Chùa Giám với Đại danh y Tuệ Tĩnh

Trong chùa có tòa Cửu phẩm Liên Hoa cao 10 mét bằng gỗ, hình lục giác màu cánh sen và 54 tầng chạm nổi tinh xảo, có giá trị nổi tiếng về nghệ thuật điêu khắc Việt Nam. Tòa Cửu phẩm Liên Hoa cao sừng sững như một tòa nhà 5 tầng, cùng 145 pho tượng bằng gỗ được ghép lại, được đặt trên một ngõng đá gắn với những con lăn bằng gỗ. Tuy trọng lượng nặng trên 4 tấn nhưng vẫn quay 360 độ một cách dễ dàng.

Sử sách ghi lại, chùa gắn liền với thân thế và sự nghiệp Đại danh y Thiền Sư Tuệ Tĩnh. Dưới thời vua Trần Dụ Tông, năm Tân Mão 1351, Nguyễn Bá Tĩnh (Pháp danh Tuệ Tĩnh) 22 tuổi đã đỗ Hoàng Giáp, được triều đình trọng dụng phong chức Bình Tây tướng quân cử đi đánh giặc Chiêm Thành. Dẹp loạn xong, ông từ quan về làm thuốc, nghề trị bệnh cứu người mà ông ấp ủ từ lúc 6 tuổi, khi đi tu tại chùa.

Suốt 3 thập kỉ, với phương châm “dùng cây thuốc của người Việt, chữa bệnh cho người Việt” Tuệ Tĩnh đã nghiên cứu phát hiện ra nhiều cây thuốc, bài thuốc quý có giá trị đóng góp to lớn vào nền y học cổ truyền dân tộc. Đặc biệt, Người để lại 2 bộ sách đồ sộ là “Nam Dược thần hiệu” và “Hồng Nghĩa Y Thư”, được xem như là lời thề Hypocrat của Việt Nam.

Tuệ Tĩnh vừa có tài về nghề thuốc, vừa có tài về ngoại giao. Năm Giáp Tý 1384, một lần nữa ông được vua Trần gọi về triều, cử sang làm sứ ở Trung Quốc. Tại đây, Tuệ Tĩnh chữa khỏi bệnh cho vợ vua, nên được vua Minh tôn là Đại y Thiền sư và giữ lại không cho về. Sống trên đất xứ người, ông nhớ quê hương da diết. Song, với đạo làm thầy, cùng đức hạnh Bồ Đề nhà Phật, Tuệ Tĩnh chữa khỏi bệnh cho nhiều người dân bản địa và không quên nghĩa vụ của người con đất Việt, miệt mài viết sách y thuật gửi về nước. Những đề tài nghiên cứu y học Phương Đông được Tuệ Tĩnh viết ra còn lưu truyền ở Trung Quốc cho đến nay vẫn chưa được khai thác hết.

Ngày 15/2/1400, Đại danh y Thiền Sư Tuệ Tĩnh viên tịch tại Giang Nam, Trung Quốc. Năm 1690 (tức gần 300 năm sau) dưới thời nhà Thanh, TS Nguyễn Danh Nho đi sứ sang Trung Quốc, đã tìm viếng mộ Tuệ Tĩnh và phát hiện ở phía sau tấm bia có khắc dòng chữ “Về sau, có ai bên nước sang nhớ cho hài cốt về với”. Thấy thế, TS Nguyễn Danh Nho vô cùng xúc động, liền cho dập mẫu bia mang về nước, thuê thợ làm lại và chở thuyền rồng theo sông Thái Bình đến địa phận giữa 2 thôn Nghĩa Phú và Văn Thai thì thuyền đắm. Linh tính cho thấy đây chính là nơi di nguyện của Tuệ Tĩnh đã viết, nên đặt bia ở đây. Nhân dân đã lập đền thờ và lấy tên là Đền Bia. Tại Hải Dương, có 3 nơi thờ Đại danh y Thiền Sư Tuệ Tĩnh là: Đền Xưa, đền Bia và chùa Giám. Cả 3 nơi này cách nhau không xa.

Ghi nhớ công ơn của Đại danh y Thiền Sư Tuệ Tĩnh, ngày 13/2 âm lịch là ngày lễ hội chùa Giám, đón khách ở khắp nơi trong nước, quốc tế và kiều bào ta ở nước ngoài về chiêm bái, tưởng niệm, gắn với ông tổ của nền y học nước nhà. Kì tích và giá trị nhân văn của chùa Giám là niềm tự hào của người Việt lưu truyền lại cho muôn đời con cháu mai sau.