đột tử: bất tỉnh, không mạch – cần ép tim ngay lập tức
Phổ cập kỹ năng sơ cứu cộng đồng – việc cần làm ngay
Nhiều quốc gia đã đặt sẵn máy sốc tim tự động (AED) ở nơi công cộng. Nhưng để áp dụng tại Việt Nam, cần phổ biến kiến thức sơ cứu đúng cách cho người dân – tránh nhầm lẫn giữa đột quỵ và đột tử trong cấp cứu ban đầu.
|
| Các bác sĩ cấp cứu, điều trị kịp thời cho bệnh nhân (BVCC). |
PGS.TS.BS Nguyễn Sinh Hiền cho biết, mỗi tháng 2 lần, từ 14h–16h30 chiều thứ tư cách tuần, Bệnh viện Tim Hà Nội tổ chức chương trình livestream Telehealth – hội chẩn trực tuyến, tư vấn, giải đáp y tế cho cộng đồng. Thông tin được cập nhật thường xuyên trên fanpage chính thức của bệnh viện.
Đột quỵ và đột tử đều là các tình trạng nguy hiểm, nhưng hoàn toàn có thể phòng ngừa được nếu phát hiện sớm và thay đổi lối sống kịp thời. Mỗi người cần chủ động khám sức khỏe định kỳ, duy trì chế độ sinh hoạt hợp lý và trang bị kiến thức y tế để bảo vệ bản thân và những người xung quanh.
